از دیرباز تاکنون جنگهای پی درپی، لشکرکشیها، ترفندهای سیاسی و غیره برای به دست آوردن مزیت و قدرت اقتصادی بوده است. درهمین راستا محققان اقتصادی شاخصهای متعددی را برای تخمین قدرت اقتصادی فراهم کردهاند.
گروه اقتصاد: یکی از راههای شناسایی میزان قدرت اقتصاد هرکشور تولید ناخالص ملی آن است.
درحقیقت GDP ارزش بازاری تمام کالاها و خدماتی است که توسط نیروی کار و در
ملک یک کشور تولید میشود. درهمین راستا نشریه اکونومیست فهرستی از
بزرگترین اقتصادهای جهان در سال ٢٠١٣ تهیه کرده است. همانطور که اشاره شد،
در این فهرست آمار تولید ناخالص ملی کشورها مبنای مقایسه بوده است.
آمریکا همچنان بزرگترین قدرت اقتصادی
براساس آمارهای نشریه اقتصادی اکونومیست، آمریکا با تولید ناخالص ملی
١٦٧٦٨میلیارد دلار همچنان بزرگترین اقتصاد جهان به شمار میرود. با وجود
آنکه این کشور هنوز هم درحال بهبود از بحران اقتصادی است، اما توانسته رشد
اقتصادی خود را حفظ کند و افزایش نرخ سود بانکی این کشور نشان از
قدرتمندترشدن ارز آمریکا دارد. یکی دیگر از دلایل رشد اقتصاد این کشور تنوع
بخشهای اقتصادی آن و البته برونسپاری است. طی سالهای اخیر آمریکا سعی
دارد با توجه به کسبوکارهای کوچک و متوسط رشد اقتصادی خود را افزایش دهد.
یوان چین وارد سبد ارزهای معتبر جهانی شد
دومین اقتصاد بزرگ دنیا نیز طبق روال سالهای گذشته چین است که تولید
ناخالص ملی ٩٢٤٠میلیارد دلار را به نام خود ثبت کرده است. این کشور با
کاهش نرخ رشد اقتصادی دستوپنجه نرم میکند زیرا صادرات آن به شدت کاهش
یافته است. کشوری که زمانی رشد اقتصادی آن دو رقمی تخمین زده میشد، در
سال ٢٠١٥ رشد آن به سختی به ٧درصد رسید. با این حال چین با دستکاری
دربازار کالا توانسته موقعیت خود را حفظ کند. همچنین دولت پکن آنچنان
قدرتمند شده که توانسته با اعمال نفوذ، یوان را به سبد ارزهای برتر بانک
جهانی وارد کند.
رکود و تورم در سومین اقتصاد جهان
کشور ژاپن پس از چین در رتبه سوم قرار دارد. ژاپن هم مانند دو اقتصاد بزرگ
دیگر با رکود دستوپنجه نرم میکند. سیاستهای انبساطی دولت شینزو آبه،
نخستوزیر این کشور برای کاهش رکود و افزایش تورم همچنان ادامه دارد. به
هرحال براساس آمار نشریه اکونومیست این کشور در سال ٢٠١٣ تولید ناخالص ملی
٤٩٢٠میلیارد دلار را برای خود ثبت کرده است.
رتبههای ٤ تا ٦ در اختیار اروپا
اما رتبه ٤، ٥ و ٦ فهرست بزرگترین اقتصادهای جهان دراختیار اتحادیه
اروپاست. کشورهای آلمان با تولید ناخالص ملی ٣٧٣٠، فرانسه ٢٨٠٦ و انگلیس با
٢٦٧٨میلیارد دلار دراین رتبهها قرار گرفته اند. در رتبه ٧ این جدول کشور
برزیل با تولید ناخالص ملی ٢٢٤٦میلیارد دلار قرار دارد که هنگام ثبت آمار
هنوز با مشکلات جدی اقتصادی روبهرو نشده بود. هزینه سنگین بازیهای
المپیک، رسوایی فساد در پتروبراس (بزرگترین شرکت نفتی این کشور) و بحران در
بازار جهانی کالا، اقتصاد این کشور را به چالش کشیده است. بهطوری که در
آغاز ٢٠١٦میلادی نهادهای بینالمللی پیشبینی خوشبینانهای درباره اقتصاد
این کشور ندارند. در رتبه نهم نیز کشور روسیه با تولید ناخالص ملی
٢٠٩٧میلیارد دلار قرار دارد. این درحالی است که به دلیل اختلاف با اتحادیه
اروپا و آمریکا برسر منزاعات اوکراین، روسیه تحریم شده است. در نتیجه این
تحریم ارزش روبل به شدت کاهش یافته و اقتصاد متکی به نفت و گاز آن دچار
مشکل شده است. به هرحال روسیه سعی دارد با بستن پیمانهای دوجانبه پولی با
کشورهای دیگر مانند چین، قزاقستان و ترکمنستان، صادرات و ارزش واحد پولی
خود را حفظ کند.
