استان مازندران با مردمی خونگرم و میهمان نواز و غذاهای خوشمزه

گروه فرهنگ و هنر، مازندران یا به گویش محلی«مازِرون، مازِندِرون» استانی در شمال ایران است که از یک‌سو به دریای خزر و از سوی دیگر با استان‌های گلستان، سمنان، گیلان و... در ارتباط است. این استان یکی از بزرگترین استان‌های شمالی ایران به شمار می‌رود. مرکز استان مازندران شهر زیبای ساری است. شهری سرسبز، با جاذبه‌های بی‌حد و حصر و فرهنگ بومی غنی که توانسته یکی از بهترین مقاصد گردشگری ایران باشد. 

به گزارش بولتن نیوز، مردم مازندران به زبان تبری (مازندرانی) و گیلکی و فارسی سخن میگویند. استان مازندران حدود سه میلیون و ۲۰۰ هزار نفر جمعیت دارد که در حدود ۶۰ نقطه شهری و بیش از سه هزار پارچه آبادی سکونت دارند. در مازندران ۲۰۰ هزار دانشجو در مراکز آموزش عالی دولتی، غیرانتفاعی و آزاد به تحصیل اشتغال دارند. تعداد دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی استان حدود ۲۰۰ واحد است. مازندرانی‌ها رتبه دوم را پس از آذری‌زبان‌ها در مهاجرت به تهران و پایتخت‌نشینی دارند. آمار مازندرانی‌های مقیم تهران را بیش از یک و نیم میلیون نفر تخمین می‌زنند.

اقوام در مازندران

ساکنان قدیم غرب دریای خزر یا دریای مازندران کادوسیان بودند. در منطقه میانی و شرقی دریای خزر اقوام آنریاک – مردویی و تپورها ساکن بوده که بعدها ایرانیان آن را تپورستان و با آمدن اعراب این منطقه را تبرستان نامیدند. نمی‌توان گفت این اقوام کی و از کجا آمده‌اند اما به نظر استرابون، تپورها در حد فاصل آماردها و هیرکانیه زندگی می‌کردند. (یعنی میان آمل و گرگان امروزی) اما دیاکونف نوشته: «تپورها در هیرکانیه ساکن بودند و تحت نفوذ هیرکانیان.» مرز شرقی آنها استرآباد و مرز غربی آنها از چالوس بود.

پس مازندران بخشی از تپورستان است که مرکز آن شهر تاریخی ساری بوده و هست. اراستوفن می‌نویسد: «قبیله‌هایی که در کناره دریای خزر بودند چنین‌اند: هیرکانیان، آماردها، آناری‌ها، کادوسها، آلبانیها، کاسیان.» وی هم چنین نوشته: «تپورها قبیله‌ای بودند که در سرزمین هیرکانی ساکن و جزو قبایل کنار دریا نبودند.» ظاهراً ایشان قبایل گسترده‌ای بودند که با آمدن آریایی‌ها عقب رانده شدند. در مسکوکات سلاطین مستقل مازندران که خود سکه می‌زدند نام پادشاه تاپورستان آمده‌است.

قوم جل یا گل هم از سفیدرود تا لومیر سکنی داشتند که نام گیلان از نام آنها بهره‌گرفته. / قوم دیگر مارد یا مازد یا آمارد که از سمت علمده نور به غرب سکونت داشتند و این قوم با جنگجویانی با کمان‌های کوچک که سه تیر داشت و شمشیر تیز و ۳۰ سانتی که همیشه همراهشان بود شناخته می‌شدند این قوم تیر اندازان ماهری بودند و مرکز حکومت آنها بالای خرم‌آباد منطقه فیض (تنکابن فعلی) بوده که وسعت و پهناوری سرزمین این قوم از غرب تا رودسر فعلی از جنوب تا نصف قزوین و از شرق تا علمده نور ادامه داشته است و ویژگی خاص این قوم شکست ناپذیر و دلاور این بود که دور تا دور سرزمین را با درخت‌های تو در تو و نزدیک به هم حصار کرده بودند و همیشه در مقابل حاکمان زورگو و ظلم و ستم ایستادگی کرده و شکست ناپذیر بودند و گویش آنها پارسی و گیلکی متمایل بوده است که حالا در تاریخ طبرستان به نام لهجه شهسواری ثبت شده است. «بخشی از تاریخ تنکابن کبیر به نوشته علی اصغر یوسفی نیا»

