دندان‌های کودک‌تان را شیار درمانی کنید

مجله سیب سبز: بدون شک هیچ پدر و مادری دوست ندارد که فرزندش با وجود دندان‌های شیری، دندان‌هایش کرم خورده و سیاه باشد و برای پیشگیری از این مشکل حسابی به بهداشت دهان و دندان کودک خود توجه می‌کنند اما در مورد برخی کودکان با وجود رعایت تمام نکات بهداشتی، والدین شاهد پوسیدگی دندان‌های فرزندشان هستند. پوسیدگی‌های دندان‌های کودکان معمولا از عمق شیارهای عمیق دندان‌های عقبی شروع و باعث می‌شود در صورت بی‌توجهی منجر به پوسیدگی وسیع شود. اما روش‌هایی وجود دارد که به کمک دندانپزشک می‌توان از این پوسیدگی‌ها جلوگیری کرد. به همین منظور دکتر ماریتا شکاریان، دندانپزشک کودکان و فلوشیپ ارتوکودکان از ایالات متحده مواردی را که والدین در زمینه مراقبت از دندان‌های فرزندشان می‌توانند رعایت کنند، توضیح می‌دهد.

براي شروع کار، ابتدا دندانپزشک بايد دندان مناسب براي فيشور سيلانت را پيدا کند. اين کار به طور معمول در دندان‌هاي دائمي‌عقبي کودکان که تازه رويش يافته‌اند، شيارهاي عميقي دارند و هيچ پوسيدگي در آنها وجود ندارد، انجام مي‌گيرد. در ابتداي کار دندان مورد نظر تميز و خشک مي‌شود. سپس مايع اسيدي روي سطح شيارهاي دندان گذاشته شده و بعد از آن، اين شيارها با ماده چسب مانندي پر مي‌شوند. اين ماده اغلب نوعي کامپوزيت مايع (ماده ترميمي‌سفيدرنگ) است که در بسياري موارد بعد از قرار دادن روي سطح دندان به وسيله نور سفت مي‌شود. حالا دندان ما سطح صاف و بدون شياري دارد که تميز کردن آن بسيار ساده بوده و ميزان پوسيدگي در آن کم خواهد شد. کل مراحل فيشور سيلانت بسيار ساده، بي‌درد و سريع انجام مي‌گيرد و در بيشتر موارد سال‌ها دوام دارد. اما اين دندان‌ها بايد همانند ساير دندان‌ها، هرچند وقت يک بار به وسيله دندانپزشک کنترل شوند تا اگر نيازي به درمان‌هاي ديگر باشد، به وسيله وي انجام پذيرد.

نکته قابل توجه این است که قسمت اعظم پوسیدگی‌ها در شیارهای سطح جونده دندان‌های آسیای شیری و دائمی رخ می‌دهند که علت آن شیارهای بسیار عمیق و ظریف موجود در سطوح جونده هستند که موهای برس مسواک قادر به پاک‌سازی عمق این شیارها نیستند و این در حالی است که شاید بیمار به دقت بهداشت دهانی را نیز رعایت کرده باشد. شيار درماني يا فيشورسيلانت، يکي از روش‌هاي افزايش مقاومت دندان و پيشگيري از پوسيدگي برای مدت طولاني‌تر حدود 10 تا 15 سال است. در اين روش مواد هم‌رنگ و رقيقي براي مهر و موم کردن شيار‌هاي عميق و منافذ دنداني در سطح جونده که بيش از 70 درصد پوسيدگي‌ها از آنجا ناشی مي‌شود، به کار می‌رود. در شيار درماني، دندان‌ها ابتدا بروساژ و تميز شده و بدون تراش يا با تراش بسيار کم تميز و خشک شده و توسط نور دستگاه مواد سيلانت در يک جلسه سفت و محکم مي‌شود. انجام شيار درماني نبايد مانع از مسواک زدن و نخ کشيدن لاي دندان‌ها شود. بهترين سن براي شيار درماني بين 6 تا 12 سال و در مورد دندان‌هاي آسياي شيري و دائمي ‌تازه رويش يافته استفاده می‌شود.

برخی از والدين از اين می‌ترسند که مسدود کردن شيار دندان‌ها جويدن را مختل کند. در پاسخ بايد گفت که مسدود کردن شيار دندان‌ها روي همه دندان‌ها انجام نمي‌شود. شيارها که دره‌اي‌شکل هستند و باعث گير غذايي مي‌شوند مي‌توانند موجب پوسيدگي‌هاي دنداني باشند بنابراين دندانپزشکان فقط اين شيارها را مسدود مي‌کنند ولي اگر شيارهاي دندان‌هاي فرزند شما کم‌عمق باشد يا دهانه بازي داشته باشد که به فرار مواد غذايي کمک کند، لازم نيست به وسيله مواد پوشاننده شيار مسدود شود. نکته ديگر اين‌که مواد هم‌رنگ دندان براي پوشاندن شيارهاي دندان‌ها استفاده مي‌شوند بنابراين هيچ اشکالي در زيبايي دندان‌ها به وجود نمي‌آورند.

