بودجه مقابله با قاچاق نسخ خطی حذف شد

به گزارش بولتن نیوز، فریبرز خسروی، معاون کتابخانه ملی در پاسخ به این پرسش که آیا بودجه در نظر گرفته شده برای صیانت نسخ خطی و جلوگیری از قاچاق این منابع به خارج از کشور همچنان برقرار است یا خیر، گفت: خیر، این بودجه یک سال تخصیص یافت و مقداری از آن نیز پرداخت شد که بر اساس آن نسخه‌های خطی نیز خریداری شد.

وی ادامه داد: متأسفانه با تعویق بودجه‌ای که رخ داده، توان خرید جدید نداریم؛ با توجه به همین امر درخواست دادیم تا مجدداً بودجه‌ای در این رابطه در نظر گرفته شود، اما با توجه به شرایط بودجه‌ای کشور باید منتظر گشایشی در کل کشور باشیم که بتوانند در این زمینه نیز اقدام کنند.

شرایط نگهداری از نسخه‌های خطی در ایران با وجود تلاش‌هایی که سازمان‌ها و مراکز مختلف در سال‌های اخیر انجام داده‌اند، چندان مطلوب نیست. این شرایط مربوط به نسخه‌هایی است که شناسایی‌ شده‌اند؛ هنوز بسیاری از نسخه‌های خطی هستند که در پستو و گنجه‌ خانه‌ها نگهداری می‌شوند و صاحبان آنها به دلایل مختلف از جمله عدم آگاهی و اطلاعات ناکافی، حاضر نیستند که نگهداری از این میراث نیاکان را به سازمانی بسپارند. به گفته کارشناسان؛ هنوز تعداد مشخصی از نسخه‌های خطی موجود در ایران به صورت دقیق و شفاف در دست نیست، اما آنچه در این رابطه واضح است، شرایط نامساعد و نامطلوبی است که حیات برخی از این نسخه‌ها را تهدید می‌کند؛ این در حالی است که هریک از این نسخه‌ها، خوشه‌ای از خرمن تمدن بزرگ ایران اسلامی است که از سرد و گرم روزگار و فراز و نشیب تاریخ به دست ما رسیده است.

در چند سال گذشته دغدغه دیگری نیز به میراث‌داران و حافظان این نسخ خطی افزوده شد: قاچاق نسخه‌های خطی. قاچاق کتاب مدتی است که به یکی از معضلات فرهنگی کشور تبدیل شده است. در این میان نسخه‌های خطی نیز از این معضل در امان نبوده و نیستند. با توجه به همین امر، غلامرضا امیرخانی، از کارشناسان فرهنگی و معاون سابق کتابخانه ملی، در اختتامیه پانزدهمین دوره همایش حامیان نسخ خطی، گفته بود: سؤالی که امروز می‌بایست مطرح کرد این است که چرا بسیاری از نسخ خطی از کشور خارج می‌شوند و ما بعد از مدتی متوجه این اتفاق می‌شویم؟ ظاهراً جواب این سوال مشخص است و به مسائل مالی برمی‌گردد اما واقعا باید عزم جدی در میان مسئولان رده بالای کشورمان به وجود بیاید که میراث فرهنگیمان حفظ شود.

پس از هشدار کارشناسان نسبت به مخاطرات و تبعات این موضوع، معاون وقت کتابخانه ملی اعلام کرد که با توجه به ضرورت حفظ نسخ خطی، بودجه‌ای به این منظور از سوی رئیس جمهور در نظر گرفته شده است. کتابخانه ملی با توجه به در نظر گرفتن این بودجه، اقدام به خرید نسخه‌های خطی متعددی کرد که در این میان، منابع ارزشمند خطی که از حیث تاریخی یا هنری حائز اهمیت بودند نیز دیده می‌شد.

این اولین‌بار نیست که انجام کارهای اصیل فرهنگی منوط به تأمین بودجه می‌شود. در حالی که نسخه‌های خطی ایران در شرایط غیر استاندارد نگهداری می‌شود یا به دست دلالان سر از کشورهای دیگر می‌آورند، گاه خبر می‌رسد که یک برگ از فلان نسخه در حراجی‌های بزرگ جهان به قیمت گزاف فروخته شده است. در این میان آنچه برای اهل فن و علم باقی می‌ماند، دریغ است و دریغ است و دریغ.