حسین بن علی(ع)؛ وارث اسماعیل

گروه دین و اندیشه - دکتر محمد جواد گودینی (نویسنده، پژوهشگر و استاد حوزه و دانشگاه) در یادداشتی نوشت: امام حسین بن علی بن أبی طالب(ع) سومین پیشوای تشیع و دومین نواده ی رسول گرامی اسلام(ص) بوده و با حادثه ی خونین کربلا که نقطه ی عطفی مهم در تاریخ سیاسی اسلام و بویژه تاریخ تشیع محسوب می گردد، به همگان درس آزادگی، رادمردی، پایداری در راه حق و فداکاری برای بقای اسلام را تعلیم نموده است.

به گزارش بولتن نیوز، امام حسین(ع) هنگامی که مشاهده نمود بنی امیه که زمامداری جهان اسلام را بدست گرفتند، در صدد تحریف عملی دین برآمده و می کوشند رفتارهای نابهنجار و ناشایست خویش را اقدامات دینی جلوه داده و از این رهگذر، چهره ی حقیقی دین را پوشانده و دینی مطابق با خواسته های خود را به مردم عرضه نمایند، سکوت را در برابر این بدعت های آشکار یزیدیان جایز ندانست و در راه خداوند قیام آسمانی خویش را تدارک دید و در این راه فداکاری بسیاری از خویش نشان داد؛ همانگونه که اسماعیل ذبیح الله(ع) خود را آماده نمود در راه خدا و برای اجرای فرمان الهی جانش فدا شده و قربانیِ خشنودی پروردگار جهانیان گردد و امتحان از این آزمون دشوار بیرون آمد.

سالار شهیدان حضرت ابو عبد الله الحسین(ع) به تاریخ سوم شعبان سال سوم هجری در شهر مدینه دیده به جهان گشود. (ر.ک: أعلام الهدایة، ص51؛ الکافی، ج2 ص363)

جدش رسول خدا حضرت محمد بن عبد الله(ص) بوده که خداوند او(ص) را از میان همه ی بندگانش برای رسالت برگزید و آن بزرگوار(ص)، خاتم پیامبران و فرستادگان الهی(ع) بوده و خداوند بلند مرتبه، آخرین کتاب آسمانی اش قرآن کریم را بر قلب مطهر او(ص) نازل فرمود. پدرش نیز علی بن أبی طالب(ع) و میراث دار علم پیامبر(ص) و درب شهر علم و پیشوای سخنوران بوده که پس از کلام خدا و پیامبر اسلام(ص)، کسی در سخنوری به مانند او(ع) نبوده است و برترین دلیل برای صدق این گفتار، کتاب شریف نهج البلاغة است. مادرش، بانوی بی همتای جهان اسلام و دخت گرانقدر رسول خدا(ص) یعنی حضرت فاطمه ی زهرا(س) سرور بانوان اهل بهشت می باشد و امام حسین(ع) در چنین خاندان والا و برجسته ای دیده به جهان گشود.

فاصله ی سنی میان امام حسین(ع) با برادر بزرگترش امام حسن مجتبی(ع) کمتر از یک سال بوده است. مدت عمر امام حسین بن علی(ع)، 57 سال و چند ماه بوده است و در روز جمعه دهم محرم سال 61 هجری، بدست "سَنَان بن أنَس نَخَعِی" و بدستور عبید الله بن زیاد (فرماندار اموی در شهر کوفه) به شهادت رسید.( ر.ک: الکافی، ج2 ص364؛ تذکرة الخواص، ج2ص115)

پس از آنکه خبر خوشایندِ ولادت امام حسین بن علی(ع) را به رسول گرامی اسلام(ص) دادند، پیامبر اسلام(ص)، کودک تازه به دنیا آمده را در آغوش گرفت و در گوش راستش اذان و در گوش چپش اقامه گفت. (ر.ک: کشف الغمة فی معرفة الأئمة، ج2 ص429)

درباره ی ولادت سومین اختر تابناک امامت و ولایت(ع)، چنین روایت شده است: ام ایمن [یا در نقل دیگر، أم فضل همسر عباس بن عبد المطلب] در خواب دید بخشی از پیکر رسول گرامی اسلام(ص) در خانه ی او افتاده است. او نیز سراسیمه از خواب برخاست. بامداد آن شب، برخی از همسایگان وی نزد پیامبر(ص) رفته و اظهار داشتند: ام ایمن از دیشب تاکنون مشغول گریه بوده و گریه اش قطع نمی گردد.

