آغاز یک حرکت مهم در سی و چهارمین جشنواره تئاتر فجر

گروه تئاتر: مهمترین اتفاق سی و چهارمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر، را بدون شکل می‌توان همراهی بخش دولتی و خصوصی در برپایی این رویداد دانست. آرزویی که رفته رفته رنگ واقعیت به خود گرفته و جشنواره تئاتر فجر را به سمت بدل شدن به یک فستیوال تئاتری حرفه‌ای هدایت می‌کند. ایجاد بخشی با عنوان "به علاوه فجر" در جشنواره سی و چهارم که با همراهی تعدادی از تماشاخانه‌های خصوصی و اجرای بهترین آثار آنها همزمان با برگزاری جشنواره شکل گرفت را مهمترین تعامل بخش دولتی و خصوصی طی سال‌های اخیر باید دانست.

به گزارش بولتن نیوز، بخشی که در دوره اول خود به دلیل نداشتن زمان محدود تماشاخانه‌ها برای انتخاب و آزمون و خطاهای پیش آمده با کمبودهایی روبرو بود و به اهداف مورد نظر خود کمتر دست یافت. از جمله کمبودهای این بخش می‌توان به دیده نشدن و در حاشیه قرار گرفتن نمایش‌های تماشاخانه‌های خصوصی به واسطه اهمیت سایر بخش‌های جشنواره اشاره کرد. البته باید به این نکته توجه داشت که ایجاد برنامه‌ریزی صحیح و استمرار در برگزاری بخش "به علاوه فجر" از مهمترین نکاتی است که باید در نظر گرفته شود تا بتواند به اهداف مدنظر برگزارکنندگان آن منتهی شود. اتفاقی که در بسیاری از جشنواره‌های مهم دنیا مانند "آوینیون" و "ادینبورگ" وجود دارد و از اهمیت بسیاری برای گروه‌های نمایشی برخوردار است.

بر این اساس با نزدیک شدن به ایستگاهای پایانی جشنواره سی و چهارم، گفت‌وگویی با سه تن از مدیران تماشاخانه‌های خصوصی داشته‌ایم تا دیدگاه و ارزیابی آنها را از برگزاری بخش "به علاوه فجر" بررسی کنیم و البته دبیر سی و چهارمین جشنواره تئاتر فجر؛ سعید اسدی نیز در رابطه با کمبودهای این بخش پاسخگوی هنرآنلاین شد.

"به علاوه فجر" باید کاملا خصوصی برگزار شود

خیام وقار کاشانی یکی از مدیران تماشاخانه "باران" است، تماشاخانه‌ای که از زمان تاسیس آن تبدیل به یکی از سالن‌های اجرایی مهم شد و در طول سال محلی مناسب برای اجرای نمایش‌های قابل توجه است. وقار کاشانی در رابطه با برگزاری این بخش و اهمیت آن به هنرآنلاین گفت: ایجاد بخش "به علاوه فجر" در ذات خود اقدامی بسیار خوب است که برای اولین دوره خام برگزار شد. البته دبیر جشنواره سی و چهارم و مدیر روابط عمومی جشنواره تلاش بسیاری برای بهتر برگزار شدن آن کردند اما نهایتا به حاشیه رانده شد. اطلاع رسانی بسیار کم بود، در حالی بود که از ابتدا برگزارکنندگان قصد داشتند هم پای جشنواره اصلی این بخش را هم خبررسانی و تبلیغ کنند.  اما در واقع 80 درصد اطلاع‌رسانی‌های این بخش بر عهده سالن‌ها بود.

او با تایید اینکه بهترین نمایش‌های تماشاخانه برای حضور در این بخش انتخاب نشده‌اند توضیح داد: دلیل آن این است که بهترین اجراها متقاضی شرکت در بخش‌های اصلی جشنواره تئاتر فجر بودند نمایش‌هایی مانند "عامدانه عاشقانه قاتلانه"، "زبان اصلی"، "وانیک"، "هیچکس نبود بیدارمان کند" و... اگر این بخش می‌توانست خود را ثابت کند، می‌توانستیم آنها را مجاب به حضور در این بخش کنیم. البته باید این را در نظر داشت که این بخش کمک هزینه و داوری ندارد و طبیعی است گروه‌ها نخواهند در آن حضور داشته باشند. در واقع یکی از ایرادهای وارده به آن این است که آثار خوب توسط جشنواره انتخاب شدند و نمایش‌های جا مانده تماشاخانه‌های خصوصی یا با اهمیت کمتر از نظر جشنواره به این بخش راه یافتند. ما تلاش کردیم آثار قابل توجهی در تماشاخانه باران به صحنه بروند مانند نمایش‌های برگزیده جشنواره تئاتر دانشگاهی، دو نمایش مشترک ایران و ایتالیا یا نمایشی که با حضور هنرمندان کم‌توان ذهنی اجرا می‌رود و جنبه حمایتی از سوی کمپانی تئاتر باران را دارد.

