الگوی موفق ارتقای سامانه‌های ریلی کشور

مازیار یزدانی مدیر کل ارتباطات و علائم الکتریکی راه‌آهن در همین رابطه عنوان کرد:[۱] پس از بهره‌برداری از سامانه کنترل اتوماتیک قطار (ATC) با هدف افزایش ایمنی وکنترل سرعت در مسیر، اقدامات لازم جهت اجرایی شدن سامانه بلاک میانی این مسیر آغاز شد و اکنون سامانه تراک بندی این محور درآستانه بهره برداری قرار دارد.

وی افزود: با توجه به این موضوع وطبق بررسی‌های به عمل آمده تراک بندی بلاک‌های محور تهران-مشهد  موجب افزایش ظرفیت محور به میزان ۲ تا ۳٫۵ برابر می‌شود.

با توجه به وضعیت کنونی که روزانه به طور متوسط ۱۹ زوج قطار مسافری و ۱٫۵ زوج قطار باری در این محور تردد می کند با یک حساب ساده به این نتیجه می رسیم که حتی اگر ایده آل فکر نکنیم و افزایش سرعت ناشی از عملیاتی شدن این سامانه را در نظر نگیریم، بر اساس فرمول محاسبه ظرفیت خط راه آهن جمهوری اسلامی ایران[۲]، روزانه ۴۶ زوج قطار مسافری و ۹ زوج قطار باری امکان تردد در این محور را خواهند داشت. این به معنی افزایش ۲٫۴ برابری ظرفیت جابجایی مسافر و ۶ برابری ظرفیت حمل بار در این مسیر است. در این حالت با فرض ظرفیت هر قطار باری به طور متوسط ۱۱۰۰ تن وهر قطار مسافری ۵۰۰ نفر، و با در نظر گرفتن ۵۵۰ ریال کرایه دریافتی از هر تن کیلومتر بار حمل شده در راه آهن و ۲۳۰ ریال از هر نفر کیلومتر جابجا شده، درآمد راه آهن از این محل سالانه دوازده هزار میلیارد تومان معادل حدود چهار میلیون یورو[۳] افزایش می یابد. با عملیاتی شدن این سامانه نه تنها با افزایش ایمنی و سرعت سیر، گرایش به سمت حمل و نقل ریلی بیشتر و هزینه های ناشی از حمل و نقل زمینی کاهش می یابد، امکان ترانزیت بار از این محور تسهیل می شود و جذابیت سرمایه گذاری در راه آهن برای بخش غیر دولتی افزایش می یابد. این یعنی یک تجربه موفق در افزایش بهره وری زیر ساخت در کشور.

بنابراین ضروری است است راه آهن جمهوری اسلامی ایران، با الگوگیری از این تجربه، نسبت به تجهیز سایر محور های دوخطه و تک خطه شبکه ریلی کشور به سامانه بهره برداری مدرن، اقدام کند.

[۱] http://www.tasnimnews.com/Home/Single/717793

[۲] فرمول محاسبه ظرفیت راه آهن جمهوری اسلامی ایران، ظرفیت هر محور را بر اساس زمان عبور هر قطار از یک بلاک، و با در نظر گرفتن سرعت سیر قطار، زمان تلاقی و زمان مسدودی خط ، بدست آورده و تعداد زوج قطار عبوری از هر محور را در طول یک شبانه روز محاسبه می کند.

[۳] هر یورو معادل ۳۱۵۸۷ ریال با نرخ رسمی بانک مرکزی