زبان

زبان مازَندَرانی (مازنی، مازرونی، تبری، طبری، گِلِکی) نام یکی از زبان‌های ایرانی شمال‌غربی است که در گروه زبان‌های کنارهٔ دریای خزر قرار دارد. این گروه شامل زبان‌های زازاکی، گورانی، تالشی، گیلکی، مازندرانی، تاتی، هرزندی و سمنانی می‌باشد و از لحاظ تاریخی جزء شاخه شمال‌غربی زبان‌های ایرانی بوده و در ارتباط با زبان پهلوی اشکانی می‌باشد. زبان مازندرانی از غرب با گویشوران گیلکی، از جنوب با گویشوران تاتی و از شرق و جنوب شرق با گویشوران ترکمنی و فارسی همجوار است و در درون خود دارای گونه‌هایی است.

آشنایی با غذاهای محلی مازندران

استان مازندران را می‌توان یکی از استان‌های زیبا و خوش آب‌و‌هوای شمال کشور دانست که سالانه پذیرای مسافران و گردشگران زیادی است. این استان علاوه بر آب‌و‌هوای پاک و طبیعت بکر از غذاهای خوش آب‌ورنگ و لذیذی هم برخوردار بوده که نمی‌توان به هیچ عنوان آن‌ها را از دست داد. غذاهای محلی مازندران از تنوع زیادی برخوردارند و طعم و مزه آن‌ها واقعا بی‌نظیر است، از این رو در ادامه شما را با معروف‌ترین غذاهای محلی مازندران آشنا خواهیم کرد.

۱. مالابیج

مالابیج یا مالاتا را می‌توان یکی از معروف‌ترین و محبوب‌ترین غذاهای محلی مازندران دانست که طعم بسیار لذیذی دارد و معمولا در وعده شام صرف می‌شود. مالابیج در حقیقت به ماهی شکم‌پری گفته می‌شود که بر روی هیزم کبابی شود، اما دو نکته اساسی در طبخ این غذای مازندرانی وجود دارد که آن را از سایر ماهی‌های شکم‌پری که تابه‌حال میل کرده‌اید، متمایز می‌کند؛ اول اینکه ادویه‌ها و مواد میانی به کار رفته در این غذا بسیار مهم هستند، زیرا طعم بسیار متفاوتی به آن می‌دهند و نکته دوم اینکه طبخ آن بر روی هیزم قطعا طعم آن را لذت‌بخش‌تر خواهد کرد.

بهتر است برای طبخ این غذا، ماهی سفید نر تهیه کنید، زیرا گوشت آن سفت‌تر بوده و طعم لذیذ‌تری دارد. برای تهیه این غذای مازندرانی در ابتدا باید ماهی را پاک کرده و پس از پاره کردن شکم آن، مواد میانی از جمله گردو، رب انار، گلپر، فلفل، نمک و سبزی‌های محلی از جمله چوچاق را به آن اضافه کنید. در صورتی که به هیزم دسترسی ندارید، می‌توانید این غذا را داخل مایکروویو طبخ کنید. مالابیج یکی از غذاهای اصیل و خوشمزه مازندرانی به شمار می‌رود، بنابراین اگر به غذاهای دریایی علاقه‌مند هستید، حتما آن را امتحان کنید.