این درمان به طور ویژه برای دندان‌های آسیای اول دائمی(دندان 6) تا 2 سال بعد از رویش آن توصیه می‌شود. علت آن است که این دندان در 6 سالگی رویش می‌یابد یعنی سنی که متاسفانه هنوز بیشتر کودکان و والدین آنها مراقبت‌های لازم بهداشتی و تغذیه‌ای برای جلوگیری از پوسیدگی دندان‌های کودک را رعایت نمی‌کنند. 

دلیل دیگر آن است که چون رویش دندان 6 با افتادن هیچ کدام از دندان‌های شیری همراه نیست، متاسفانه خیلی از پدر و مادرها حتی متوجه رویش این دندان مهم در دهان کودک‌شان نمی‌شوند و تصور می‌کنند این دندان هم یکی از دندان‌های شیری است که در نهایت خواهد افتاد. به همین دليل معمولا دندان 5 خیلی زود و گاهی حتی قبل از رویش کامل آن، خراب می‌شود. لازم به یادآوری است که سن مناسب این درمان برای دندان‌های آسیای دوم دائمی، حدود ۱2الی۱4 سالگی است. در دندان‌های شیری، معمولا این درمان در حدود 4 تا 6 سالگی روی دندان‌های آسیای دوم شیری که هم به مدت طولانی‌تری در دهان می‌ماند و هم شیارهای عمیق و نامنظم‌تری بر سطح جونده خود دارند، انجام می‌شود.

برای پیشگیری از ایجاد پوسیدگی‌های ناخواسته در عمق شیارهای غیرقابل دسترس می‌توان با کمک فیشورسیلانت تراپی مانع از پوسیدگی‌هایی از این دست شد. با استفاده از این روش می‌توان عمق شیارهایی را که مستعد پوسیدگی هستند و انتهای موهای برس مسواک هم قادر به تمیز کردن آنها نیست را مهر و موم کرد. در این روش نیازی به تراش دندان نبوده و فقط کافی است با روش‌های خاص شیارهای دندان‌ها از باقیمانده‌های مواد غذایی، پلاک میکروبی و... تمیز شده و داروی مورد نظر در عمق شیارها قرار می‌گیرد تا علاوه بر این‌که از گیر غذایی در نواحی فوق‌الذکر جلوگیری می‌شود، مانع نفوذ میکروب‌ها به عمق شیارها نیز ‌شود. 

دندان‌های شیری و نیز دائمی دارای ساختمان پیچیده‌ای هستند. مینای دندان یعنی همان لایه خارجی که سطح هر دندان را پوشانده است حاوی فسفات کلسیم است که همانند سدی محکم از پوسیده شدن لایه‌های داخلی دندان مثل عاج جلوگیری می‌کند. بزاق دهان نیز نه تنها محیط دهان را مرطوب نگه می‌دارد، بلکه باعث خودشویی دندان‌ها و نیز پاک شدن ذرات غذایی از سطوح دندان‌ها می‌شود که کمک قابل توجهی برای جلوگیری از ایجاد پوسیدگی و در نهایت نگهدای بافت دندانی می‌کند. یکی از عوامل مهمی که باعث از بین رفتن مینای دندان می‌شود، اسیدها هستند. اسیدها به صورت طبیعی در بسیاری از غذاها و نیز میوه‌ها مثل مرکبات وجود دارند. همچنین نباید از یاد برد که نوشابه‌های گازدار حاوی مقدار قابل توجهی اسید هستند که به راحتی قادرند مینای دندان را تخریب کنند. لازم به ذکر است که اسید حاصله از فرایند شیمیایی ناشی از تاثیر باکتری‌ها روی مواد قندی و نشاسته‌ای مصرف شده، سهم بسزایی در ایجاد پوسیدگی دارد. 

نکته قابل توجه در مورد داروی فیشور سیلانت، وجود فلوراید است که به مرور در عمق شیار دندان آزاد شده و باعث استحکام بیشتر مینای موجود در عمق شیارها می‌شود. لازم به ذکر است که عمل فیشورسیلانت تراپی در شیارهای سطح جونده دندان‌های مستعد پوسیدگی اعم از شیری یا دائمی،قبل از ایجاد هر نوع پوسیدگی قابل انجام است. معمولا این سیلانت‌ها برای مدت طولانی روی شیارها را می‌پوشانند اما بهتر است هر 6 ماه یکبار توسط دندانپزشک کنترل شوند تا در صورت ایجاد مشکل در آنها اصلاح شوند یا دوباره سیلانت انجام شود تا از نفوذ پوسیدگی در دندان جلوگیری صورت گیرد.