چرا بار بودجه‌های سالانه به مقصد نمی‌رسند؟

گروه اقتصادی: بودجه عمومی سال آینده 320 هزار میلیارد تومان است. بودجه‌ای که بخش بزرگی از آن را هزینه حقوق و دستمزد کارکنان دولت و بودجه شرکت‌های دولتی تشکیل می‌دهد. بودجه سال جاری 294 هزار میلیارد تومان بوده که 8 درصد بیشتر شده است. آنچه از ظاهر بودجه سال آینده پیداست، کسری‌هایی است که قرار است در لایه‌های اعداد نمایشی پنهان شود. رییس‌جمهور در کنار اعلام سقف بودجه عمومی به عدد بزرگ بودجه عمرانی هم اشاره کرده است.

به گزارش بولتن نیوز، ظاهراً قرار است 60 هزار میلیارد تومان صرف بودجه عمرانی شود. این درحالی است که علی رغم تاکید دولت مبنی بر تکمیل پروژه‌های نیمه تمام، بودجه عمرانی سال آینده نسبت به عدد مصوب امسال تنها سه هزار میلیارد تومان بیشتر استاین در حالی است که عملکرد امسال کمتر از 20 درصد تا پایان شهریور ماه بوده است.. در واقع دولت هر سال با بیش‌برآورد بودجه عمرانی و در نهایت تخصیص ندادن اعتبارات این بخش، بخشی از کسری‌های خود را از این محل جبران می‌کند.

این گزارش می‌افزاید، گاهی اوقات فرایندهای سیاستگذاری به یک تعادل بد منجر می‌شود بدین معنی که یک سیاست بد به طور مداوم و بلند مدت توسط تصمیم گیران ادامه می‌یابد. یکی از این سیاست‌های غلط در فرایند بودجه ریزی کشور دیده می‌شود.

همه ساله عملکرد بودجه در انتهای سال اختلاف قابل توجهی با مقادیر مصوب دارد. در بسیاری از سال‌ها مقادیر بودجه مصوب حدود 20 درصد دچار بیش برآورد است و در هنگام ارائه لایحه بودجه توسط دولت اکثر کارشناسان، دولت و نمایندگان مجلس تا حد زیادی از این امر مطلع هستند.

کارشناسان می گویند، دولت با ارائه ارقام بالا برای اعتبارات دستگاه‌ها و پروژه‌های عمرانی، به لحاظ سیاسی توجه خود را به آنها نشان می‌دهد. به طوری که اگر دولت اعتبارات دستگاهها و پروژه‌ها را واقعی در نظر بگیرد به کم توجهی به آنها متهم می‌شود. مثلاً دولت متهم می‌شود که به مناطق محروم به اندازه کافی توجه ندارد.

از سویی، وقتی که دولت ارقامی را در بودجه ارائه می‌دهد که محقق نخواهند شد، در طول سال که منابع بودجه وصول می‌شوند، می‌تواند به میزان دلخواه به ردیف‌های مختلف بودجه‌ای، اعتبار اختصاص دهد. در واقع وقتی از کل منابع دولت 80% آن محقق می‌شود، دولت در فرایند تخصیص بودجه تصمیم می‌گیرد که به یک ردیف بودجه‌ای 90% تخصیص دهد و به ردیف دیگر مثلاً 70% تخصیص دهد. به عبارت بهتر دولت با بیش برآورد منابع در هنگام ارائه لایحه بودجه دست خود را برای تخصیص منابع بازمی گذارد و با این اهرم می‌تواند دستگاه‌های مختلف را تحت سلطه خود درآورد.

نمایندگان مجلس نیز در این فرایند می‌توانند خود را در تصویب ارقام بالا برای طرح‌ها و پروژه‌های استانی موفق نشان داده و بهره برداری سیاسی کنند. ضمن اینکه در فاز تخصیص امکان چانه زنی با دولت برای کسب سهم بالاتری از بودجه برای مصارف مورد نظر خود را دارند.

در چنین شرایطی دوطرف بازی تهیه و تصویب بودجه در نگاه اول برنده می‌شوند اما در این میان نظام بودجه‌ریزی و منابع عمومی همواره زیان می‌بیند.