۲. اسپناساک

شاید اسم این غذای محلی کمی عجیب به نظر برسد، اما اسپناساک در حقیقت همان خورشت اسفناج بوده که ممکن است بارها آن را میل کرده باشید. اسپناساک نام محلی خورشت اسفناج در مازندران است، اما طعم آن با تمام خورشت‌های اسفناجی که تابه‌حال میل کرده‌اید، کاملا متفاوت است.

مواد تشکیل‌دهنده این غذای مازندرانی شامل گوشت گاو یا گوسفند، برگ سیر، پیاز، اسفناج، سبزی‌های محلی، ادویه‌های مختلف و آب است، اما می‌توانید در صورت تمایل به آن هویج هم اضافه کنید. بد نیست بدانید که برخی از نقاط استان مازندران در این غذا به جای گوشت از تخم مرغ استفاده می‌کنند. طعم خورشت اسپناساک بسیار لذیذ بوده و معمولا در وعده ناهار و با برنج میل می‌شود.

۳. نازخاتون

یکی از چاشنی‌های معروف و محبوب مازندرانی که بسیار خوشمزه بوده و طرفداران بسیار زیادی دارد، نازخاتون است. مواد اصلی این چاشنی شامل بادمجان کباب‌شده، سیر، نعناع، گشنیز، آب انار یا آبغوره و نمک است. طعم نازخاتون واقعا لذیذ و منحصربه‌فرد بوده و یک انتخاب عالی در کنار غذا به شمار می‌رود که می‌تواند اشتهاآور باشد. تهیه نازخاتون زمان زیادی از شما نمی‌گیرد و در فهرست غذاهای کم‌هزینه قرار دارد.

۴. کدو بره

اگر گیاهخوار هستید و در عین حال وقت کمی هم برای پخت غذا در اختیار دارد، کدو بره مازندران می‌تواند یک انتخاب مناسب برای شما باشد. این غذا علاوه بر گیاهخواران مورد پسند بسیاری از افراد دیگر هم بوده و طعم لذت‌بخشی در اختیار شما قرار خواهد داد.

کدو سبز، سیب‌زمینی، پیاز، گوجه‌فرنگی، سیر، تخم مرغ و ادویه مواد به کار رفته در این غذای مازندرانی هستند. همانطور که از مواد اصلی کدو بره مشخص است، این غذا در لیست غذاهای مقرون به صرفه مازندران قرار دارد و تمامی مواد غذایی آن به راحتی در دسترس قرار دارند.

۵. خورشت آلو

خورشت آلو یا مرغ و آلوی مازندرانی نام یکی دیگر از غذاهای محلی مازندران بوده که اگر یک بار آن را میل کنید، به هیچ عنوان طعم فوق‌العاده آن را از یاد نخواهید بود. ترکیبات به کار رفته در این غذا شامل مرغ تکه شده، آلو، دانه انار ترش، آب نارنج، پیاز، گردو و زعفران می‌شود که طعمی ملس در اختیار شما قرار خواهد داد، اما اگر به علت وجود انار و آب نارنج طعم غذا ترش شد، می‌توانید مقداری شکر به آن اضافه کنید. خورشت آلو با برنج سرو می‌شود و برای تزیین می‌توان مقداری زرشک، خلال پسته و گل محمدی به آن اضافه کرد.

۶. آغوز مسما

عطر و ظاهر آغوز مسما مازندران بدون تردید هر فردی را به سمت خود می‌کشاند. این غذای مازندرانی بسیار لذیذ بوده و طرفداران بسیاری دارد. برای تهیه این غذا به موادی همانند گوشت اردک، گردو، دانه ساییده شده انار، رب انار، پیاز، ادویه و آب نیاز است.

این غذا به دلیل آنکه گوشت اردک و گردو را در خود جای داده است، سرشار از پروتئین، مواد معدنی و سایر ویتامین‌ها بوده و معمولا با برنج، نان و ترشی‌های محلی سرو می‌شود. بد نیست بدانید که آغوز در زبان محلی به معنای گردو است. این خورشت حداقل یک بار ارزش امتحان کردن را دارد.