پیامبر اسلام(ص) نیز پیکی را نزد او روانه کردند و او نزد پیامبر(ص) شرفیاب شد. رسول گرامی اسلام(ص) فرمود: ای ام ایمن، خداوند دیدگانت را گریان نفرماید؛ همسایگانت نزد من آمده و گفتند تو همه ی شب را با گریه گذراندی. خداوند چشمانت را گریان نکند. چه چیز تو را به گریستن واداشته است؟

او پاسخ داد: ای پیامبر خدا(ص)، رویای دردناک و بزرگی دیده ام. پیامبر اسلام(ص) به او فرمود: آن را برای رسول خدا(ص) حکایت کن. چرا که خدا و پیامبرش«ص» داناترند.

ام ایمن گفت: برایم سخت است سخن بگویم. پیامبر(ص) فرمود: رویا آنچه دیده ای نیست؛ آن را برای رسول خدا(ص) تعریف کن. وی اظهار داشت: در خواب دیدم برخی از اعضای بدن شما(ص) در خانه ام افتاده است. پیامبر(ص) در تاویل این خواب فرمود: فاطمه(س) پسری به دنیا می آورد و تو او(ع) را تربیت کرده و شیر خواهی داد. (ر.ک: تاملی بر زندگانی و سیره ی عملی امام حسین«ع»، ص15)

هنگامی که سالار شهیدان(ع) چشم به جهان گشود، مژده ی تولد آن حضرت(ع) را به جد گرانقدرش رسول خدا(ص) رساندند. پیامبر(ص) نیز به اسماء بنت عُمَیس [همسر جعفر بن أبی طالب و از بانوان بزرگوار و نامدار صدر اسلام] فرمود: ای اسماء، فرزندم را برایم بیاور. همان گونه که گفته شد پس از میلاد امام حسین(ع) زمانی که آن حضرت(ع) درآغوش پیامبر(ص) آرام گرفت، رسول خدا(ص) در گوش راستش اذان و در گوش چپش اقامه گفت.

پیامبر خدا(ص) از امیر مومنان(ع) پرسید: چه نامی برای فرزندم [امام حسین بن علی«ع»] برگزیدی؟

امام علی(ع) در پاسخ فرمود: ای رسول خدا(ص)، در نامگذاری از شما پیشی نمی گیرم. در این هنگام فرشته ی وحی نازل گردید و پیام آورد: نام این کودک را حسین بگذارید.

پیامبر اکرم(ص) دستور فرمود برای امام حسین(ع) عقیقه کنند، موی سر امام(ع) را تراشیده و به اندازه ی وزنش نقره صدقه دهند؛ همانگونه که درباره ی برادر بزرگترش امام حسن مجتبی(ع) چنین کردند. (ر.ک: الفصول المهمة فی معرفة الأئمة، ص255)

امام حسین بن علی(ع) از جد والامقامش پیامبر اکرم(ص)، پدرش حضرت سید الوصیین(ع) ، مادرش صدیقه ی کبری(س) و دایی اش هند بن أبی هاله روایت کرده است و گروه بسیاری از صحابه، تابعان، دانشمندان و شخصیت های طراز اول اسلامی و فرهیختگان جهان اسلام از آن حضرت(ع) روایت نقل کرده اند؛ از جمله: برادرش امام حسن بن علی(ع)، فرزندانش علی بن حسین(ع)، زید، سکینه، فاطمه، نواده ی والاتبارش حضرت محمد بن علی الباقر(ع)، دانشمندان و مشاهیری همچون شعبی، عکرمه، فرزدق و ... امام حسین(ع) موی خویش را به رنگ سیاه خضاب می فرمود و همانند جدش رسول خدا(ص)، موی خود را خضاب نمود. (ر.ک: تهذیب التهذیب، ج1 ص527)

نقش خاتم و انگشتر سالار شهیدان(ع) نیز این جمله بود:

"إنَّ اللهَ بالِغُ أمرِه".

ترجمه:

"خداوند امر [فرمان و اراده اش] را به بلوغ و کمال می رساند".

به روایت دیگر، چنین جمله ای بر انگشتر امام حسین بن علی(ع) نقش بسته بود: "عَلِمتَ فَاعمَل".

ترجمه:

"دانستی [حال که دانستی و علم پیدا کردی] پس عمل کن [و مطابق با دانش و دانسته هایت رفتار کن]".

