عقلانیت، تنها عنصر پایدار در هنر و معماری اسلامی - ایرانی

گروه معماری: رضا افهمی با اشاره به ارزش های پایدار هنر و معماری اسلامی – ایرانی گفت: باید توجه داشت که معنای کلمه پایدار در رابطه با ارزش های هنر و معماری با آنچه در جامعه مطرح می شود، متفاوت است زیرا عموم مردم به وجود عناصر ثابت در درون تاریخ معماری اسلامی- ایرانی توجه می کنند در صورتی که چنین موضوعی مطرح نیست.

به گزارش بولتن نیوز، وی با بیان اینکه مهمترین خصیصه هنر و معماری اسلامی – ایرانی باز آفرینی و نوزایی مداوم مفاهیم و تفاسیر در درون قالب های جدید است، اظهار کرد: متاسفانه این جنبه از معماری اسلامی کمتر مورد توجه واقع شده و همین امر موجب درک ناقص مردم و کارشناسان از هنری شده که در طول تاریخ طولانی خود از طریق نقد ، اصلاح و توسعه خود، هیچگاه خلاقیت خود را از دست نداده است.

افهمی با بیان اینکه برای گذار به دوران نوین نیازمند نوسازی و بازآفرینی مفاهیم در زمینه معماری اسلامی – ایرانی هستیم، ادامه داد: باید در این زمینه دریافت های دقیق و رویکرد مشخص شده ای داشته باشیم تا به هدف مطلوب دست یابیم.

این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه وجود عقلانیت، تنها عنصر پایدار در هنر و معماری اسلامی است که در طول دوران طولانی خود ادامه داشته است، افزود: که عقلانیت، ثبات فرم ها یا ثبات ساختاری نیست بلکه عقلانیت در هنر و معماری اسلامی همه جانبه و کلی نگر است. همچنین توانایی در هم پیوستن مسایل گوناگون در قالب مصادیق عینی از ویژگی های عقلانیت در هنر و  معماری اسلامی است. 

عضو هیأت علمی گروه پژوهش هنر دانشکده هنر و معماری دانشگاه تربیت مدرس با تاکید بر هویت اسلامی معماری و تربیت اسلامی معمار، بیان کرد: یکی از موارد بسیار مهم که در معماری امروز باید مورد توجه قرار گیرد، توجه به آموزش تربیت معمار اسلامی در سرزمین مان است.

افهمی با اشاره به اینکه در هنر اسلامی، معماری بعد اصلی هنر نیست، گفت: هنر همواره صادر شده از انسان والا و دارای مراتب توحیدی و اخلاقی است.

وی احیای مجدد فرهنگ اسلامی در قالب امور تربیتی در آموزش معمار و اجازه دادن به وی برای انطباق میان این آموزه ها و شرایط معاصر را دارای اهمیت زیادی دانست و افزود: باید توجه داشت که همواره کنش تربیتی در درون جامعه اخلاق مدار با قابلیت درک متقابل رخ می¬دهد. از این رو وضعیت هنر و معماری در هر دوره بازتابی از رابطه میان این موارد خواهد بود.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه امروزه نیازمند درک و بازآفرینی پژوهش فکری هستیم که در جامعه اسلامی گذشته منجر به شکل گرفتن آثار مهم معماری شده است، ادامه داد: این مهم جز از طریق معمار مسلمان، متعهد و اخلاق محور ممکن نخواهد بود لذا باید این موضوع را مدنظر داشت.

* امروزه نمی توان به وجود مکاتب خاص معماری در کشورهای اسلامی اشاره کرد

افهمی با اشاره به مکتب های مهم معماری در سرزمین های اسلامی، گفت: امروزه نمی¬توان به وجود مکاتب خاص معماری در کشورهای اسلامی اشاره کرد. مهمترین رویکردی که امروزه برای توسعه معماری اسلامی نیازمند آن هستیم، نگرش¬های زمینه گرایانه در این حوزه است.

وی ضمن تاکید براینکه باید سطح نگرش معمار را از سطح پاسخگوی صرف به مسایل پروژه و محدود به سطح تعهدات جهانی ارتقا داد، اظهار کرد: این موضوع به این معناست که بیان معماری اسلامی باید فراتر از محدوده فرهنگی خود و با نگرش به تأثیر در کلیت جامعه بشری و دغدغه های آن برای گذار از مسایل توسعه پایدار باشد.

این استاد دانشگاه فرا رفتن از ساختار عقل جزیی نگر تمدن غربی در نیمه اول قرن بیستم و ایجاد رویکردهای وسیعتر در نگرش به مسایل این هنر را از ارکان توسعه پایدار در دوران اخیر عنوان کرد و افزود: دست یافتن به این مهم در زمره خصوصیات فرهنگ اسلامی است.

وی تحقق دستاوردهای زیستی و زیست محیطی فرهنگ و تمدن اسلامی، توجه به بارز ساختن رویکردهای انسان‎گرایانه و تعالی بخش را از ویژگی های مهم  هنر و معماری اسلامی – ایرانی دانست.

عضو هیأت علمی گروه پژوهش هنر دانشکده هنر و معماری دانشگاه تربیت مدرس ادامه داد: دست یافتن به این مهم در قالب مرهمی برای رسیدن به پایداری اجتماعی، توجه به مقوله عدالت اسلامی در رویکردهای اقتصادی و همچنین توجه به مقوله خلاقیت در بستر فرهنگ اسلامی موجب ایجاد شخصیت در میان دیگر معماری¬های جهان است.

افهمی نقش و جایگاه هنر در پیشرفت و توسعه فرهنگی را مهم خواند و با اشاره به اینکه در تعریف هنر باید معنای مرسوم کلمه تجدید شود، اظهار کرد: امروزه هنر امری فرهنگی و مرتبط با توسعه است و به عبارتی مهمترین ابزار برای توسعه جوامع در عصر توسعه پایدار به شمار می¬رود.

* اعتلای موقعیت جهانی هنر و معماری اسلامی – ایرانی در گرو ایجاد رویکرد جدید

وی با بیان اینکه هنر امروزه به عنوان بنیانی برای جوامع خلاق در توسعه پایدار محسوب می شود، تصریح کرد: برای اعتلای موقعیت جهانی هنر و معماری اسلامی – ایرانی باید رویکردی با افزایش توانایی برای حل مساله، طرح مسایل جدید و توانایی تفکر واگرا ایجاد شود. این رویکرد در 5 سال اخیر به عنوان عاملی تأثیر گذار بر آموزش و به عنوان یک روش نوین آموزشی و همچنین در 2 سال اخیر به عنوان بنیانی جدید برای روش های پژوهش در جهان مطرح بوده است، همچنین در تمامی این شیوه ها به بعد اجتماعی پایداری یعنی توسعه ارزش های فرهنگی درون جوامع به منظور تبلور آنها در دوران اخیر توجه شده است.

افهمی با بیان اینکه توسعه ارزش های فرهنگی صرفا در قالب تولید اثر هنری نبوده بلکه در قالب احیای نگرش سنتی به مقوله پیشرفت به عنوان مهمترین راهبرد زیستی دنیای معاصر مطرح بوده است، خاطر نشان کرد: به نظر می¬رسد که امروزه به شدت نیازمند گسترش دانش مسئولان اجرایی کشور در تغییر نگرش خود به هنر و اهمیت دادن بیشتر به آن در برنامه های توسعه هستیم. 

انتهای پیام/

منبع: ستاد خبری سومین کنگره علوم انسانی اسلامی