۷. باقلا وابیج

باقلا یکی از مواد غذایی پرکاربرد در غذاهای محلی مازندران است که در باغ‌های این استان کشت می‌شود. ترکیب باقلا با سیر، شوید خشک، روغن، نمک، فلفل و زردچوبه یک غذای خوشمزه و لذیذ به نام باقلا وابیج در اختیار شما قرار می‌دهد. این غذا هم با برنج و هم با نان سرو می‌شود.

۸. آش کدو

یکی دیگر از غذاهای محلی مازندران که از شهرت خاصی در میان اهالی این منطقه برخوردار بوده و بسیار دلچسب است را می‌توان آش کدو معرفی کرد. آش کدو در حقیقت یک پیش‌غذای لذیذ بوده و بسیار مقوی است. مواد غذایی این آش مازندرانی را کدو، عدس، برنج، پیاز داغ، آب لیمو، شکر و نمک تشکیل می‌دهند. برای سرو آش کدو مازندرانی معمولا از نعنا داغ و کوفته ریزه استفاده می‌شود. پیشنهاد ما به شما این است که حتما آش کدو مازندران را میل کنید.

۹. مرغ شکم پر

در فهرست غذاهای محلی مازندران نمی‌توان از مرغ شکم پر آن گذشت. این غذا بسیار خوش‌طعم بوده و از طرفداران زیادی برخوردار است. ترکیبات به کار رفته در این غذا شامل مرغ، گردو، آلو، قیسی، زعفران، زرشک، آب لیمو یا آب نارنج، پیاز سرخ شده، شکر، نمک، فلفل و سبزی‌های همانند جعفری، گشنیز، نعنا و ترخون هستند. وجود این سبزی‌ها در مرغ شکم پر طعم فوق‌العاده‌ای به آن بخشیده و بیش از پیش بر محبوبیت این غذا اضافه می‌کند.

۱۰. بیج بیج

در صورتی که تمایل دارید یک طعم جذاب از غذاهای محلی مازندران را تجربه کنید و در عین حال وقت زیادی برای طبخ آن ندارید، بیج بیج می‌تواند بهترین انتخاب برای شما باشد. مواد اصلی این غذای مازندرانی شامل گوشت چرخ کرده، پیاز، گوجه فرنگی، سیب‌زمینی، زردچوبه، نمک و فلفل است که ترکیب آن‌ها با هم در عرض۳۰ الی۴۰ دقیقه یک غذای لذیذ را به وجود خواهد آورد. بد نیست بدانید که بیج بیج معمولا با کته سرو می‌شود، اما می‌توانید آن را با نان هم میل کنید.

۱۱. بشته واش

یکی دیگر از آش‌های خوشمزه و پرطرفدار استان مازندران که بسیار مقوی است را می‌توان بشته واش دانست. مواد تشکیل‌دهنده این آش شامل اسفناج، عدس، پیاز، سیر، زیره سبز، نمک، فلفل و زردچوبه می‌شود و به دلیل وجود اسفناج و عدس در آن، برای کسانی که دچار فقر آهن یا مشکلاتی همانند یبوست و هموروئید هستند، بسیار مناسب است. طبخ بشته واش به حدود ۲ ساعت زمان نیاز دارد و معمولا با آب نارنج و زیره صرف می‌شود.

۱۲. خورشت بادمجان کباب

یکی دیگر از غذاهای محلی مازندران را می‌توان خورشت بادمجان کباب معرفی کرد که در تهیه آن از مواد غذایی همانند بادمجان، گردو، رب انار، گوجه فرنگی و سبزی‌های معطر استفاده می‌شود. خورشت بادمجان کباب در همه شهرهای مازندران به ویژه رامسر طبخ می‌شود و بسیار لذیذ است.

