امروز پولشویی و تروریسم، فردا موشکی

در ادبیات بین‌المللی، سلاح‌‌های کشتار جمعی عبارتند از: شیمیایی، میکروبی، هسته‌ای و «ابزار انتقال آنها» که به معنای موشک‌‌های بالستیک است. یعنی غربی‌ها موشک‌‌های بالستیک ایران را به عنوان سلاح‌‌های کشتار جمعی می‌شناسند.
  برنامه اقدام FATF فقط در 2 موضوع است
بیش از 10 سال است کشورمان با FATF درگیر است و این نهاد از سال 88 نام کشورمان را در لیست کشورهایی که علیه آنها باید «اقدام متقابل» انجام شود، قرار داده بود که این وضعیت تا سال 95 ادامه داشت اما با پذیرفتن برنامه اقدام 41‌‌‌بندی توسط آقای طیب‌نیا، وزیر وقت اقتصاد، کشورمان از حالت «اقدام متقابل» تعلیق شد. این برنامه 41‌‌‌بندی در 10 بخش مجزا و با 2 موضوع مبارزه با پولشویی و مبارزه با تامین مالی تروریسم تقسیم شده است که عبارتند از:
بخش اول: جرم پولشویی
بخش دوم: جرم تامین مالی تروریسم
بخش سوم: مصادره و اقدامات موقت
بخش چهارم: مسدود کردن دارایی‌های مرتبط با تامین مالی تروریسم
بخش پنجم: تضمین وجود الزامات مناسب AML/CFT (مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم) در بخش مالی (ازجمله شناسایی دقیق مشتری)
بخش ششم: واحدهای اطلاعات مالی و گزارش‌های معاملات مشکوک
بخش هفتم: همکاری بین‌المللی
بخش هشتم: سامانه‌های انتقال وجه جایگزین
بخش نهم: حواله (نقل‌وانتقالات الکترونیکی)
بخش دهم: حاملین وجوه نقد
  گام بعدی FATF: تامین مالی موشک‌‌های ایران
ذکر شد که ماموریت‌‌های این نهاد در 3 حوزه تعریف می‌شود: پولشویی، تروریسم و سلاح‌‌های کشتار جمعی. اما مشاهده می‌کنیم که این 10 بخش برنامه اقدام با موضوع «پولشویی» و «تروریسم» است و هیچ سخنی از «سلاح‌‌های کشتار جمعی» در آن وجود ندارد. آیا FATF هیچ مساله‌ای با تامین مالی موشکی ایران ندارد؟ نکاتی در این زمینه وجود دارد:
1- توصیه شماره 7 FATF، الزام کشورها به اجرای تحریم‌‌های موشکی: آنچه از متن توصیه‌‌های FATF به‌خصوص توصیه شماره 7 این نهاد برمی‌آید، اهمیت مسأله تامین مالی اشاعه سلاح‌‌های کشتار جمعی است. در توصیه شماره ۷ با عنوان «تحریم‌های مالی هدفمند مرتبط با تامین مالی اشاعه‌ای»، کشورها موظف به اجرای تحریم‌های مالی هدفمند مطابق با قطعنامه‌‌های شورای امنیت شده‌‌‌اند. در این توصیه آمده است: «کشورها باید تحریم‌های مالی هدفمند را به منظور مطابقت با قطعنامه‌‌های شورای امنیت سازمان ملل اجرا کنند تا پیشگیری، توقیف و قطع اشاعه سلاح‌‌های کشتار جمعی و تامین مالی آن را انجام دهند. این قطعنامه‌ها، کشورها را ملزم می‌کند بدون هیچ تاخیری، منابع مالی و سایر دارایی‌‌های مرتبط را مسدود کنند و اطمینان یابند هیچ منابع مالی یا سایر دارایی‌‌های ساخته‌شده در دسترس (مستقیم و غیرمستقیم) به منظور نفع‌رسانی برای افراد یا موسساتی که به وسیله یا به موجب اختیارات شورای امنیت سازمان ملل تحت فصل هفتم منشور ملل متحد تعیین شده‌اند، قرار نگیرد».1
