به سادگی «سفر در خانه»

به گزارش بولتن نیوز، مجموعه «سفر در خانه» به کارگردانی بهمن گودرزی و نویسندگی علیرضا مسعودی از دو هفته قبل روی آنتن شبکه نسیم رفته بود و دیشب، آخرین قسمت آن پخش شد. این مجموعه به عنوان اولین تلاش سریال سازی در شبکه نسیم، به کام مخاطب عام شیرین آمد و با این حال، می توانست در دل داستانی عمیق تر به ذائقه مخاطبان خاص هم پاسخ دهد. امروز به بهانه پایان پخش این مجموعه، به بررسی آن می پردازیم:

نویسنده ای در قامت کارگردان

بهمن گودرزی بعد از چند تجربه سینمایی، در نخستین تجربه کارگردانی خود در تلویزیون، بیشتر از آن که هدایت کننده باشد، همراه علی مسعودی به نظر می رسد. در این کار، رد پای نویسنده را بیش از کارگردان در جای جای روایت و ساخت «سفر در خانه» شاهدیم. مسعودی با داشتن سابقه نویسندگی و همکاری در چندین اثر تلویزیونی از این دست، در این مدیوم پخته تر از گودرزی است و از طرفی، مسعودی از سال 87 که فیلم نامه «سفر در خانه» را نوشته، با خط داستانی «اکبر» زیسته است. نقشی که از همه متفاوت تر و شخصیت پردازی شده تر دیده می شود و پیداست که آن را از ابتدا برای خود نوشته و روی آن وقت بیشتری صرف کرده است. همچنین علی مسعودی به جز نگارش و پیشنهاد ساخت این مجموعه به گودرزی، در انتخاب بازیگران هم نقش داشته است. با همه این دلایل، مسعودی تسلط بیشتری از کارگردان بر سریال و عوامل آن دارد و باید خوب و بد سریال را هم بیشتر از هر کس دیگری به پای علی مسعودی گذاشت.

درک نویسنده از مشکلات شخصیت ها

خط اصلی داستان مسعودی، خانواده ای متوسط با سه جوان دم بخت را تعریف می کند که با مشکلات و محدودیت های ریز و درشت بسیاری دست به گریبان اند؛ خانواده ای که بار ها در سریال های دیگر نمونه های آن را دیده ایم. آخرین نوشته علی مسعودی نیز چون قالب کار های طنزش «آقا و خانم سنگی»، «سه دونگ، سه دونگ» یا «سه در چهار»، روایت گر چند خانواده ساده و گرفتار است که این بار بر بستری دراماتیک و ماجراجویانه سوار شده تا به بهانه یک سفر زیارتی به شهر مشهد، سختی های زندگی مردی عیالوار و بازنشسته را در کنار طرح داستان های فرعی دیگر به زبانی طنز نشان دهد. نمایاندن واقعی چالش هایی که ممکن است در مدت سفر برای هر کسی پیش بیاید، نقطه تمایز «سفر در خانه» با دیگر سریال هایی از این دست است. از حسرت رفتن به سفری هرچند کوتاه، نداشتن بودجه انجام سفر برای کارگری بازنشسته، گرفتاری های رزرو بلیت گرفته تا در اختیار نداشتن خودرو مناسب سفر، سختی قرض گرفتن ماشین از اقوام و خویشان، سرقت خودرو و دردسر های وابسته به آن، همه و همه بیانگر درک درست نویسنده از شرایط زندگی این قشر از جامعه و آرزو های شان است. مشهدی بودن نویسنده هم از دیگر دلایل خلق متنی نزدیک به واقعیت های یک سفر زیارتی است.

سطحی و عامه پسند

با تمام نقاط قوت «سفر در خانه»، مؤلف می توانست خط اصلی داستان را با جریان های فرعی با قوام تری از سرقت خودرو یا علاقه مندی به دختری با اختلاف سطح فکری و طبقاتی دست مایه کارش قرار دهد. دیالوگ ها هم در برخی از سکانس ها به قدری دم دستی و عامیانه می شوند که گویی فی البداهه از فکر بازیگر می گذرد. همچنین بزرگ ترین حفره داستان گویی مسعودی را می توان خالی بودن از معنا و درون مایه ای فراتر از طرح مسائل طبقات کمتر برخوردار جامعه در دل یک سفر ساده دانست که تنها برای ساعتی مفرح و سرگرم کننده می نماید و حرفی در لایه های عمیق تر ندارد.

کمدین های امتحان پس داده

بازی رئال حسن پورشیرازی در نقش «آقا کریم» همسر و پدر مهربان و شریف خانواده در کنار هنرنمایی ملموس نسرین مقانلو به عنوان مادری دلسوز به انسجام و قوت دیگر نقش ها کمک کرده است. زن و مردی که با وجود کاستی های بسیار و قهر و آشتی های زندگی های معمولی برای حفظ کانون خانواده شان به آب و آتش می زنند. با این حال مخاطبان «سفر در خانه» از این دو هنر مند سینما و تلویزیون بازی متفاوتی از دیگر کار های شان خاصه در اثری با درون مایه طنز نمی بینند.