۱۳. خورشت ناردون

یکی از خوشمزه‌ترین غذاهای مازندران، خورشت ناردون است که در طبخ آن موادی همانند گوشت مرغ، انار ترش، رب انار، سیر، پیاز، شکر و ادویه‌ها به کار می‌رود. ناردون به معنای دانه انار بوده و این غذا به نام‌های دیگری همانند خورشت سیر انار و خورشت پیاز انار هم شناخته می‌شود.

برای تهیه این خورشت می‌توان گوشت اردک، غاز یا بلدرچین را جایگزین گوشت مرغ کرد. صرف این غذا به دلیل وجود دانه‌های انار در آن یک انتخاب خوب برای شب یلدا محسوب می‌شود. بد نیست بدانید که برخی در این غذا از آلو هم استفاده می‌کنند.

۱۴. اسفناج مرجی

غذاهای محلی مازندران در نوع خود بی‌نظیرند و تعریف از آن‌ها تمامی ندارد. اسفناج مرجی که یکی دیگر از غذاهای محلی مازندران به شمار می‌رود، علاوه بر داشتن طعم بی‌نظیر، خاصیت درمانی هم دارد. اسفناج، عدس، سیر و انار ترش جزء مواد اصلی تشکیل‌دهنده اسفناج مرجی هستند که ترکیب آن‌ها با هم یک طعم لذیذ را در اختیار شما قرار خواهد داد. این غذا به دلیل داشتن اسفناج و عدس، سرشار از آهن بوده و مصرف آن برای کسانی که دچار فقر آهن هستند، بسیار مفید هستند. حتما این غذا را در برنامه غذایی خود قرار داده و از طعم آن لذت ببرید.

۱۵. کهی انار

کهی انار یک غذای فوق‌العاده مفید و اصیل مازندرانی بوده که از ارزش غذایی بالایی برخوردار است. کهی در زبان مازندرانی به معنای کدو است، بنابراین مواد غذایی به کار رفته در این غذا شامل کدو حلوایی، انار، لوبیا چیتی، عدس، گردو، سیر، پیاز و ادویه می‌شود. کهی انار تمام مواد غذایی مقوی و سرشار از پروتئین و ویتامین را در خود جای داده است، از این رو برای افرادی که دچار کم‌خونی یا کمبود پتاسیم هستند، بسیار مفید است.

۱۶. کهی پلا

نام کهی پلا شاید کمی عجیب به نظر برسد و به گوش ناآشنا باشد، اما این نام برای اهالی مازندران مژده یک غذای خوش‌طعم و لذیذ را خواهد داد. همانطور که گفته شد، کهی در زبان مازندرانی به معنای کدو بوده و پلا هم به معنی پلو است، بنابراین کهی پلا همان کدو پلو است. در ترکیب این غذای خوش آب‌و‌رنگ مواد غذایی همانند کدو حلوایی رنده شده، برنج، گوشت چرخ کرده، پیاز، زیره، کره محلی و ادویه به کار می‌رود. توصیه می‌کنیم حداقل یکبار طعم کهی پلا مازندرانی را بچشید.

۱۷. دوپتی

دوپتی یکی از غذاهای محلی و سنتی مازندران است که از ترکیب دوغ، حبوبات و سیر داغ به وجود می‌آید. طبخ این غذا بسیار ساده بوده و به زمان زیادی برای پخت نیاز ندارد. دوپتی را برای خود و اعضای خانواده‌تان سرو کرده و از خوردن آن لذت ببرید.

۱۸. آش گزنه

یکی دیگر از آش‌های منطقه مازندران که بسیار خوش‌طعم بوده و از خواص زیادی بهره‌مند است، آش گزنه نام دارد. خوردن آش گزنه به دلیل داشتن مواد غذایی همانند آرد گندم، عدس، لوبیا، نخود، باقلا، کدو حلوایی، چغندر، گشنیز، جعفری، ماست، سیر، نمک، فلفل و زردچوبه لذیذ بوده و برای بدن بسیار مقوی است. این آش را تهیه کرده و علاوه بر طعم از خاصیت آن هم بهره‌مند شوید.

