ژئوپلیتیک یمن در شمال و جنوب آبستن اتفاقات تازه ای در عرصه نظامی و سیاسی است

گروه بین الملل - مصطفی مطهری:رصد تحولات در یمن در دو بخش عمده قابل ارزیابی است. اول صنعاء و مناسبات سیاسی – میدانی پیرامون آن در شمال و دوم اتفاقات میدانی در عرصه جغرافیایی جنوب در ارتباط با اقدامات دولت مستعفی هادی و شورای انتقالی جنوب علیه یکدیگر.

به گزارش بولتن نیوز، آنچه در شمال یمن در حال روی دادن است ترکیبی از تحولات سیاسی – میدانی است. در عرصه میدانی، نبرد مأرب بعد از چند صباحی از حالت رکود خارج شده و تحولات در محورهای درگیری در این جبهه از سر گرفته شده است. اخبار میدانی از مأرب نشان می دهد که دولت نجات ملی و رزمندگان انصارالله به مانند ماه های گذشته موقعیت برتری دارند. مضافاً اینکه روند حملات هوایی سعودی به مواضع غیر نظامیان به نمایندگی از ائتلاف متجاوز به یمن جهت تحت الشعاع قرار دادن تحولات مأرب به مانند گذشته ادامه دارد و سیاست محاصره دریایی - زمینی و نقض حقوق بشر نیز که مکملی در راستای راهبرد فشار به صنعاء می باشد همچنان به قوت خود باقی است. در این راستا نیز صنعاء با پیچیده کردن حملات پهبادی – موشکی خود نسبت به مواضع سعودی در درون خاک این کشور نیز تقریباً بطور هفتگی در حال طراحی عملیات های مختلف است؛ بطوریکه از این طریق توانسته است ضربات سنگینی را به سعودی ها وارد کند و آنها را نسبت به آنچه می خواهند انجام دهند محتاط تر و دست به عصاتر کنند.

اما در عرصه سیاسی، رویدادهای مرتبط با صنعاء چند ضلعی و چند بخشی است؛ یک ضلع آن متوجه گزارشات سازمان ملل از وضعیت بحران در یمن در ابعاد مختلف از جمله انسانی است که توسط نماینده ویژه آن یعنی مارتین گریفیتس رسانه ای شد. بطوریکه در یکی از آخرین گزارشات در این باره که گریفیتس در روزهای آخر ماموریتش به آن اشاره کرد ارائه وضعیت اسفناک در یمن بود که در این گزارش آن را نزدیک به یک فاجعه اعلام کرده بود. بعد دیگر روندهای سیاسی که با صنعاء مرتبط است پیگیری مذاکرات مبتنی بر صلح می باشد که در مدت اخیر میانجی گران در این عرصه فعال تر از گذشته شده اند. حضور هیئتی از عمان در صنعاء و دیدار آنها با رهبر انصارلله یعنی سید عبدالمالک الحوثی و طرح دیدگاه های طرفین در این باره و تکرار مواضع انصارالله در دفاع از حقوق مردم یمن گوشه هایی از تحولات سیاسی در راستای به فرجام رساندن مذاکرات جهت حصول به صلح می باشد. اما وجه سوم ماجرا که به نظر از دو بعد دیگر دارای اهمیت بیشتری است اعلام به رسمیت شناساندن انصارلله به عنوان یک طرف قانونی از سوی آمریکا بود که در مدت اخیر روی داد. در واقع آمریکا از طریق تیموتی لیندرکینگ نماینده ویژه خود در امور یمن، با جهت گیری اخیر نشان داده است که به دنبال حل و فصل بحران در یمن به عنوان یک تجربه موفق دیپلماتیک است.

در واقع از نظر کاخ سفید پرونده یمن و به سرانجام رساندن آن پروژه مهمی محسوب می شود که می تواند به عنوان تابلویی جهت اکران عمومی در ذیل معرفی شاخص های سیاست خارجی جدید آمریکا مورد استناد و استفاده قرار گیرد. در واقع اذعان به این امر از سوی آمریکا که انصارلله یک طرف ماجرای حل بحران در یمن است به معنای آن می باشد که انصارالله در عرصه سیاسی نیز به مانند نظامی آنچنان کارکشته و پخته عمل کرده است که آمریکا چاره ای جز این نداشته است که آنها را به عنوان یک طرف قانونی جهت انجام مراحل صلح به رسمیت بشناسد، اگرچه صنعاء نسبت به این موضوع واکنش نشان داده است و آن را بی اهمیت دانسته اما با این حال این اتفاق یک موفقیت روبه جلو در عرصه سیاسی برای صنعاء به شمار می آید.

اما بخش دوم تحولات در جنوب یمن در حال جریان است. در واقع آنچه در جنوب در حال روی دادن است نتیجه تبدیل اختلافات و تفاوت ها به تضادها و تعارضات میان دولت مستعفی هادی و شورای انتقالی جنوب است. این اتفاقات و تعارضات براساس شواهد موجود و اخبار منتشر شده از جنوب به سود شورای انتقالی در جریان است. بطوریکه شورای انتقالی به دنبال حمله نظامیان وابسته به دولت مستعفی هادی به متحصنین در استان الشبوه نسبت به شرایط بد اداره کردن این شهر که با تحریک شورای انتقالی دست به اعتراض و تحصن زده اند، توسط سخنگوی خود یعنی علی عبدالله الکثیری به این حمله واکنش نشان داده، اعلام کرده که شورای انتقالی به ادامه توافق ریاض متعهد نخواهد بود و تا تعیین وضعیت موجود، توافق ریاض از نظر آنها به حالت تعلیق درآمده است. به علاوه اینکه شورای انتقالی با ادغام بعضی وزارت خانه ها در جنوب(وزارتخانه های کشور و دفاع دولتی) که توسط توافق ریاض هویت سیاسی – اداری پیدا کرده اند و حتی ایجاد وزارت خارجه شرایط را نه تنها برای انجام مراحل بعدی توافق ریاض سخت کرد بلکه دولت مستعفی را که عملاً بازنده میدان یمن در جنوب به مانند شمال است را با مشکلات عدیده ای روبرو کرده است. نکته جالب توجه در این باره این است که هر چه در جنوب اتفاق می افتد چه در وضعیت تهاجمی و چه در وضعیت در تهاجم قرار گرفتن(یا تدافعی) به سود شورای انتقالی و در راستای منافع و اهداف آنهاست. در واقع این وضعیت و استمرار آن که نزدیک به یکسال است به ضرر دولت مستعفی و به نفع شورای انتقالی می باشد. از این رو تداوم آن نیز طبیعتاً به سود آنها خواهد بود. چرا که شرایط، با توجه به شواهد موجود و واقعیات در جریان در میدان های نظامی – سیاسی در جنوب و مناطق جنوب شرقی، به سمتی پیش می رود که گویای آن است شورای انتقالی در مسیر سریع تر پیاده سازی راهبرد تبدیل به قدرت مسلط در جنوب یمن و طرد دولت مستعفی از آنجا پیش می رود.