امیر نوری و ماهان عبدی هم به عنوان کمدین های شناخته شده تر با وجود داشتن دیالوگ های طنز، شخصیت های تکراری هستند که فراتر از نقش های سابق شان چهره جدیدی به نمایش نمی گذارند. دو پسر لوده که با وجود مشکلات پیش روی خانواده در مسیر سفر معمولا به خوشگذرانی و خوشمزگی مشغول اند.

در واقع علی مسعودی در نقش داماد احتمالی و منجی خانواده «آقا کریم» ظاهر شده و بار سریال و دغدغه هایش را بر دوش می کشد. او نقشی نزدیک به خودش را بازی می کند و به عنوان بازیگری تازه کار در مقایسه با بازی لوث شده نوری، واقعی تر نشان می دهد. شاید علی سلیمانی را به خاطر خلاقیت در تغییر صدا و میمیک صورتش متفاوت از دیگر نقش آفرینی ها می بینیم. سوسن پرور هم با حجم دیالوگ ها و نقش کم رنگ تر در روند روایت داستان، با همان شخصیت شاد و سرزنده همیشگی ظاهر می شود. در مجموع با وجود این که هیچ یک از بازیگران این کار هنرنمایی خاصی ارائه نمی دهند اما همین سادگی، «سفر در خانه» را طبیعی از آب درآورده است.

شخصیت هایی از جنس مردم

نقش آدم های مجموعه «سفر در خانه» از جنس خود مردم است. گاه آن قدر به افکار و رفتار های روزمره مردم کوچه و بازار نزدیک می شود که هرکس بخش هایی از خود را در میان سکانس ها پیدا می کند و این مهم ترین دلیل محبوبیت سریال در بین عامه مخاطبان است. نقش علی مسعودی در این مجموعه تلویزیونی، نمایی از شخصیت و آرزو های خود اوست. پسر مجردی که به خاطر نداشتن سرپرست و حمایت از «ننه» و خواهرش تا سال ها تن به ازدواج نداده و به شغل عکاسی زیارت اشتغال دارد و به همین دلیل قابل باور به نظر می رسد.

حتی نقش های فرعی تر مانند «ننه»، مادری دلسوز و زیادی کنجکاو و «شکوه»، خواهری کمک حال برادر و همسر، در خدمت این واقع گرایی قصه خلق شده اند. از دیگر نقاط قوت و تمایز «سفر در خانه» نمایاندن مشاغلی است که تا پیش از این کمتر در قاب رسانه ملی دیده ایم یا در موضعی فرودست و تمسخرآمیز به یاد داریم. عکاسی زیارت، کارگری کارخانه، تخیله چاه از جمله حرفه هایی هستند که با وجود دشواری و ضرورت وجودشان در جامعه، به خاطر نگاه شیک و بالاشهری برخی از فیلم سازان، کمتر راهی به فیلم و سریال ها داشته اند. در این مجموعه، نقش «آقا کامبیز» در شغل کارگر تخلیه چاه بیش از بقیه جذاب و در عین حال مفید و بانمک نوشته شده. «کامبیز» با داشتن درد بی فرزندی، همسری عاشق و مرد کار و زندگی است و شغلش نه تنها نقطه ضعف او محسوب نمی شود بلکه شخصیتی است که همه او را در شهر سوادکوه می شناسند و کارشان لنگ اوست.

همان چهره های آشنا

روی چهره هنرمندان این سریال گریم خاصی نمی بینیم که این موضوع به نزدیک تر شدن مخاطبان به نقش ها و سوژه ها کمک کرده. شاید دلیل کم رنگ بودن چهره پردازی را بتوان در تِم خودمانی سریال جست وجو کرد تا از این طریق هم بیشتر به ظاهر مردم شبیه شود. با این وجود، گذاشتن مو برای علی مسعودی به منظور کمتر نشان دادن سنش در نقش پسر مجرد 35 ساله، تصنعی از کار درآمده است. در حالی که تغییر حالت موی سر علی سلیمانی در کنار تغییر صدا و بازی او به ایفای نقشش کمک می کند.

میزانسن در خدمت همذات پنداری مخاطبان

یکی از مهم ترین عوامل موفقیت «سفر در خانه» به معمولی نشان دادن مجموعه احوال و عناصر وابسته به کار و زندگی آدم های آن برمی گردد. تماشاچی مانند غالب فیلم و سریال های ایرانی شاهد خانه های لوکس و اشرافی، بازی های غلوشده، ماشین ها و امکانات مجلل و... نیست. چه در لوکیشن پایتخت و چه شمال، خانه های ساده با امکانات معمولی در کار گنجانده شده است. انتخاب لوکیشن های متنوع از تهران تا سوادکوه و مشهد و نما های لانگ شات جاده ای طبیعت شمال از دیگر جذابیت های سریال است. برخلاف مجموعه های اخیر سیما، از نما های تیره و تار و حرکات دوربین سر دست هم کمتر استفاده شده تا بیننده هر چه بیشتر خود را در فضای یک ملودرام خانوادگی شاد و آرام حس کند.

منبع: روزنامه خراسان