۱۹. ترش سماق

اگر به غذاهای ترش علاقه‌مند هستید، به هیچ عنوان خورشت ترش سماق را از دست ندهید. همانطور که از نام این خورشت مشخص است، ترش سماق به دلیل وجود سماق دارای طعم ترشی بوده و مواد غذایی به کار رفته در آن موجب شده‌اند که بسیار پرخاصیت و مقوی باشد.

برای تهیه این خورشت خوشمزه به سینه مرغ، سبزی خورشت، لوبیا قرمز، سیر، غوره، آبغوره، سماق و پیاز نیاز است. ترش سماق در وعده ناهار و با برنج سرو می‌شود و به دلیل وجود لوبیا قرمز و سبزی، ظاهری شبیه به قرمه سبزی دارد، اما طعم آن کاملا متفاوت است.

۲۰. ترش ترشو

آش‌های خطه مازندران تمامی ندارد و هر کدام در نوع خود دارای طعمی بی‌نظیر و فوق‌العاده هستند. همانطور که از نام این غذا مشخص است، ترش ترشو دارای طعمی ترش و متفاوت بوده که باید حتما آن را امتحان کنید. برای طبخ این آش از مواد غذایی جعفری، گشنیز، تره، چغندر، کدو حلوایی، پیاز، سیر، سیب‌زمینی، دانه انار، رب انار ترش، برنج، روغن و نمک استفاده می‌شود. برای پخت این آش خوشمزه معمولا به یک ساعت و نیم الی ۲ ساعت زمان نیاز است.

۲۱. ته چین گوشت

ته چین معمولا در بسیاری از استان‌ها طبخ می‌شود و در هر منطقه‌ای روش پخت متفاوتی دارد. ته چین گوشت مازندران بسیار متفاوت‌تر از ته چین‌هایی بوده که تابه‌حال میل کرده‌اید و حداقل یک بار ارزش امتحان کردن را دارد. مواد غذایی لازم برای این غذا شامل گوشت قرمز، برنج، سیب‌زمینی، چغندر، پیاز، آلو، نمک، فلفل و زردچوبه می‌شود.

صرف این غذا درصد بالایی از پروتئین‌های مورد نیاز بدن را تامین کرده و از خواص ارزشمندی برخوردار است. جالب است بدانید که مازندرانی‌ها این غذا را در بسیاری از مراسمات مذهبی مختلف و مناسبت‌های خاص طبخ می‌کنند.

۲۲. کرک بپرس

کرک بپرس یکی دیگر از غذاهای محلی مازندران است که از آن با نام خوراک بادمجان و گوجه هم یاد می‌شود. برای تهیه این غذای لذیذ و مقرون به صرفه نیاز به گوجه‌فرنگی، بادمجان، رب گوجه فرنگی، پیاز، سیر، غوره، روغن و ادویه است.

۲۳. هاوریش کدو

یکی دیگر از غذاهای اصیل مازندرانی که بسیار پرطرفدار است و خیلی سریع هم آماده می‌شود را می‌توان هاوریش کدو معرفی کرد. برای تهیه این غذای مازندرانی باید کدو سبز، جعفری، تخم‌مرغ، سیر، پیاز، رب گوجه‌فرنگی، روغن و ادویه‌های مورد نیاز را با هم ترکیب کرده و پس از پخت، صرف کنید.

۲۴. ملاقورمه

ملاقورمه از قدیمی‌ترین غذاهای محلی مازندران محسوب می‌شود و در میان اهالی این منطقه شهرت خاصی دارد. تهیه این غذا در عین خوشمزگی بسیار ساده بوده و مواد غذایی تشکیل‌دهنده آن شامل بادمجان، گوجه‌فرنگی، جعفری، گشنیز، نعنا، سیر، پیاز داغ، تخم‌مرغ، آبغوره، روغن، نمک، فلفل، زردچوبه و دارچین می‌شود. توصیه می‌کنیم این غذای مازندرانی را تهیه کرده و میل کنید.