تدبیر امام دهم شیعیان برای هدایت مردم چه بود؟

به گزارش بولتن نیوز، حجت الاسلام و المسلمین معین شرافتی سخنران و پژوهشگر دینی، درباره دوران امامت امام هادی (ع)  گفت: روز‌های امامت امام هادی (ع) از نظر انحرافات عقیدتی از دوران پر تلاطم تاریخ اسلام است. این دوران با حاکمیت مستبدانه بنی عباس همراه بود؛ اما به دلیل اینکه امام همواره وظیفه هدایت و مبارزه با جهالت و گمراهی دارد، امام هادی (ع) مبارزات خود را تحت هر شرایطی تعطیل یا متوقف نکردند.

وی به اقدامات امام هادی (ع) در دوران امامت خود اشاره کرد و افزود: امام دهم شیعیان با اقدام عملی در راستای امر به معروف و نهی از منکر و پایه گذاری نظام وکالت و تربیت شاگردانی برجسته و اعزام آن‌ها به اقصی نقاط بلاد اسلامی به وظیفه خویش عمل کردند.

حجت الاسلام شرافتی به یک نمونه از امر به معروف‌های امام هادی (ع) اشاره کرد و گفت: ایشان در مدینه یا در دوران تبعید به سامرا از هر فرصتی برای امر به معروف و نهی از منکر و مبارزه با انحرافات استفاده نمودند؛ از این رو می‌بینیم حضرت با معرفی جایگاه امیر المؤمنین (ع) و انشای زیارت غدیریه به بزرگترین امر به معروف و نهی از منکر که همان دعوت به ولایت و سرکوب حاکمان جور بود، پرداختند.

وی ادامه داد: زیارت غدیریه که امام هادی (ع) روز عید غدیر و در حرم امام علی (ع) بیان فرمودند، به بیش از ۲۰۰ فضیلت امیرالمومنین (ع) از آیات و روایات اشاره دارد تا حجت برای آنان که قرآن و نبوت را قبول ندارند، تمام شود.

این سخنران و کارشناس مذهبی به یکی دیگر از آثار به جا مانده از امام دهم شیعیان اشاره کرد و بیان داشت: زیارت جامعه کبیره از دیگر آثار حضرت هادی (ع) است که تماماً دانشگاه امام شناسی است. این زیارتنامه مقام معنوی و علمی ائمه (ع) را یادآور ساخته و جایگاه تبعیت از آن‌ها و خطرات مهلک دوری از ایشان را یادآور شده است

حجت الاسلام شرافتی توضیح داد: امام هادی (ع) در تبیین امر به معروف و نهی از منکر به احادیث بسیاری درباره چگونگی انجام این فریضه الهی و اهمیت پذیرش آن اشاره کرده اند. به عنوان مثال اینکه «باید امر به معروف و نهی از منکر افراد دلسوز را پذیرفت» یا «پذیرش امر به معروف کاری حکیمانه است»؛ قطره‌ای از سفارش‌های نورانی امام دهم است.

وی نمونه‌ای از ترویج فرهنگ امر به معروف ونهی از منکر در سیره امام دهم را بیان کرد و گفت: حضرت هادی (ع) حتی خود برای نهی از منکر اقدامات عملی بسیاری انجام دادند گاهی به شاگردان مأموریت میدادند تا یکی از اهل منکر را توبیخ نمایند و فرمودند: «عاتِب فلانا وَ قل لهُ: إنَّ اللهَ إِذا أَرادَ به عبد خَیرًا إِذا عُوتِبَ قَبِلَ»؛ فلانی را توبیخ کن و به او بگو: خداوند، چون خیر بند‌های خواهد، وی را توبیخ نماید، تا با توبیخ شدن آن را بپذیرد و اصلاح شود.

