هشدار! این قلب تنها با یک «قرارداد مطمئن» خواهد تپید

گروه سیاسی-یکی از مهم ترین نگرانی های ناشی از متن پیچیده و مبهم برجام، هماره این بوده که پس از بتن ریزی در قلب فعال رآکتور اراک، آنچه که راکتور مدرن خوانده می‌شود و قرار است جایگزین رآکتور فعلی شود، با تاخیر فراوان ساخته شده و یا اینکه با کارشکنی های طرف مقابل، اساسا هرگز ساخته نشود.

به گزارش بولتن نیوز،بر اساس ضمیمه اول برجام، قرار بر این بوده که پیش از فرا رسیدن روز اجرا، طرح بازسازی رآکتور آب سنگین اراک به تائید 5+1 برسد و ایران و اعضای 5+1 اسنادی را امضا کنند که شامل تعهدی قوی برای مدرن سازی رآکتور اراک و تعریف مسئولیت های اعضای 5+1 باشد. سندی که این روزها در پایتخت ها می چرخد و توسط اعضای 5+1 به امضا می‌رسد، همین سند است که در واقع آن را می توان مرحله پیشاقرارداد بازسازی رآکتور اراک دانست. اما اینکه قراردادهای مربوط به بازسازی دقیقا چه زمانی امضا خواهد شد، در برجام مشخص نشده، بلکه در بند B4 ضمیمه اول برجام صرفا عنوان شده که قراردادها، متعاقب تائید سند امضا خواهد شد(…subsequently contracts would be concluded). سوال اینجاست که آیا ایران پس از امضای این سند و آنچه که آقای عراقچی «اعلام اراده قوی برای همکاری در زمینه بازطراحی رآکتور اراک» خوانده‌اند، باید اقدام به بتن ریزی در قلب رآکتور اراک نماید یا پس از امضای قراردادهای بازطراحی؟ برجام در این زمینه سکوت کرده و اختیار این امر را به ایران داده است که قبل یا بعد از انعقاد قرارداد نوسازی، دست به تخریب قلب رآکتور اراک بزند.

آقای صالحی ریاست محترم سازمان انرژی اتمی اخیرا گفته‌اند بعد از امضای این سند و دستور رئیس جمهور قلب رآکتور را خارج می‌کنیم. اما این کار یک ریسک بزرگ است که تنها و تنها پشتوانه آن، اعتماد تام به طرف مقابل یعنی دشمن است. باید توجه داشت که این سند شامل هیچ قرارداد عملیاتی برای بازطراحی رآکتور اراک نیست و اگر انعقاد قراردادهای مرتبط با بازطراحی رآکتور، سال ها نیز به عقب بیفتد، نه برجام نقض شده و نه ایران می‌تواند ادعایی در این رابطه داشته باشد. بهانه های گوناگونی مانند قیمت و... ممکن است در رابطه با انعقاد قرارداد پیش بیاید و همه تقصیرات در رابطه با منعقد نشدن قراردادهای اجرای کار، به گردن ایران بیفتد. اگر این اتفاق رخ دهد، ایران رآکتور آب سنگین فعال خود را از دست داده و تنها مجاز به طراحی رآکتور مدرنی است که در حال حاضر تکنولوژی آن را در اختیار ندارد و آنها که صاحب تکنولوژی هستند، از انعقاد قرارداد برای نوسازی طفره می روند. آب سنگین در حوزه های متعددی از جمله در تولید رادیوایزوتوپ های صنعتی و رادیوداروها کاربرد دارد و با توجه به نزدیک شدن رآکتور تهران به پایان عمر کاری خود (این رآکتور نزدیک 50 سال عمر دارد)،‌ فقدان یک رآکتور آب سنگین، کشور را با خسارات جبران ناپذیر مواجه خواهد ساخت.

سخنان آقای عراقچی رئیس ستاد پیگیری برجام نیز نگران کننده است. ایشان گفته اند بعد از گزارش آژانس درباره PMD عملیات در مورد اراک آغاز خواهد شد. اما رهبر معظم انقلاب در دستورات خود به رئیس جمهور علاوه بر اینکه هرگونه اقدام در مورد اراک را منوط به اعلام پایان مسئله PMD‌ توسط آژانس فرمودند، انعقاد قرارداد قطعی و مطمئن و تضمین کافی برای اجرای این قراردادها را نیز از پیش شرط‌های خارج کردن قلب رآکتور اراک دانسته اند:‌ «اقدام در مورد نوسازی کارخانه‌ی اراک با حفظ هویّت سنگین آن، تنها در صورتی آغاز خواهد شد که قرارداد قطعی و مطمئن درباره‌ طرح جایگزین و تضمین کافی برای اجرای آن منعقد شده باشد.» این یک راه حل هوشمندانه و عاقلانه برای جلوگیری از هرگونه خسارت احتمالی است. اگر اعضای 5+1 واقعا «اراده قوی» برای نوسازی رآکتور اراک داشته باشند، با توجه به آماده و تائید شدن سند طراحی و مشخص شدن مسئولیت‌های اعضای 5+1، انعقاد قراردادها نباید کار چندان زمان بر و پیچیده ای باشد. اما اگر در انعقاد قرارداد تعلل نمایند، دولت طبق دستور رهبر انقلاب حق خارج کردن قلب رآکتور اراک را ندارد.

دولت محترم عجله عجیبی برای انجام یکجانبه تعهدات دارد و در سند برجام نیز تضمین های عینی در رابطه با انجام تعهدات طرف مقابل اخذ نشده است. تنها راه مطمئن برای کسب امتیاز از این سند نامطمئن، اجرای مو به مو و دقیق دستورات رهبر انقلاب است؛ که البته دولت حق تخلف از این دستورات قانونی را نیز ندارد.