زمان یاری رساندن فرشتگان به بندگان در برابر شیاطین مهاجم

به گزارش خبرنگار بولتن نیوز، در مطلب روز 18 مرداد به آیه 83 سوره ص پرداخته شده و در آن آمده است:

إِلاَّ عِبادَكَ مِنْهُمُ الْمُخْلَصين                  

سوره ص (38) آیه 83        

ترجمه
[همه را اغوا می‌کنم] مگر بندگان خالص‌شده‌‌ تو از میان آنها.

توجه:  در جلسه70 (إِلاَّ عِبادَ اللَّهِ الْمُخْلَصين؛ صافات/160) درباره کلمه «مخلَصین» توضیحاتی گذشت و احادیث و نکات تدبری‌ای مطرح شد که دیگر تکرار نمی‌شود. برای مطالعه آن به لینک زیر مراجعه کنید:
 http://yekayehqurandarrooz.parsiblog.com/Posts/69

حدیث

1) امیرالمومنین ع فرمود: تفکر در ملکوت آسمانها و زمین، عبادت مخلصین است.
غرر الحكم و درر الكلم2/ 49
التَّفَكُّرُ فِي مَلَكُوتِ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ عِبَادَةُ الْمُخْلَصِينَ

2) در فرازی از زیارت معروف به زیارت جامعه کبیره که از امام هادی ع برای زیارت هریک از امامان نقل شده است، آمده است:... سلام و رحمت و برکات خدا بر دعوت‌کنندگان به خدا و راهنمایان به سوی رضایت خدا و کسانی که در امر خدا استقرار دارند و در محبت خدا به نهایت رسیده‌اند و در توحید خدا خالص‌شده‌اند و اظهارکنندگان امر و نهی او و بندگان گرامی‌داشته شده‌ی اویند که در کلام بر او سبقت نمی‌گیرند (روی حرف او حرف نمی‌زنند) و فقط به دستور او عمل می‌کنند...
من لا يحضره الفقيه، ج‏2، ص609

رَوَى مُحَمَّدُ بْنُ إِسْمَاعِيلَ الْبَرْمَكِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا مُوسَى بْنُ عَبْدِ اللَّهِ النَّخَعِيُّ قَالَ قُلْتُ لِعَلِيِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ مُوسَى بْنِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ ع عَلِّمْنِي يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ قَوْلًا أَقُولُهُ بَلِيغاً كَامِلًا إِذَا زُرْتُ وَاحِداً مِنْكُمْ فَقَال‏ ...‏ السَّلَامُ عَلَى الدُّعَاةِ إِلَى اللَّهِ وَ الْأَدِلَّاءِ عَلَى مَرْضَاةِ اللَّهِ وَ الْمُسْتَقِرِّينَ فِي أَمْرِ اللَّهِ وَ التَّامِّينَ فِي مَحَبَّةِ اللَّهِ وَ الْمُخْلِصِينَ فِي تَوْحِيدِ اللَّهِ وَ الْمُظْهِرِينَ لِأَمْرِ اللَّهِ وَ نَهْيِهِ وَ عِبَادِهِ الْمُكْرَمِينَ الَّذِينَ لا يَسْبِقُونَهُ بِالْقَوْلِ وَ هُمْ بِأَمْرِهِ يَعْمَلُونَ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَكَاتُه‏ ...

3) پیامبر اکرم ص فرمودند:دو فرشته نگهبان علی بن ابی‌طالب به همه فرشتگان نگهبان فخر می‌فروشند، از این جهت که همراه علی ع هستند و هیچگاه در گزارش اعمال او به خدا، کاری که خدا را ناراضی کند ثبت نکرده‌اند.
علل الشرائع، ج‏1، ص8

حَدَّثَنَا عَبْدُ الْوَاحِدِ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْوَهَّابِ الْقُرَشِيُّ قَالَ أَخْبَرَنَا أَحْمَدُ بْنُ الْفَضْلِ قَالَ حَدَّثَنَا مَنْصُورُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ قَالَ حَدَّثَنَا الْحَسَنُ بْنُ مَهْزِيَارَ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ الْعَوْفِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ الْحَكَمِ الْبَرَاجِمِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا شَرِيكُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِي وَقَّاصٍ الْعَامِرِيِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَمَّارِ بْنِ يَاسِرٍ عَنْ أَبِيهِ قَالَ سَمِعْتُ النَّبِيَّ ص يَقُولُ: إِنَّ حَافِظَيْ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ لَيَفْتَخِرَانِ عَلَى جَمِيعِ الْحَفَظَةِ لِكَيْنُونَتِهِمَا مَعَ عَلِيٍّ وَ ذَلِكَ أَنَّهُمَا لَمْ يَصْعَدَا إِلَى اللَّهِ تَعَالَى بِشَيْ‏ءٍ مِنْهُ يُسْخِطُ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى.



