حدود ۲۵ درصد گونه‌های گیاهی در معرض انقراض هستند/ حفاظت از گونه‌های گیاهی مقدم بر احیای آنهاست

به گزارش بولتن نیوز، احمدرضا محرابیان  بیان کرد: در حال حاضر در سطح دنیا ۲۰ تا ۲۵ درصد گونه های گیاهی به دلیل تغییرات کاربری اراضی، حضور گونه های مهاجم، چرای بی رویه دام، آلودگی های شیمیایی و تغییرات اقلیم در خطر انقرض هستند.

وی ادامه داد: بر اساس ارزیابی‌هایی که در ایران صورت گرفته و تحقیقاتی که ما در دانشگاه شهید بهشتی شروع کرده ایم مشخص شده است که نزدیک به ۳۰ درصد گونه‌های گیاهی تک لپه‌ای در کشور مانند خانواده گل های لاله و زنبق، پیاز و ارکید در وضعیت بحرانی، در معرض انقراض و آسیب پذیر قرار دارند. وی افزود در حال حاضر در حال بررسی گونه های دولپه‌ای هستیم که آنها نیز از زیستایی مناسبی برخوردار نیستند.

این استادیار اکولوژی گیاهی دانشگاه شهید بهشتی درباره اینکه چگونه می‌توان جلوی انقراض این گونه‌های گیاهی را گرفت گفت: در حال حاضر مهمترین چالش در مورد گونه های در معرض انقراض، فقدان بانک اطلاعات اکولوژیک و بیولوژیک مانند شرایط زیستگاهی و جمعیتی و نیز تهدیدهایی است که آنها را متاثر می سازد که این موارد احیاء گونه ها و بازسازی زیستگاه‌شان را با مشکل مواجه می‌کند.

این استادیار اکولوژی گیاهی دانشگاه شهید بهشتی با اشاره به اینکه نخستین اقدام برای حفاظت از گونه‌های گیاهی در معرض انقراض، تعیین اولویت‌های حفاظتی گونه‌ای و اکوسیستمی است تاکید کرد: بسیاری از گونه‌های گیاهی نقش کلیدی و حامی در طبیعت دارند که در صورت فقدان آنها اکوسیستم با آسیب‌های جدی مواجه خواهد شد بنابراین لازم است که در تعیین اولویت‌های حفاظتی خود این نکات را مدنظر داشت و سپس در راستای حفاظت و احیاء گونه و اکوسیستم عمل کرد.

محرابیان در پاسخ به این سوال که چه عواملی سبب می‌شود یک گونه گیاهی در معرض خطر انقراض قرار گیرد بیان کرد: بزرگترین عاملی که در حال حاضر در سطح دنیا گیاهان را تهدید می کند، بحث تغییر اقلیم و بحران های اقلیمی از جمله خشکسالی است. تغییر کاربری اراضی نیز از جمله عواملی است که در کشور ما به خصوص باعث به خطر افتادن گونه های گیاهی شده است. چرای بی رویه، حضور گونه های مهاجم در یک منطقه و برداشت بیش از حد از سفره‌های آب زیرزمینی نیز از جمله عواملی است که گونه‌های گیاهی را تهدید می‌کند.

وی با بیان اینکه از منظر تنوع زیستی هیچ گونه ای به خودی خود مهاجم نیست افزود: این اقدامات نسنجیده انسانی و ایجاد عدم توازن اکوسیستمی است که سبب مهاجم شدن یک گونه گیاهی می‌شود. وی افزود در حال حاضر گیاه "آزولا" از شاخص‌ترین گونه‌های مهاجمی است که در کشور ما وجود دارد. گیاه آزولا در دهه های قبل از کشور فیلیپین وارد کشور ما شده بود تا در مزارع برنج نیتروژن را تثبیت کند و سبب حاصلخیزی مزارع برنج شود. غافل از اینکه این گونه در کشوری مانند فیلیپین رقیبان طبیعی داشته و سبب تعدیل رقابت در آن می شود اما این شرایط در ایران وجود ندارد. به علاوه گونه هایی چون کهور پاکستانی و سنبل آبی به ترتیب در جنوب و شمال کشور نمونه‌های دیگری از این گونه‌های مهاجم در کشور هستند.

این استادیار اکولوژی گیاهی دانشگاه شهید بهشتی با اشاره به اینکه متاسفانه هر کجا صحبت از حفاظت می‌شود گونه‌های جانوری مد نظر قرار می‌گیرند افزود: با وجود آنکه در اکوسیستم‌های طبیعی، گیاهان به عنوان تولیدکنندگان، بسیار کلیدی و پایه‌ای هستند ولی نسبت به گونه‌های جانوری مورد غفلت واقع شده‌اند.

محرابیان تاکید کرد: مانند هر موضوع دیگری در گیاه‌شناسی نیز پیشگیری و حفاظت از گونه‌ها مقدم بر احیای آن است. طبیعت جهت دستیابی به توازن اکوسیستمی فعلی میلیون‌ها سال را پشت سر نهاده و هزاران عامل اکولوژیکی در کنار هم به تعادل و توازن رسیده‌اند که در اثر آسیب، بازگشت آنها بسیار دشوار و در مواردی غیرممکن است و اگر ممکن باشد در بازه‌های زمانی بسیار طولانی محتمل خواهد بود.