انبارالوم؛ قطب شير و دوغ لاكچري / با پرورش شتر خشكسالي را به فرصت تبديل كنيم

گروه اجتماعی: پرورش شتر طي سالهاي اخير به عنوان يكي از پر سودترين بخشهاي دامداري در كشور مورد توجه بيشتر قرار گرفته است. اين حيوان به دليل خلقت منحصر به فردش، مستعد زندگي در شرايط سخت است. به تعبير برخي از دامداران قديمي مي توان شتر را در حوزه دامداري معادل با خرما در حوزه كشاورزي دانست.

به گزارش بولتن نیوز به نقل از بسیج سازندگی، شتر به علوفه بسيار كم، آب محدود و عرصه وسيع بياباني نياز دارد و در مقابل بيماري ها و اختلاف دما بسيار مقاوم است. از تمام اعضاي بدن اين حيوان مي توان بهره اقتصادي برد. شتر به دليل برخورداري از دستگاه گوارشي منحصر به فرد، بي ارزش ترين گياهان را تبديل به سلولز و انرژي مي كند و اين درحالي است كه در شرايط كم آبي نيز اين حيوان تا مدت ها هيچ نيازي به آب ندارد.

در شرايطي كه خشكسالي و كم آبي بسياري از دامهاي كشور را تلف كرده و هر سال از جمعيت گاو و گوسفندهاي دامداران كم مي شود، طرح پرورش شتر با عنايت به در و درآمدزايي بالايي كه براي صاحبانش به دنبال دارد، طي سال هاي اخير بيشتر از گذشته مورد توجه قرار گرفته است.

مديريت مصرف آب با تغيير الگوي دامداري

در شرايط بحراني خشكسالي در بيشتر استان هاي كشور و در حالي كه همچنان باراني نمي بارد و چشمه ها و چاه ها هر سال با كاهش سطح آب روبرو هستند، مديريت مصرف آب و اقتصاد تنها در تغيير الگوي كشت كشاورزي يا صرفه جويي در مصرف آب و اجراي طرح هاي مكانيزه آب خلاصه نمي شود. در واقع پرورش شتر پتانسيلي است كه خشكسالي را به فرصت تبديل مي كند.

پرورش صنعتي شتر در بسياري از كشورهاي حاشيه خليج فارس شكل گرفته و مشتري خاص خود را نيز به صورت گسترده پيدا كرده است. پرورش شتر اكنون صنعتي سود آور است كه مي تواند اقتصاد دامداري كشور را متحول كند. در حال حاضر در كشور يك ميليون و 600 نفر شتر وجود دارد. اين آمار ايران را در رده هفتمين توليد كننده شتر در آسيا قرار داده است. در ايران 13 استان كشور در زمينه پرورش شتر فعال هستند.

قطب توليد دوغ و شير لاكچري

شهر انبارالوم ايران، يكي از نقاط كشور است كه با روي آوردن به پرورش شتر در كنار پرورش ساير دام هاي سبك و سنگين، توانسته اقتصاد خود را متحول كند و براي جوانانش بيش از هزار فرصت شغلي فراهم كند. انبارالوم از توابع شهرستان آق قلا در استان گلستان است و 7 هزار نفر جمعيت دارد. انبارالوم اگرچه از جاذبه هاي گردشگري طبيعي و تاريخي متعددي برخوردار است اما شهرتش در كشور وابسته به شير و دوغ با كيفيت شترهايش است.

آقاي كياني، يكي موفق ترين پرورش دهندگان شتر در انبارالوم است. او درباره تاريخچه پروش شتر در اين منطقه، مي گويد: «پرورش شتر به صورت محدود و در حد نگهداري از 2 يا 3 نفر شتر از گذشته هاي دور در انبارالوم رواج داشت اما طي سال هاي اخير به دليل سودآوري بالا مورد توجه بيشتر مردم قرار گرفت و به سرعت گسترش يافت. فقط ظرف يك سال گذشته گرايش به پرورش شتر در شهر 2 برابر شده است و در حال حاضر 300 خانوار در انبارالوم مشغول پرورش شتر هستند و شير و دوغ آن را به تهران، مشهد و شيراز صادر مي كنند.»

پرورش ارزان، محصول گران

او درباره علت گرايش سريع مردم به پرورش شتر، خاطرنشان مي كند: «پرورش شتر بسيار ارزان تمام مي شود. شتر در طبيعت از گياهاني مثل كنگر، خارشتر و برگ گزچه استفاده مي كند كه هيچ حيوان ديگري از آن ها تغذيه نمي كند. شتر هر چقدر علوفه خشك بيشتر مصرف كند، غلظت و كيفيت دوغ و شيرش افزايش مي يابد و هر چقدر علف سبز بخورد، غلظت شيرش كمتر مي شود. در فصل گرما شير شتر به حداكثر مي رسد و در زمستان نصف مي شود. شتر آب بسيار اندكي مي خورد و مقاومت زيادي در برابر گرما دارد. همين كم هزينه بودنِ پرورش شتر، سوددهي آن را بسيار افزايش مي دهد.»