4) از امام صادق ع درباره چگونگی نماز عید فطر و عید قربان روایتی نقل شده که در فرازی از دعای قنوت این نماز آمده است: خدایا از تو بهترین چیزی را می‌خواهم که بندگان فرستاده تو آن را درخواست کرده‌اند، و به تو از شری پناه می‌برم که بندگان خالص‌شده‌ات از آن به تو پناه می‌بردند.
تهذيب الأحكام، ج‏3، ص133
مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ يَحْيَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْفُضَيْلِ عَنْ أَبِي الصَّبَّاحِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ التَّكْبِيرِ فِي الْعِيدَيْنِ فَقَالَ ... اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ مِنْ خَيْرِ مَا سَأَلَكَ عِبَادُكَ الْمُرْسَلُونَ وَ أَعُوذُ بِكَ مِنْ شَرِّ مَا عَاذَ بِهِ عِبَادُكَ الْمُخْلَصُون

5) رسول خدا در ضمن حدیثی فرمودند: پس ای امت محمد! هنگام سختی‌ها و مشکلات محمد و آل محمد را یاد کنید تا خداوند بدین سبب فرشتگانش را، علیه شیاطینی که قصد شما را کرده‌اند، به یاری‌تان بفرستد؛ بدرستی که همراه هریک از شما فرشته‌ای در سمت راستش هست که خوبی هایش را می‌نویسد؛ و فرشته‌ای در سمت چپش که بدی‌هایش را ثبت می‌کند؛ و نیز همراه هرکس دو شیطان از جانب ابلیس هست که او را اغوا می‌کنند؛ پس هنگامی که در قلب وی وسوسه‌ای می‌افکنند، همین که او خدا را یاد کند و «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِيِّ الْعَظِيمِ» بگوید و صلواتی بر محمد و خاندان پاک وی بفرستد، آن دو شیطان پنهان می‌شوند، سپس نزد ابلیس می‌روند و به وی شکایت می‌کنند و می‌گوید کار بر ما دشوار شده، ما را با «مارد»هایی [مارد به معنای «نافرمان» است و نام برخی از شیاطین است؛ صافات/7] یاری ده. پس پشت سر هم برای او از ماردها لشکر می‌فرستد تا گاه به هزار مارد می‌رسد و نزد او می‌آیند و هربار که به وی هجوم می‌آورند او خدا را یاد می‌کند و بر محمد و خاندان پاک او صلوات می‌فرستد، پس راه نفوذی به او نمی‌یابند.
به ابلیس می‌گویند: غیر از خودت و لشکرت کسی نیست که بتواند حریف او شود و او را اغوا کند.
این بار خود ابلیس با لشکریانش قصد او را کنند؛ آنگاه خداوند متعال به فرشتگانش می‌فرماید: «این ابلیس است که با لشکرش قصد فلان بنده‌ام را کرده، پس به سوی آنها یورش برید» پس به ازای هر شیطانی صد فرشته یورش می‌برد ...
التفسير المنسوب إلى الإمام الحسن العسكري ع، ص396-397

قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ...أَلَا فَاذْكُرُوا يَا أُمَّةَ مُحَمَّدٍ، مُحَمَّداً وَ آلَهُ عِنْدَ نَوَائِبِكُمْ وَ شَدَائِدِكُمْ لِيَنْصُرَ اللَّهُ بِهِ مَلَائِكَتَكُمْ عَلَى الشَّيَاطِينِ الَّذِينَ يَقْصِدُونَكُمْ.فَإِنَّ كُلَّ وَاحِدٍ مِنْكُمْ مَعَهُ مَلَكٌ عَنْ يَمِينِهِ يَكْتُبُ حَسَنَاتِهِ، وَ مَلَكٌ عَنْ يَسَارِهِ يَكْتُبُ سَيِّئَاتِهِ، وَ مَعَهُ شَيْطَانَانِ مِنْ عِنْدِ إِبْلِيسَ يُغْوِيَانِهِ، فَإِذَا وَسْوَسَا فِي قَلْبِهِ، ذَكَرَ اللَّهَ وَ قَالَ: لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِيِّ الْعَظِيمِ، وَ صَلَّى اللَّهُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّيِّبِينَ، خَنَسَ الشَّيْطَانَانِ
ثُمَّ صَارَا إِلَى إِبْلِيسَ فَشَكَوَاهُ وَ قَالا لَهُ: قَدْ أَعْيَانَا أَمْرُهُ، فَأَمْدِدْنَا بِالْمَرَدَةِ. فَلَا يَزَالُ يُمِدُّهُمَا حَتَّى يُمِدَّهُمَا بِأَلْفِ مَارِدٍ، فَيَأْتُونَهُ، فَكُلَّمَا رَامُوهُ ذَكَرَ اللَّهَ، وَ صَلَّى عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّيِّبِينَ- لَمْ يَجِدُوا عَلَيْهِ طَرِيقاً وَ لَا مَنْفَذاً.
قَالُوا لِإِبْلِيسَ: لَيْسَ لَهُ غَيْرُكَ تُبَاشِرُهُ بِجُنُودِكَ- فَتَغْلِبَهُ وَ تُغْوِيَهُ، فَيَقْصِدُهُ إِبْلِيسُ بِجُنُودِهِ.
فَيَقُولُ اللَّهُ تَعَالَى لِلْمَلَائِكَةِ: «هَذَا إِبْلِيسُ قَدْ قَصَدَ عَبْدِي فُلَاناً، أَوْ أَمَتِي فُلَانَةَ بِجُنُودِهِ أَلَا فَقَاتِلُوهُمْ» فَيُقَاتِلُهُمْ بِإِزَاءِ كُلِّ شَيْطَانٍ رَجِيمٍ مِنْهُمْ، مِائَةُ مَلَكٍ ...

