حقوق مولف و ناشر نیازمند شفاف‌سازی است

به گزارش بولتن نیوز، ضحی کاظمی در آستانه برگزاری همایش «حق مالکیت ادبی؛ گفته‌ها و ناگفته‌ها» با اشاره به اینکه این همایش قرار است به طرح مسائل مهم درزمینه حقوق مولف بپردازد، گفت: حقوق بسیاری از نویسندگان در قراردادهای نشر زیرپا گذاشته می‌شود. مثلا نویسنده‌ای را می‌شناسم که کتاب چندمش را به یک ناشر خوب داده و این ناشر نه تنها قراردادی با او نبسته، بلکه چیزی هم بابت حق تالیف به او نداده و گفته است همین که ما کتابت را چاپ کرده‌ایم باید خدا را شکر کنی. تن دادن به چنین وضعیتی باعث می‌شود که ناشر نسبت به نویسنده‌های دیگرهم مدعی باشد.

او افزود: البته ناشران هم مشکلات خودشان را دارند. کتاب درایران فروش نمی‌رود و به تبع آن ناشر ضرر می‌کند. ولی ما از بسیاری حقوق از جمله تبلیغ کتاب هم برخوردار نیستیم. الان برای هرکالایی باید تبلیغ صورت بگیرد. ضمن اینکه در برخی قراردادها وضعیت حق ترجمه کتاب یا انتشار آن به صورت دیجیتالی و صوتی هم مشخص نشده است.

نویسنده کتاب «کاج‌زدگی» به برخی حقوق ناشران نیز اشاره کرد و گفت: این حقوق دوطرفه است. مثلا گاهی نویسنده‌ها چاپ اول کتابشان را به یک نشر می‌دهند و چاپ دوم را به یک نشر دیگر. همه این‌ها مسائلی است که قصد داریم با برگزاری این همایش به طرح سوال و جواب درستی درباره آن برسیم، چراکه این شفاف‌سازی هم به نفع نویسنده است و هم ناشر.

دبیر انجمن صنفی داستان‌نویسان تهران افزود: ما درهمایش«حق مالکیت ادبی؛ گفته‌ها و ناگفته‌ها» از افرادی در حوزه‌های مختلف از جمله حقوقدان‌ها، نمایندگان مجلس، اتحادیه‌های نشر، نویسندگان، مترجمان و دانشگاهیان دعوت کرده‌ایم تا جوانب مختلف کپی‌رایت را مورد بررسی قرار دهند. طرح این مساله برای انجمن اهمیت زیادی دارد وحتی اگر نتوانیم به سرعت راه‌حلی برای آن پیدا کنیم، دست کم می‌توانیم به سوال‌های درستی برسیم.

کاظمی گفت: در حال حاضر دو کمیته در انجمن فعالیت خود را در این زمینه آغاز کرده‌اند. یکی کمیته حقوقی است که روی حق مالکیت وقراردادها کارمی‌کند. نمونه‌های مختلفی از قرارداد نویسنده و ناشر تهیه شده و قراراست به یک قرارداد معیاربرسیم که هم به نفع نویسنده باشد وهم ناشر. در کمیته آموزش و پژوهش هم قرار است کارگاه‌های آموزشی برگزار بشود تا خود نویسنده‌ها بدانند وقتی ما از کپی‌رایت حرف می‌زنیم، دقیقا منظورمان چیست.

نویسنده کتاب «خاک آدم‌پوش» همچنین به برخی مشکلات نپیوستن ما به کنوانیسیون برن اشاره کرد و افزود: سال گذشته فرصتی پیش آمد که به صورت شخصی در نمایشگاه کتاب فرانکفورت شرکت کنم. ناشرانی از ایران در این نمایشگاه حضور داشتند و دنبال این بودند که کپی‌رایت کتاب‌های ایرانی را برای ترجمه بفروشند، اما برای مذاکره مشکلاتی داشتند. به هرحال قرارداد یک چیز دوطرفه است. ما داریم کتاب ناشران خارجی را بدون مجوز و رعایت کپی‌رایت ترجمه و منتشر می‌کنیم و انتظار داریم آن‌ها بیایند و کپی‌رایت کتاب‌های ما را بخرند. البته ناشرانی هم هستند که کپی‌رایت کتاب‌ها را می‌خرند اما این ریسک بزرگی برای ناشر است.

کاظمی تصریح کرد: ناشر کپی‌رایت کتابی را با مبلغ زیاد می‌خرد و آن را بعد از ترجمه به ارشاد می‌فرستد. ممکن است کتاب به طور کامل مجوز نگیرد. بعد ناشر باید بابت همه اصلاحات از ناشر کتاب یا نویسنده اجازه بگیرد که گاهی ممکن است این توافق ایجاد نشود و این برای ناشر مساله‌ساز می‌شود. درواقع مشکلاتی درهر دو طرف وجود دارد که باید برای همه آن‌ها چاره‌اندیشی شود.

او افزود: ما برای جهانی شدن کتاب‌هایمان با مشکلات زیادی روبرو هستیم. یکی از آن‌ها فیلترهای دولتی است که برای فرستادن نویسندگان و کتاب‌ها به بازارهای جهانی اعمال می‌شود، و دیگری همین مساله کپی‌رایت که امیدواریم با برگزاری این همایش بتوانیم دست کم به طرح برخی پرسش‌های مهم در این زمینه برسیم.