سازمان اقتصادی روحانیت و اقتضائات حکومتداری

گروه اقتصادی- میثم ظهوریان دکترای مدیریت رفتاری و پژوهشگر اقتصادی نوشت: شهید مطهری در دو گفتار انتهایی کتاب ده گفتار به بیان «مشکل اساسی در سازمان #روحانیت» می پردازد و به طور خاص به آسیب های مترتب بر سازمان اقتصادی روحانیت اشاره می کند.

به گزارش بولتن نیوز، شهید بزرگوار بزرگترین نقص در دستگاه رهبری تشیع را مربوط به بودجه، نظام ارتزاق و معیشت و تامین مالی روحانیت می داند و معتقد است وابستگی تامین مالی روحانیت به عامه مردم (در عین برخورداری از مزایایی) موجب عوامزدگی (که به تعبیر وی از مارزدگی و عقربزدگی هم خطرناک تر است) و در نتیجه دوری از انجام اصلاحات ضروری در این نهاد شده است.

ایشان به عنوان یکی از تبعات این بیماری به این مثال اشاره می کند که دستگاه روحانیت بیش از این که به نیازها و مسائل روز اجتماعی بپردازد به چاپ رساله علمیه که مورد تقاضای عامه مردم است می پردازد.

البته زمان حاضر در مقایسه با دوره ای که شهید گفتار مذکور را روایت می کند یک تفاوت کلیدی دارد و آن هم مسئله حکومتداری شیعه و به واسطه آن نفوذ بی سابقه نهاد روحانیت در دستگاه حاکمیت است که اقتضائات جدیدی را بر سازمان اقتصادی این نهاد مترتب می کند.

یکی از مهمترین این اقتضائات مستحدثه ظهور طبقه سرمایه_داری است که نه به واسطه امر اعتقادی و تشرع که صرفا جهت بهره برداری از نفوذ و تاثیرگذاری دستگاه روحانیت در پیشبرد پروژه های اقتصادی یا سیاسی خود به نزدیک شدن به این نهاد و تامین مالی آن می پردازند که جلوگیری از آسیب های ناشی از آن در مقایسه با زمانی که شیعه دچار اقتضائات حکومتداری نبوده است، مراقبه و ملاحظه ای بسیار بالاتر در مناسبات مالی چهره های شاخص سازمان روحانیت (و البته بستگان نزدیک و مسئولین بیوتشان) را می طلبد.

در سال های اخیر رسانه ای شدن چندین مورد از این نوع مناسبات بین چهره های شاخص روحانیت (و البته برخی هیئات شاخص و تاثیرگذار) با برخی افراد بدنام یا مفسدین اقتصادی از جمله در ماجرای شهرام جزایری، دانیال زاده، حسن رعیت، موحدی و ... این مسئله را بیش از گذشته در منظر عامه مردم قرار داده است.

البته همه مصادیق ذکر شده از یک جنس نیست و برخی از این موارد از جنس اعمال نفوذ و انجام سفارشات ویژه برای تامین کننده مالی بوده است و برخی دیگر صرفا از جنس بی ملاحظگی در مناسبات مالی، اما اثر بار شده بر همه موارد هزینه شدن سرمایه اجتماعی تاریخی مهمترین نهادهای تشیع است.

طبیعتا اگر عده ای می خواهند این مسئله بنیادین و به تعبیر شهید مطهری مشکل اساسی در دستگاه روحانیت را به مدل ماشین یا منطقه جغرافیایی محل سکونت تقلیل داده و با بالانشین کردن امام آن را حل کنند، مختار هستند. اگر می خواهند ضرورت چنین مراقبه ای را با استناد به ازدواج فرزند رهبری با دختر فردی بازاری نفی کنند باز هم مانعی برای ایشان نیست.

اما در مقام عمل این نوع تقریرهای سطحی و تقلیل گرایانه تنها طرفداران استادیومی را که از قبل زنده باد مرده باد خود را فارغ از محتوای اتفاق افتاده تنظیم کرده اند، اقناع خواهد کرد و در نهایت سازمان مهمترین دستگاه اعتقادی تشیع باقی خواهد ماند و ضربه ای که در اثر این بی ملاحظگی ها به اعتبار انباشته شده در طول تاریخ آن وارد می شود.