وقار کاشانی در رابطه با هزینه‌های دریافت شده از گروه‌های حاضر در جشنواره عنوان کرد: کمک هزینه‌ای بسیار پایین از سوی جشنواره به سالن‌های نمایشی تعلق گرفته است و سالن‌ها این امکان را فراهم آوردند که تحت برند فجر به صحنه بروند. گروه‌ها این را پذیرفته‌اند که هزینه‌ای دریافت نکنند و صرفا بلیت فروشی داشته باشند. گرچه قرار بود که این بخش به گونه‌ای برگزار شود که بتواند به سالن‌ها کمک کند که به آن صورت چشمگیر ایجاد نشد.

این بازیگر تئاتر با بیان اینکه این بخش قرار است به صورت مداوم در تمام دوره‌ها برگزار شود اظهار کرد: به نظرم این بخش باید کاملا خصوصی برگزار شود و همان کمک هزینه محدود را هم نداشته باشد، زیرا تنها گروه‌ها و سالن‌ها زیر پرچم فجر می‌روند و تنها نام جشنواره را یدک می‌کشند. امیدوارم این بخش به جایگاهی برسد که به موازات جشنواره تئاتر فجر جایگاه مناسبی پیدا کند و بتواند اسپانسر و سرمایه‌گذار به دست بیاورد و در کنار جشنواره برگزار شود.

اتفاقات درست تنها با برنامه‌ریزی شکل می‌گیرد

حسن نجفی مدیر تماشاخانه "سه نقطه" نیز با ارائه توضیحاتی در رابطه با بخش "به علاوه فجر" به هنرآنلاین گفت: این اتفاق ارزشمند است اما شمایل آن باید کامل شود تا شکل ارزشمندی پیدا کند. باید دیدگاهی برای سال‌های آینده به وجود آید که هم شان و اندازه بخش اصلی باشد، چراکه اکنون در حد یک بخش هم در فجر دیده نشد. این مسئله باعث می‌شود تماشاگران هم آن را جدی نگیرند همین مسئله مخاطب ما را به حداقل رساند. از سوی دیگر حمایت مالی هم صورت نمی‌گیرد. بنابراین اگر ما برنامه‌های خودمان را ادامه می‌دادیم به لحاظ مالی آسیب کمتری می‌دیدم.

او ادامه داد: تمام کارهای این بخش ظرف یک ماه شکل گرفت و طبیعتا نمی‌شد برنامه‌ریزی بهتری برای آن انجام داد. بسیاری از کارگردان‌ها آمادگی لازم برای حضور در این بخش را نداشتند.

مدیر تماشاخانه "سه نقطه" با اشاره به اینکه برنامه‌ریزی لازمه ادامه یافتن این بخش در سال‌های پیش رو خواهد بود خاطرنشان کرد: اگر بدانیم که آیا در دوره بعد در این بخش حضور داریم می‌توانیم در مورد آن برنامه‌ریزی و با دقت بیشتری کارها را برای حضور انتخاب کنیم. امسال بهانه داشتیم و همین که این بخش ایجاد شد برایمان ارزشمند است، اما سال آینده با همین شکل اجرایی شانسی نخواهیم داشت و اعتماد از بین می‌رود. نکته‌ای که نباید از نظر دور داشت آنست که فراخوان این بخش هم باید هم زمان با بخش اصلی منتشر شود. همچنین داشتن سیستم حمایت مالی و جذب اسپانسر نکته مهمی است. اتفاقات درست تنها با برنامه‌ریزی شکل می‌گیرد.

"به علاوه فجر" نیازمند تبلیغات است

محمد صمدی مدیر تماشاخانه "ارغنون" یکی دیگر از تماشاخانه‌های حاضر در این بخش از جشنواره نیز با مثبت ارزیابی کردن برپایی بخش "به علاوه فجر" به هنرآنلاین گفت: این بخش بر اساس دلایل درستی شکل گرفت. از جمله آنها معرفی و ارائه آثار این تماشاخانه‌ها بود. نمونه این کار را در جشنواره‌های بزرگ دنیا هم می‌توان دید. یکی از مهمترین اهداف ایجاد آن معرفی تماشاخانه‌ها بود اما در عمل خیلی جدا افتاد. شاید اگر کارها زودتر انجام می‌شد اتفاقات بهتری رخ می‌داد.

