مناسبت ‌فروشی

به گزارش بولتن نیوز، نبود نظارت و بی‌توجهی دستگاه‌های مسئول سبب شده مناسبت‌ های تقویمی این روزها برای برخی شرکت‌ها و فروشندگان حکم آب گل‌آلود را پیدا کند.

آنها در هر مناسبتی، مجموعه‌ای از کالاهای در انبار مانده یا تاریخ مصرف گذشته را به بازار سرازیر می کنند. حتی عرضه این کالاها در بسیاری از مواقع هیچ ارتباطی با مناسبت‌های تقویم نیز ندارد.

وعده‌های بنگاه‌های اقتصادی در زمان فروش‌های ویژه و مناسبتی، عموما عملیاتی نمی‌شود و هیچ مقامی نیست که پاسخ دهد، چرا یک بنگاه براحتی می‌تواند با تبلیغات دروغ مردم را فریب بدهد و از ارزش معنوی یک مناسبت بکاهد.

ضد تولید ملی

کارشناسان معتقدند با چنین فریبکاری‌هایی مردم جامعه متضرر و در دراز‌مدت نسبت به ارزش‌های جامعه بی‌تفاوت می‌شوند و اعتماد‌شان را نیز نسبت به تولید ملی از دست می‌دهند.

هر چند فروش مناسبتی محدود به تولید کنندگان ایرانی نیست و بسیاری از اجناس خارجی نیز با تخفیف های دروغین و در مناسبت های بی ربط فروخته می شوند.

جامعه‌شناسان از این می‌گویند که خلف وعده‌های تبلیغاتی که تاکیدشان بر مناسبت‌های تقویم است، آثار سوئی در جامعه دارد و تشدید اقدامات نظارتی، می‌تواند تا حدودی این مشکل را کم کند. ماه مبارک رمضان تنها مناسبتی نیست که مورد توجه بنگاه‌های اقتصادی برای نمایش فروش ویژه به آن توجه می‌شود. اعیاد مختلف و حتی مناسبت‌هایی مثل سالروز آزادسازی خرمشهر، بهانه‌هایی هستند که برخی بنگاه‌های اقتصادی ادعا می‌کنند به دلیل توجه‌شان به این مناسبت محصولاتشان را به شکل ویژه می‌فروشند. اما کالاهایی که در این مناسبت‌ها عرضه می‌شود، نه تنها هیچ سنخیتی با روح آن مناسبت ندارد بلکه هیچ تخفیف یا پیشنهاد ویژه ای هم در نظر گرفته نمی شود.

به عنوان مثال ماه رمضان ماه مهمانی خداست و قاعدتا مردم در این ماه به مسائل معنوی بیش از مسائل مادی توجه می‌کنند، اما شاهد هستیم که سیلی از تبلیغات فروش ویژه رمضان برای محصولات آرایشی یا خودروهای خارجی به راه می‌افتد.

واردکنندگان خودرو برخی مدل‌های وارداتی را با حداقل تخفیف و بدون اعلام قیمت نهایی به مصرف‌کنندگان در این ماه عرضه می‌کنند و یا برخی خودروسازهای داخلی صرف فروش یک محصول را به عنوان یک امتیاز و هدیه مناسبتی در نظر می گیرند.

برخی فروشگاه‌های زنجیره‌ای هم با تبلیغات محلی، مواد غذایی را که یک روز به پایان تاریخ مصرف آنها باقی مانده است، چوب حراج می‌زنند.

به همین دلیل باید پرسید بهانه کردن مناسبت‌ها برای ارائه اجناس بی‌کیفیت یا بدون پشتوانه و گارانتی اقدام درستی است؟ یا این اقدامات در دراز‌مدت چه تاثیری بر جامعه خواهد داشت؟ سعید خراط‌ها، کارشناس مسائل اجتماعی در این باره به جام‌جم می‌گوید: برخی بنگاه‌های اقتصادی از بی‌اطلاعی مردم نسبت به مسائل اقتصادی سوء‌استفاده می‌کنند و دست به فریبکاری می‌زنند. آن‌طور که او می‌گوید این فریبکاری حتی از سوی برخی بانک‌ها با وعده قرعه‌کشی کلان هم دیده می‌شود و این روزها بسیاری از شرکت‌های بزرگ و کوچک نیز رفتار مشابهی دارند.