2- الزام کشورها به اجرای تحریم‌‌های قطعنامه ۲۲۳۱: در سند روش‌شناسی ارزیابی توصیه‌های FATF، ذیل توصیه شماره ۷،  ذکر شده است تمام قطعنامه‌های جاری شورای امنیت که تحریم‌های مالی هدفمند را شامل می‌شود باید مدنظر کشورها قرار گیرد. همچنین تمام قطعنامه‌های جانشین و قطعنامه‌های آینده شورای امنیت پیرامون تامین مالی اشاعه‌ای مشمول توصیه شماره ۷ می‌شود. طبق این سند، قطعنامه‌های شورای امنیت که مرتبط با تامین مالی اشاعه‌ای هستند عبارتند از:  قطعنامه ۱۷۱۸ مصوب سال ۲۰۰۶ راجع به کره شمالی و قطعنامه‌های پیرو یعنی ۱۸۷۴(۲۰۰۹)، ۲۰۸۷(۲۰۱۳)، ۲۲۷۰(۲۰۱۶)، ۲۳۵۶(۲۰۱۷).  قطعنامه ۲۲۳۱ مصوب سال ۲۰۱۵ پیرامون ایران و اجرای برجام.2
3- با وجود اینکه FATF صراحتا در توصیه شماره 7 خود، به تامین مالی اشاعه‌گری (موشک) پرداخته است اما در برنامه اقدام 41‌‌‌بندی که برای اجرا به ایران ارائه کرده است، هیچ سخنی از تامین مالی موشکی وجود ندارد. راز این سکوت در عبارتی است که در بیانیه FATF دیده می‌شود: «گام بعدی»!3 پس از پذیرش برنامه اقدام 41‌‌‌بندی توسط ایران، این نهاد 5 تیر 95 در بیانیه خود اعلام کرد در صورت اجرای کامل برنامه اقدام توسط ایران، به «گام‌های بعدی» خواهیم رفت.4 عبارت «گام بعدی» نشان می‌دهد با اجرای کامل برنامه اقدام، از حالت اقدام متقابل خارج نخواهیم شد، چرا که هنوز استانداردهای FATF در حوزه «تامین مالی موشک‌های بالستیک» اجرایی نشده است و صرفا در حوزه‌‌های پولشویی و تروریسم، این استانداردها اجرا شده است.
4- علاوه بر موارد ذکر شده، با بررسی تجربه کشورهای دیگر‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، می‌توان سرنوشت رفتار FATF با ایران را پیش‌بینی کرد. در طول 30 سالی که از عمر FATF، می‌گذرد، فقط 2 کشور ایران و کره‌شمالی در حالت «اقدام متقابل» قرار گرفته‌‌‌اند. کره‌شمالی سال 2013 به کنوانسیون مقابله با تامین مالی تروریسم (CFT) و سال 2016 به کنوانسیون مقابله با جرائم سازمان‌یافته فراملی (پالرمو) پیوسته است5 اما با این وجود همچنان در لیست کشورهایی که باید علیه آنان «اقدامات متقابل» اتخاذ شود، باقی مانده است و در بیانیه‌‌های عمومی FATF، کره‌شمالی متهم به تامین مالی اشاعه‌گری سلاح‌‌های کشتار جمعی (موشکی و هسته‌ای) است. بنابراین با وجود رفتاری که FATF با کره شمالی داشته است، می‌توان پیش‌بینی کرد پس از مسأله پولشویی و تروریسم، نوبت موشک‌های ایران خواهد بود و این نهاد، در برنامه اقدامی جدید برای موشک‌‌های ایران نسخه جدیدی خواهد پیچید.
----------------------------------
پی‌نوشت
1- https://www.mehrnews.com /news/4400172
2-https://www.mehrnews.com /news/4400172
3- Next Steps
4-http://www.fatf-gafi.org /publications/fatfgeneral/documents/plenary-outcomes-june-2016.html
5- https://www.farsnews.com /news/13971009001364
*کارشناس دیپلماسی اقتصادی و تحریم