نگاهی به مستند نبرد پنهان، ساختۀ ناصر نادری
گروه فرهنگی- محمدرضا وحیدزاده کارشناس ارشد پژوهش هنر نوشت: «نبرد پنهان» ساختۀ ناصر نادری، کارگاردان جوان مستند تحسین‌شدۀ نبرد پالمیرا، مستندی است دربارۀ جنگ سوریه. همچنین مدیریت تولید این مستند که می‌توان آن را یکی از جدیدترین محصولات خانۀ مستند انقلاب اسلامی دانست، بر عهدۀ گروه مستندسازان بدون_مرز بوده است. این اثر در ادامۀ آثار قبلی این گروه، یک جهاد تصویری است برای سخن گفتن از اتفاقات عجیب و مهمی که پنهان از چشم مردم جهان در سوریه در حال وقوع است.
به گزارش بولتن نیوز، روایتگری این مستند را حسن شمشادی، خبرنگار واحد مرکزی خبر بر عهده دارد؛ کسی که سال‌هاست در برنامه‌های خبری مختلف سیمای جمهوری اسلامی ایران شاهد گزارش‌های او از سوریه هستیم. شاید دلیل آشنایی و انس اولیه‌ای را هم که مستند از ابتدای روایتش برای مخاطب ایجاد می‌کند، باید در همین‌جا جست؛ یعنی مواجهه با صدا و تصویر گرم و نسبتاً آشنای شمشادی از ابتدای روایت.
«نبرد پنهان» متأثر از فضای راوی و گروه سازندۀ خود، مستندی جسور و جستجوگر است. بیش از آنکه در پی فرم و ساختار باشد، در حال پرس و جوست. آرام و متین آغاز می‌شود و بدون توقف و درگیر شدن با مسائل شکلی و فنی، پیش می‌رود. راوی این مستند، حسن شمشادی کسی است که سال‌ها جان خود را کف دست گرفته و پا به پای مدافعان حرم سوری، ایرانی، افغانی و لبنانی، از شهری به شهر دیگر در حال سفر و تهیۀ گزارش و اخبار جنگ سوریه است؛ یعنی زیستن در وسط معرکه؛ چیزی که در ظاهر و با معیارهای یک زندگی عافیت‌طلب چندان منطقی و توجیه‌پذیر نمی‌نماید.
گروه فیلمساز نیز با سابقۀ دو سال حضور در سوریه و ساخت پنج مستند در همین موضوع، تجارب ارزشمندی از زندگی و کار در زیر آتش جنگ یافته است. از همین روست که وقتی راوی به هنگام تصویربرداری از خط مقدم به اعضای گروه فیلمبرداری می‌گوید سرهایشان را پایین‌تر بیاورند تا کمتر در تیررس تک‌تیراندازان گروهک‌های تروریستی باشند، مخاطب با درک بهتر و تصور دقیق‌تری متوجه مختصات موقعیت پیش رو می‌شود.
گروه فیلمساز چنانکه خود در مصاحبه‌ها و گفتگوهایشان نیز به آن اشاره کرده‌اند، پس از حضور در سوریه و مشاهدات مستقیم و میدانی خود، به یک نتیجۀ مشخص رسیده‌اند: این جنگ یک جنگ مذهبی نیست! آن‌ها معتقدند جنگ سوریه بر خلاف هجمۀ همه‌جانبۀ رسانه‌های غربی برای نمایش تصویری فرقه‌ای و مذهبی از این جنگ و به‌رغم آتشباران سنگین رسانه‌های آن جناح جهت القای این نگاه انحرافی، جنگی راهبردی و تمدنی است و هیچ ارتباطی با فِرق و مذاهبی که قرن‌ها در کمال آرامش و مدارا در این کشور در کنار یکدیگر زیسته‌اند ندارد.
آن‌ها برای تشریح بیشتر دیدگاه خود به مساجد و محل تجمع مردم می‌روند و در میان صفوف نمازگزارانی از مذاهب مختلف، به گفتگو با کسانی می‌نشینند که می‌توانند تبیین‌کنندۀ واقعیت پنهان سوریه برای مخاطبان باشند. شاید یکی از تأثیرگذارترین صحنههای این مستند را نیز بتوان نقل خاطرات مادر شهیدی از اهل تسنن دانست که خود ماه‌ها تحت اسارت نیروهای داعش قرار گرفته و در این مدت به دست قاتل فرزندش بارها شکنجه شده است؛ زنی شجاع و مقاوم که با وجود همۀ این سختی‌ها هنوز از پای ننشسته است.
واقعیت این است که در مستند «نبرد پنهان» صحنههای تأثربرانگیز کم نیست. از گفتگو با عالم اهل تسننی که نیروهای داعشی پیکر بی‌جان و مثله‌شدۀ او را داخل زباله‌دانی انداخته‌اند، اما به خواست خدا نجات یافت و زنده ماند تا نمایش صحنۀ ترور علامه البوطی بر روی منبر و در حین سخنرانی؛ از صحنههای حماسی اهتزاز پرچم به دست شهید ابوتراب در زیر گلوله‌باران تک‌تیراندازان تروریستی بر روی گنبد حرم حضرت زینب و فریادهای بلند رجزخوانی او در همان موقعیت تا گفتگو با آهنگران نوجوانی که به رغم سن اندکش روحیه‌بخش نیروهای مجاهد و رزمندگان سلحشور جبهۀ حق شده است.
اما بی‌گمان باید تأثربرانگیزترین صحنۀ فیلم را پردۀ آخر آن دانست؛ همان‌جایی که مستند پس از 40 دقیقه جستجو برای یافتن پاسخ، یکباره و با چینشی هوشمند پا را فراتر خاک سوریه و در آن سوی مرزها می‌گذارد و جواب سؤال خود دربارۀ سرمنشاء این جنگ عجیب و هولناک را در نقطه‌ای دیگر می‌یاد. یک پایان‌بندی مناسب برای ضربۀ نهایی و اعطای ساختاری محکم و قابل قبول به اثر؛ چیزی که بهتر است مخاطب را مستقیماً به تماشای آن دعوت کرد.
شما می توانید مطالب و تصاویر خود را به آدرس زیر ارسال فرمایید.
bultannews@gmail.com