مرگ اعتماد

کارشناسان ضعف نظارت را عاملی می‌دانند که سبب شده است بر پایه آن تبلیغات دروغین شکل بگیرد. خراط‌ها یادآور می‌شود: رفتارهای اینچنینی عملا علم تبلیغات را زیر سوال برده است و مردم به وعده‌های بنگاه‌های اقتصادی درستکاری که می‌خواهند برای فروش کالاهایشان جایزه‌ای بگذارند هم اعتماد نخواهند کرد. به اعتقاد خراط‌ها با محقق نشدن وعده فروش‌های مناسبتی، اعتماد مردم نخستین چیزی است که فرو‌می‌ریزد زیرا بنگاه‌های اقتصادی در بستر اعتماد مردم کار نمی‌کنند، بلکه از ناآگاهی مردم استفاده و زمینه فریب‌خوردن جامعه را فراهم می‌کنند. اگرچه انتظار می‌رود در دراز مدت مردم کمتر فریب تبلیغات دروغین فروش‌های مناسبتی را بخورند، اما این کارشناس آسیب‌های اجتماعی عنوان می‌کند: فریبکاران از فنون جدیدتری استفاده می‌کنند تا مردم را بفریبند.

رویای حمایت از مصرف کننده

غفور شیخی، استاد جامعه‌شناسی نیز در گفت‌وگو با جام‌جم دلایل مختلفی را برای این رفتار نامناسب بنگاه‌های اقتصادی بیان می‌کند. او می‌گوید: بخش فرهنگی بنگاه اقتصادی که شامل تعامل و رفتار اجتماعی، مدیریت، نیروی کار و قوانین است، منعکس از سه عامل است؛ وضعیت بازار، رفتار دولت و رفتار بنگاه‌های کلان.

آن‌طور که شیخی می‌گویدطرح وعده‌هایی که هیچ ضمانتی ندارد فراگیر شده و در چنین جامعه‌ای بنگاه‌های اقتصادی از این خلآ فرهنگی سوء‌استفاده می‌کنند.

این جامعه‌شناس، مهم‌ترین تاثیر محقق نشدن وعده‌ها در فروش‌های مناسبتی را افزایش بی‌اعتمادی و ترویج دروغ و فریب در جامعه می‌داند.

شیخی می‌گوید: در بلند‌مدت بنگاه‌های اقتصادی از وعده‌های دروغ خود زیان می‌بینند زیرا وعده دروغ فقط قادر است در کوتاه مدت پول‌های سرگردان را جمع کند. او اگرچه نبود نظارت بر عملکرد بنگاه‌ها را زمینه‌ساز وعده‌های دروغ می‌داند، اما نبود حمایت از مصرف‌کننده و زمانبر بودن روند شکایت را هم عاملی معرفی می‌کند که سبب می‌شود تخلفات بنگاه‌های اقتصادی پیگیری نشود. با توجه به نظر کارشناسان باید برای کاهش آسیب وعده‌های پوچ برخی شرکت‌ها و سوء‌استفاده آنها از مناسبت‌های تقویم و آگاهی شهروندان تلاش کرد تا بدون تجزیه و تحلیل به تبلیغات اعتماد نکنند.

راه‌های کاهش فریب

برای آن‌که بنگاه‌های اقتصادی کمتر به تبلیغات دروغین در مناسبت‌های مختلف روی بیاورند، باید بخش نظارت اصناف تقویت شود.

کارشناسان اصناف علاوه بر نظارت بر مسائل بهداشتی، تحقق وعده‌های تبلیغاتی بنگاه‌های اقتصادی را هم مد نظر داشته باشند.

مستند‌سازی تبلیغات بنگاه‌های اقتصادی نیز باید در دستور‌کار قرار گیرد. وقتی شرکتی در سطح کشور وعده‌هایی می‌دهد، دولت باید این وعده‌ها را مستند‌سازی و مشخص کند چقدر از وعده‌ها عملی شده است. علاوه بر این فرهنگ مطالبه‌گری نیز باید در بین شهروندان گسترش پیدا کند.