حجت الاسلام شرافتی ادامه داد: گاهی امام هادی (ع) حاکمان جور روزگار خویش را شخصاً مورد نهی از منکر قرار می‌دادند و هرگز از قدرت آنان نمی‌هراسیدند. مثلاً به متوکل عباسی اینگونه عتاب کردند: «لا تَطلب الصَّفا ممّن کَدّرتَ علَیهِ، ولا النُّصْحَ ممّن صَرَفْتَ سُوءَ ظنِّکَ إلَیهِ، فإنّما قلبُ غیرِکَ لکَ کقلبِکَ لَهُ»؛ از کسى که آزرده اش کرده اى صفا و یکرنگى مجوى و از کسى که تیر بدگمانیت را به او نشانه رفته اى خیرخواهى مجوى؛ زیرا دل دیگران با تو همچون دل تو با دیگران است.

این کارشناس مذهبی توضیح داد: امام علی النقی (ع) به خوبی می‌دانستند که حلقه ارتباط با امام هر روز تنگ‌تر شده و بر شدت ممنوعیت ارتباط مردم با ایشان افزوده می‌شود. به علاوه آنکه مکتب امامت دو غیبت صغری و کبری را در پیش دارد که امکان ارتباط مستقیم در آن دوران وجود ندارد؛ پس برای ادامه دار بودن امر به معروف و جلوگیری از نشر منکرات می‌بایست نظام ویژه‌ای پایه ریزی شود. از این جهت حضرت نظام وکالت را پیگیری فرمودند.

او گفت: در حقیقت امام دهم شیعیان در کنار تربیت‌های همگانی، عده‌ای خاص را انتخاب کرده و برای معرفت افزایی آن‌ها بیش از دیگر شاگردان اقدام کردند. افرادی شایسته پس از طی مراحل علمی و عملی به نقاط مختلفی از بلاد اسلامی رهسپار می‌شدند تا نور هدایت علوی را درسرزمین‌ها گسترش دهند.

وی درباره نظام وکالتی که در زمان امام دهم ایجاد شد، تصریح کرد: حضرت هادی (ع) چند نماینده را در نقاط خاص و پر اهمیت به عنوان سر وکیل انتخاب و برای هر محل و شهر کوچک دیگری نیز وکلایی قرار داد که زیر نظر این سر وکیل‌ها به انجام وظیفه می‌پرداختند. یکی از این وکلا حضرت عبدالعظیم حسنی با آن مقام و جلالت و جایگاه است.

وی در ادامه وظیفه وکلا را ترسیم کرد و گفت: وکلا در اصل ولایت داشتند تا امور معنوی، فقهی و اعتقادی مردم را سامان داده و تا آنجا که در توان دارند از بروز انحراف در عصر دوری از امام عصر (عج) جلوگیری کنند.

حجت الاسلام شرافتی در ادامه افزود: امام هادی (ع) برای یافتن انسان‌های مستعد در نظام وکالت به سن و سال نگاه نمی‌کردند؛ به عنوان مثال ایشان مبادرت به تربیت عثمان بن سعیدی کردند که یازده ساله بود و آن قدر لیاقت و جلالت داشت که بعد‌ها به عنوان یکی از نواب خاص چهارگانه حضرت مهدی (عج) منصوب شد.

این کارشناس مذهبی جایگاه وکلا و مراجع تقلید را با یکدیگر مقایسه کرد و گفت: در عصر امروز باید مراجع عظام تقلید را مانند نمایندگان امام هادی (ع) بدانیم که در هر شهر و محلی هستند تا مردم به راحتی با آن‌ها که نواب عام امام زمان (عج) محسوب می‌شوند، ارتباط داشته باشند و با مراجعه به آن‌ها معضلات و مشکلات فقهی، اعتقادی و اخلاقی خود را رفع کنند.

وی در پایان بیان کرد: امام هادی (ع) با ایجاد نظام وکالت بقای مکتب تشیع را پایه ریزی و اطاعت از آن‌ها را از دیگران طلب کردند. در نتیجه امام عصر (عج) نیز تبعیت از مراجع عظام تقلید را به عنوان نمایندگان ایشان در زمان غیبت از شیعیان و دوستداران خود طلب می‌کنند.