تدبر

1  «إِلاَّ عِبادَكَ مِنْهُمُ الْمُخْلَصين»: اینکه خود ابلیس عده‌ای (= مخلَصین) را از تاثیر اغوای خویش استثنا کرده، نشان می‌دهد که رسیدن به مقام عصمت، هم ممکن است، و هم لااقل عده‌ای هستند که به این مقام می‌رسند.

2  «إِلاَّ عِبادَكَ مِنْهُمُ الْمُخْلَصين»: آیات سوره ص، به‌وضوح دلالت بر عصمت انبیاء دارد؛ زیرا از ابتدای سوره احوالات برخی از پیامبران را برشمرده می‌شود، سپس درباره آنها در آیه 46 می‌فرماید: «إنا أخلصناهم: ما آنها را خالص کردیم...» و در آیه حاضر نشان می‌دهد که «خالص‌شدگان» از اغوای ابلیس جان سالم بدر می‌برند؛ و می‌دانیم که کسی که از اغوای ابلیس سالم بماند، گناه نمی‌کند و معصوم است.

3  «إِلاَّ عِبادَكَ مِنْهُمُ الْمُخْلَصين»: از اینکه تعبیر «منهم» را آورد و نفرمود «إِلاَّ عِبادَكَ الْمُخْلَصين» نتیجه می‌شود که شیطان همه را اغوا می‌کند، و البته از میان همین اغواشدگان، کسانی هستند که این اغوای ابلیس آنها را نمی‌لغزاند. به کار بردن کلمه «أجمعین» در آیه قبل هم شاهد دیگری بر این ادعاست .
اینها نشان می‌دهد که این گونه نیست که معصومین همانند سایر انسانها اختیار نداشته باشند و شیطان اصلا سراغ آنها نرود؛ چنانکه بر طبق روایات اهل سنت، وقتی پیامبر ص فرمود هر انسانی شیطانی دارد، از ایشان سوال کردند: شما چطور؟ فرمود من هم شیطانی دارم اما او تسلیمم شده است. (صحیح ابن‌حبان14/ 326)

4  «...الْمُخْلَصين»: «مخلَص» (خالص‌شده) مقامی بالاتر از «مخلِص» است؛ زیرا مخِلص هنوز در حال خالص کردن خویش است؛ اما مخلَص دیگر خالص شده است. همین تعبیر، نحوه رسیدن به مقام «مخلَص» را هم نشان می‌دهد. مادام که خود شخص می‌کوشد و روی تلاش خود حساب می‌کند، مخلِص است؛ اما زمانی که دیگر خدا کار او را به دست گرفت و او را خالص کرد، مخلَص می‌شود. ظاهرا این همان مقام «ایاک نستعین» است؛ یعنی شخص به این مرحله برسد که بفهمد هیچکس (حتی خودش) هیچکاری نمی‌تواند بکند؛ و تنها و تنها از خدا یاری بجوید.  و خودش را کاملا به خدا واگذار کند.
توسل به پیامبر ص و اهل‌بیت ایشان هم فقط و فقط به این جهت است که خداوند آنها را شفیع (واسطه) قرار داده (انبیاء/28) و خودش به ما دستور داده که از وسیله‌هایی که او تعیین کرده برای حرکت به سوی او استفاده کنیم (مائده/35) وگرنه، اگر کسی خیال کند که خود پیامبر ص و ائمه ع هم مستقلا کاره‌ای هستند، دچار شرک خفی شده است.

5 «إِلاَّ عِبادَكَ مِنْهُمُ الْمُخْلَصين»: چرا تعبیر «عبادَک» را آورد و فقط نگفت: «إِلاَّ الْمُخْلَصين»؟ ظاهرا می‌خواهد نشان دهد که برای «مخلَص» شدن فقط یک راه هست: بنده‌ی خدا باشیم؛ نه بنده هیچکس و هیچ چیز دیگر. یعنی برای اینکه به حقیقت «ایاک نستعین» عمل کنیم و در زمره «خالص‌شده»ها قرار بگیریم (تدبر4)، باید ابتدا از مسیر «إیاک نعبد» گذر کنیم.