آسیاییها در رتبه ١٠ به بعد
هرچند کشورهای حاضر در صدر فهرست بیشتر اروپایی هستند اما در ردههای بعدی
اقتصادهای قدرتمند آسیا و خاورمیانه نیز مشاهده میشود. بهعنوان مثال هند
در رتبه دهم این فهرست قرار دارد. تولید ناخالص ملی این کشور در سال ٢٠١٣
میلادی ١٨٧٥میلیارد دلار تخمین زده شده است. این کشور برخلاف چین هنوز
فرصت برای رشد اقتصادی دارد. هرچند سیاستهای دولتی ناکارآمد و فساد مانع
از رشد سریع این کشور میشوند اما با این وجود هنوز هم فرصتهای زیادی برای
رشد آن وجود دارد.
ترکیه درجایگاه هجدهم
ترکیه نیز نمونه یک اقتصاد آسیایی بزرگ دیگر در این فهرست است. این کشور با
تولید ناخالص ملی ٨٢٢میلیارد دلار در سال ٢٠١٣میلادی در رده هجدهم قرار
دارد. ترکیه سعی دارد با جذب سرمایهگذاری خارجی و توسعه کسسبوکارهای کوچک
و متوسط خود رشد اقتصادی را بیشتر کند اما در این اواخر اختلاف با روسیه
سبب شده وضع اقتصادی آن دچار تزلزل شود. کاهشهای پیدرپی ارزش لیر ترکیه
در برابر سبد ارزهای جهانی، ممانعت صادرات کالا به روسیه (یکی از بزرگترین
مقاصد کالاهای خوراکی ترکیه) به اقتصاد این کشور ضربه زده است. در رتبه
نوزدهم نیز عربستان سعودی با تولید ناخالص ملی ٧٤٨میلیارد دلار قرار دارد.
این غول نفتی که همه ثروت خود را با فروش نفت به دست آورده است. هرچند این
کشور سعی کرد درآمدهای سهلالوصول نفتی را در بخشهای زیربنایی
سرمایهگذاری کند اما اشباع بازار در نیمه ٢٠١٤ و همچنین اوجگرفتن تولید
نفت شیل سبب شد این کشور غلبه برنفت شیل را برتوسعه اقتصادی ترجیح دهد. طی
سالهای ٢٠١٤ و ٢٠١٥میلادی عربستان با کسری بودجه کلانی دستوپنجه نرم کرده
اما حاضر نشده تولید نفت خود را کم کند. گرفتاریهای اقتصادی این کشور تا
به آنجا پیش رفته که برای جبران کسری بودجه خود مجبور شده برای نخستین
مرتبه در تاریخش مالیات برارزش افزوده برکالا را وضع کند و همزمان نرخ سود
بانکی خود را بیفزاید.
ایران سیوسومین اقتصاد جهان
در رتبه ٣٣ این جدول نیز ایران قرار دارد. با وجود آنکه در تاریخ ثبت این
آمار ایران در آغاز تحریمهای بینالمللی بود اما به هرحال تولید ناخالص
ملی ٣٩٦میلیارد دلار را ثبت کرده است. دراین سالها ایران با تحریمهایی
غربی دستوپنجه نرم میکرد که به شدت درآمد نفتی آن را کاهش داده بودند.
ازسوی دیگر تجارت ایران با اتحادیه اروپا به حداقل رسید و شرکای تجاری
قدیمی مانند آلمان، فرانسه و ایتالیا همکاریهای خود را با کشور به حداقل
رساندند. به هرحال با توجه به امضای برجام و رفع تحریمها ایران تصمیم دارد
فروش نفت خود را بیفزاید و همزمان از اتکای بودجه خود به درآمدهای نفتی
بکاهد.