رسانه های جایگزین در لبنان

گروه بین الملل- سعید غفاری: روزنامه نگاری ، روزنامه نگاران و فعالیت رسانه ای در لبنان همواره در جهان عرب از ویژگی های متفاوتی برخوردار بوده است.

وجود به اصطلاح آزادی بیان البته با لطایف الحیلی خاص ظرفی است که رسانه های لبنانی خود را در درون ان جای داده اند.
به گزارش بولتن نیوز، اعتراضات مردمی در بیروت و دیگر شهرها که در سال 2019 و تقریبا پس از عراق در لبنان آغاز گشت و زنجیره ای از حوادث را بدنبال خود ایجاد نمود ، فرصتی بود تا شکلی از روزنامه نگاری شهروندی و ( به اصطلاح) مستقل از جریان مسلط رسانه ای در لبنان شکل بگیرد و تجربه شود.
موضوعی که به نظرم درباره تحولات دوسال اخیر در لبنان و #عراق کمتر مورد بررسی قرار گرفته است.

الف : تجربه فعالیت مستقل سیاسی خارج از توافق وسلطه طوایف لبنانی در آخرین انتخابات مجلس و تشکیل حزب سبعه ( 7) خودش را نشان داد. درباره این حزب پیش تر نوشته بودم.
ب : مهم ترین رسانه های مکتوب، تصویری و صوتی لبنان در جریان اعتراضات مردم به بی عدالتی ، فساد وفشار اقتصادی با توجه به گرایش سیاسی و حزبی شان به موضوع فوق پرداختند. در اینجا نمی خواهم مجدد گرایش حزبی - طایفی رسانه های لبنانی را بازخوانی نمایم. بلکه می خواهم به رسانه های مستقلی اشاره کنم که اعتراضات مردم سبب ایجاد و تاسیس انها شد . رسانه هایی که بستر اصلی آنها شبکه های اجتماعی و روزنامه نگاری شهروندی بوده و ظاهرا مستقل از گرایشهای سیاسی و طایفی مسلط فعالیت خود را آغاز نمودند:

اصل ماجرا : سال ۲۰۱۹ با شدت یافتن بحران اقتصادی در لبنان، آتش سوزی های گسترده در جنگلهای غرب و جنوب بیروت، و تنگنایی که مردم لبنان گرفتار آن بودند، فشار بر آنها افزوده شد تا اینکه افزایش مالیات، از جمله هزینه اجباری پرداخت مالیات برای استفاده از واتس اپ، کاسه صبر مردم را لبریز کرد و روز ۱۷ اکتبر ۲۰۱۹ آنها را برای اعتراض روانه خیابان کرد. اعتراض صد روزه ای (از ۲۵ مهر تا ۴ بهمن ۹۸ ) که باعث استعفا دولت و به نظر من ورود لبنان به دوره ی سیاسی جدیدی شد که با عنوان دولت " تکنوکرات " در مطالبات جامعه نمایان گشت...
رسانه های جایگزین :
در همین زمان و به رغم فعالیت رسانه های حزبی و طایفه ای رسمی لبنان ، بستر و فرصتی برای شکل گیری رسانه های جایگزین شکل گرفت که هنوز هم به فعالیت خود ادامه می دهند و توانسته اند حوزه عمومی را در جامعه لبنانی را از خود متاثر ساخته و تاثیر گذار باشند:

سه سال پیش نوسط فعالان اجتماعی پایه گذاری شد تا به خبرهایی بپردازد که رسانه های عادی از آنها گزارش تهیه نمی کنند.
این رسانه خبری از همان نخستین روز اعتراضات، ویدیویی را منتشر کرد که اعتراض های مردمی را نشان می داد. این ویدیو همان شب اول در شبکه های اجتماعی بیش از یکصد و پنجاه هزار بار دیده شد.
 
دیگر رسانه ای بود که در جریان اعتراضات مطرح شد که با انتشار مقالات کوتاه و بلند به انعکاس مطالبات مردمی می پرداخت.
یکی از مقالات جالب این رسانه درباره عدم امکان شرکت بیش از دویست و پنجاه هزار کارگر خانگی در گردهم آیی های اعتراضی بود که توسط یک کارگر خانگی نوشته شده بود.

رسانه خبری دیگری بود که بر پایه اینستاگرام شکل گرفته از همین ایام از مستندسازی به کار خبررسانی و خبر فوری روی آورد و برای گزارشگری؛ از پخش زنده اینستاگرام استفاده میکرد.
تعداد دنبال کنندگان مگافون در اینستاگرام به سرعت از هشت هزار به شصت هزار در جریان اعتراضات رسید.

چشم انداز :
پوشش خبری این رسانه های مستقل را می توان انعکاسی از نگرانی های جامعه مدنی درباره امروز و اینده جامعه ای که می بینند تحلیل نمود .
سه محور اصلی که رسانه های فوق بر ان تمرکز داشتند ، عبارتند از : اطلاع رسانی، انتقاد، و بررسی جایگزین (گزینه های دیگر).
به نظرم " بررسی جایگزین " روند مهمی است که تحلیلگران سیاسی و اجتماعی منطقه نباید انرا نادیده بگیرند. این روند می تواند سیگنال ضعیفی باشد که آینده سیاسی و اجتماعی منطقه را دچار تغییرات مهمی نماید ...
از این منظر ضروری است از منظری راهبردی جایگاه رسانه های اجتماعی و اینترنت در جهان عرب و به خصوص در کشورهایی مانند لبنان / عراق و سوریه مورد بررسی دقیقتری قرار گیرد..