او تاکید کرد: بدون شک تمام نمایش‌هایی که در این بخش به صحنه می‌روند، همگی بهترین کارهای آن مجموعه خواهد بود، این مسئله به ماهیت خصوصی آنها باز می‌گردد چراکه برای تمام هزینه‌های‌شان برنامه‌ریزی کرده‌اند و نمی‌خواهند هیچ ضرری را متحمل شوند. شاید بحث سلیقه در این میان به وجود آید اما قطعا تماشاخانه‌ها تمام تلاش خود را برای این مسئله به کار برده‌اند.

مدیر تماشاخانه "ارغنون" گفت: ماهیت و اهداف در نظر گرفته شده برای این بخش کاملا مثبت است. اینکه سالن‌های خصوصی به صورت کمپانی در بزرگترین جشنواره ایران شرکت کنند، اما باید تا چند سال آینده حالت معتبرتری پیدا کند و این مسئله به ساختار و نحوه تبلیغات و پرزنت کردن آن بازمی‌گردد.

"به علاوه فجر" آغاز تعامل میان بخش بین دولتی و غیردولتی است

بر این اساس گفت‌و گویی هم با سعید اسدی دبیر سی و چهارمین جشنواره بین لمللی تئاتر فجر داشتیم. او در مورد ایجاد این بخش به هنرآنلاین گفت: این بخش انگیزه‌ای برای تماشاخانه‌های غیر دولتی و هم گروه‌های نمایشی ایجاد کرد تا فرصتی مناسب برای معرفی آثارشان برای مخاطبانی که از شهرهای دیگر و خارج از کشور مهمان جشنواره هستند ایجاد شود و گروه‌ها کیفیت و رویه کاری‌شان را معرفی کنند تا شرایطی برای حضور در اجراهای عمومی و فستیوال‌های دیگر برای‌شان فراهم شود. این بخش از جمله مواردی است که ایجاد شد و در آینده باید پیگیری شود.

او در مورد جدا افتادن این بخش از جشنواره توضیح داد: اگر قرار بود قسمتی به بخش اصلی اضافه شود دیگر نیازی به عنوان به علاوه فجر نبود. زایش بخش جدیدی است که باید فرآیند رشد و بلوغ خود را طی کند. تماشاخانه‌ها با سبک و سیاق و علاقه خودشان در این بخش حاضر شدند، از همان ابتدا قرار بود ما یک همکاری را آغاز کنیم، جشنواره ناظر است و امکاناتی را در اختیار آنها می‌گذارد از جمله معرفی، تبلیغ آثار و پوشش اخبار که اتفاق افتاده است. این بخش یک پیشنهاد و تعامل بوده است نه ساختاری که تنها از سمت ما ایجاد شده باشد. این بخش می‌تواند آغاز تعامل میان بخش بین دولتی و غیردولتی باشد. اتفاقی که این گام اول به شمار می‌رود. باید ماهیت مستقل داشته باشند و تحت قانون کلی حاکم بر تئاتر عمل کنند، جشنواره هم به آن هویت و اعتبار می‌دهد. این بخش نباید در دبیرخانه متمرکز شود چون فلسفه خودش را از دست می‌دهد.

اسدی در بخش دیگری از سخنان خود در مورد انتخاب آثار راه یافته به این بخش خاطرنشان کرد: در این دوره، توجه ما به رپرتوار و کارهای اجرا شده در تئاتر ایران بود. پیشنهاد ما به تماشاخانه‌ها هم، انتخاب بهترین کارهای سال گذشته بود، البته شرایط، لوارم و زمان لازم برای انجام این کار به دلیل جدید بودن این بخش وجود نداشت. در گام اول گروه‌های آماده‌تر انتخاب شدند. همچنین در انتخاب آثار هر تماشاخانه‌ای سلیقه خاص خودش را دارد و این نکته‌ای است که باید در نظر گرفته شود. فراموش نکنیم این گام اول است و حتما در سال‌های آینده امکان جستجوی بیشتری وجود خواهد داشت و با ارائه پیشنهادهای جدید می‌توانند رقبت و علاقه بیشتری را به وجود آورند.