امام حسین بن علی(ع)، در کربلا (جنوب سرزمین عراق) به شهادت رسید و بدن مطهرش در آن شهر مقدس دفن گردید. درباره ی مکانی که سر مقدس آن حضرت(ع) دفن گردیده، میان مورخان اختلاف دیده می شود. برخی باور دارند سر مقدس حضرت(ع) در مسجد جامع دمشق دفن گردیده و برخی نیز عقیده دارند نزدیک "باب فرادیس" در دمشق است. همچنین اقوال دیگری نیز در این باره نقل گردیده است. امام حسین(ع) که سلاله ی خاتم پیامبران(ص) بوده و پدرش علی مرتضی(ع)، خاتم اوصیا [جانشینان پیامبران«ع»] محسوب می گردد، از چشمه ی زلال وحی و امامت برخوردار بوده و در وجود مبارک و خجسته اش، شرافت نسب، اخلاق والا و آراسته جمع گردید و بسان دیگر امامان(ع) نمونه و الگویی مناسب برای انسانیت به شمار می رود و تجلی کاملی از زینت های معنوی و اخلاق والای انسانی محسوب می گردد. (ر.ک: الفصول المهمة فی معرفة الأئمة، ص255).

کنیه ی امام حسین(ع)، ابوعبد الله است و مشهورترین القاب امام(ع) به شرح ذیل است:

رشید، طیّب، وفی، سید، زکی، مبارک، التابع لمرضات الله (کسی که در پی خشنودی خداوند است)، سبط، ولی، شهید کربلاء، سید الشهداء، ابو الأحرار، ابو الشهداء و ... (همان، ص256)

امام حسین بن علی(ع) پس از رحلت پیامبر اسلام(ص)، زندگانی پرفراز و نشیبی داشت و مشکلات و دشواری های فراوانی را متحمل گردید. سالار شهیدان حسین بن علی(ع) در زمان خلافت پدرش امام علی(ع) از سرداران و نزدیکان حکومت علوی به شمار می رفت و در همه ی آوردگاه های امام علی(ع)، در کنار پدر حضور داشت و با ناکثان، قاسطان و مارقان به مبارزه برخاست. پس از واقعه ی جانگداز شهادت امام المتقین(ع)، امام حسین(ع) شاهد سختی های برادرش امام حسن(ع) و خیانت سران قبایل و لشکر امام مجتبی(ع) و در نتیجه، جریان صلح هوشمندانه ی امام حسن(ع) با معاویه بن أبی سفیان و واگذاری خلافت به بنی امیه بود. پس از شهادت امام حسن مجتبی(ع) تا زمانی که معاویه در قید حیات بود، امام حسین(ع) همان راه برادرش امام مجتبی(ع) را طی نمود و در همان مسیر گام برمی داشت. اما هنگامی که معاویه با دنیا وداع نمود و خلافت را به پسرش یزید واگذار کرد، امام حسین(ع) فرصت را برای تدارک قیامی علیه دودمان اموی مناسب یافت و با هدف احیای ارزشهای اسلامی (که در روزگار خلافت اموی آسیب بسیاری به پیکره ی آن وارد گردید)، بازگرداندن قطار اسلام به مسیر پیامبر(ص) و امام علی(ع) و احیای سنت های خاتم پیامبران(ص)، مبارزه با ستمگری، دفاع از حقانیت اهل بیت(ع) و تشکیل حکومت بر پایه ی آموزه های اسلامی و جلوگیری از بدعت امویان در اسلام، قیام خود را تدارک دید؛ قیامی که به شهادت امام حسین بن علی(ع) (به عنوان برجسته ترین وارث اسماعیل ذبیح الله) و یارانش و اسارت اهل بیت آن امام همام(ع) انجامید.

فهرست منابع:

1- ابن صباغ، علی بن محمد، الفصول المهمة فی معرفة الأئمة، المجمع العالمی لأهل البیت(ع) 1427ق

2- اربلی، علی بن عیسی بن أبی الفتح، کشف الغمة فی معرفة الأئمة، المجمع العالمی لأهل البیت(ع) 1426ق

3- أعلام الهدایة الامام الحسین سید الشهداء(ع)، قم، المجمع العالمی لأهل البیت(ع) 1422ق

4- سبط ابن جوزی، تذکرة الخواص من الأمة بذکر خصائص الأئمة، المجمع العالمی لأهل البیت(ع) 1426ق

5- عسقلانی، ابن حجر، تهذیب التهذیب، بیروت، دار إحیاء التراث العربی 1991

6- کلینی، ابو جعفر محمد بن یعقوب بن اسحاق، الکافی، تهران، انتشارات مسجد

7- گودینی، محمد جواد، تاملی بر زندگانی و سیره ی عملی امام حسین(ع)، تهران، نشر نظری 1399