آقاي كياني مي افزايد: «طعم شير هر شتر بر حسب چرايي كه كرده و علوفه اي كه خورده متفاوت است اما به طور كلي چون شتر علف هاي شور را دوست دارد، معمولا طعم شيرش شور مزه است و همين عامل موجب افزايش ماندگاري شير شتر در قياس با ساير دام ها است. شتر را روزانه 5 بار مي دوشيم و هر روز 12 كيلوگرم شير مي دهد. شير شتر به خاطر املاح، مواد معدني و ويتامين هايي كه دارد نزديك ترين شير به شير مادر است. شتر احتياج به پياده روي زياد دارد و همين امر باعث افزايش سلامت شيرش مي شود. در انبار الوم پرورش دهنده ها با كمك خانواده هايشان شتر را پرورش مي دهند و دوشيدن شير شتر بر عهده خانم هاست. بعد از دوشيدن شير شتر مي توانيم مستقيما و بدون حرارت آن را به دوغ تبديل كنيم. كافي است به شير شتر، دوغ اضافه كنيم تا بعد از 20 دقيقه به عمل آيد.»

آقاي يارعلي يكي از توزيع كننده هاي موفق شير شتر در انبارالوم است. او درباره ورود به اين عرصه مي گويد: «چند سال قبل در ميدان تجريش تهران با مغازه اي رو به رو شدم كه دوغ شتر مي فروخت. به صاحب مغازه گفتم مي توانم دوغ شتر را با كيفيت بهتر و قيمت ارزان تر از انبارالوم براي شما تهيه كنم و او هم پذيرفت. همان شب در تجريش و پاسداران 300 ليتر دوغ و شير شتر سفارش گرفتم. دوغ را در انبارالوم ليتري 2 هزار و 500 تومان خريدم و در تهران ليتري 6 هزار و 500 تومان فروختم. به اين ترتيب وارد كار توزيع دوغ و شير انبار الوم شدم كه بسيار هم سودآور است. به همين ترتيب شماره كارخانه هاي لبنياتي را از اينترنت پيدا كردم و به آن ها گفتم مي توانم برايتان شير شتر با كيفيت عالي و قيمت مناسب پيدا كنم. در حال حاضر روزانه 500 كيلوگرم شير شتر توزيع مي كنم. شكر خدا جوان هاي بسياري در انبارالوم در كار پروش شتر اشتغال دارند و جلوي مهاجرت آن ها به شهرهاي بزرگ گرفته شده است.»

خواص دوغ شتر
دوغ تهيه شده از شير شتر با دوغ بدست آمده از شير گاو متفاوت است و تفاوت آن در اين است كه براي تهيه دوغ گاو ابتدا شير گاو را توسط يك محرك بيروني تبديل به ماست مي‌كنند و بعد ماست بدست آمده را پس از رقيق كردن تبديل به دوغ مي‌كنند. اين فرآيند در شير شتر متفاوت است، بدين ترتيب كه ماده محرك از خود شير شتر تهيه مي‌شود و پس از آن با هر بار اضافه كردن شير به آن ماده پس از چند ساعت بدون كم يا زياد كردن ماده‌اي به شير، مايعي بدست مي‌آيد كه به لحاظ ساختار همان شير است اما به دليل اينكه طعم آن شباهت زيادي به دوغ دارد به آن دوغ گفته مي‌شود.

اين مايع همان شير است با اين تفاوت كه ماندگاري آن بدون اضافه كردن مواد نگهدارنده افزايش مي‌يابد. از خواص بارز دوغ شتر مي‌توان به انرژي‌زا بودن و خاصيت لاغركنندگي آن اشاره كرد. دوغ شتر ملين بسيار خوبي است و براي درمان بواسير، بيماري هاي طحال، ترميم زخم هاي دستگاه گوارش، سل، يرقان، آسم و تنگي نفس، كم خوني و فشار خون مفيد است. علاوه بر خاصيت لاغر كنندگي، يك ليوان دوغ شتر يك وعده غذايي كامل نيز محسوب مي شود.

در يك تحقيق ساده اثرلاكتوفرين و پروتئين اسيدي دوغ شترِ يك كوهانه تركمن صحرا در استان گلستان، روي سلول هاي سالم و بيمار كبد مورد مطالعه قرار گرفت و تغييرات مورفوليژيكي آنها در زمانهاي مختلف بررسي شد. اين بررسي ها نشان داد كه لاكتوفرين و پروتئين اثرات معني داري برروي رده هاي سلولي دارد و از تكثير سلولهاي بيمار جلوگيري كرده است. همچنين اثرات آنها روي سلولهاي سالم نشان داد كه اين دو باعث طول عمر بيشتر سلولهاي سالم و افزايش سرعت تكثير آنها مي شود. شير شتر همچنين يك منبع غذايي ارزشمند براي افراد تحت درمان سرطان و بيماريهاي مشابه است.