عکس: کلید خانه کعبه

فارس: خانه کعبه همواره به عنوان قبله مسلمانان شناخته شده و هر ساله همزمان با موسم حج تمتع و عمره بیش از گذشته به کانون توجه رسانه‌های جهان تبدیل می‌شود، ولی شاید کمتر کسی درباره کلید این خانه و کلید‌دار آن اندیشیده باشد.

کلید خانه کعبه که به دلیل خرابی و زنگ‌زدگی بر اثر مرور زمان،بارها عوض شده، اخیرا نیز با یک کلید جدید تعویض شده است.

نگهداری کلید خانه کعبه به یکی از خانواده‌های اصیل شهر مکه به نام «بنی شیبه» سپرده شده است، این خانواده بیش از هزار و 400 سال است که کلید دار مسجدالحرام هستند.

زمانی‌که کعبه توسط حضرت ابراهیم(ع) بازسازی شد، پس از ایشان و حضرت اسماعیل، نگهبانی و نگهداری از این خانه مقدس، به قبیله‌ جرهم سپرده شد که از یمن آمده بودند.

این قبیله پس از پیروزی و تسلط قبیله عربستانی «بنی خزاعه»، مجبور به ترک مکه شدند و این قبیله بت‌پرست که متعلق به جنوب عربستان بودند، کعبه را به محلی برای نگهداری بت‌هایشان تبدیل کردند، در این زمان آنها خود کلیددار کعبه بودند.

بعدها در اواسط قرن پنجم پنجم میلادی، خاندان قریش (خاندان پیامبر اعظم) بر مکه تسلط یافتند، «قصی بن کلاب» رئیس قبیله قریش مسئولیت نگهداری از مکه و کلیدهای این مکان مقدس را به عهده گرفتند.

«قصی‌‌بن کلاب» پیش از مرگ، وظایفش را به دو پسرش «عبد الدار» و «عبد مناف» سپرد. در این میان وظیفه نگهداری و مراقبت کعبه به «عبد الدار» رسید.

پس از پیروزی مسلمانان بر مکه به رهبری حضرت محمد (ص)، ایشان شخصاً این خدمات را به عهده گرفتند.

اگرچه بخش اعظمی از خدمات مربوط به کعبه بر عهده عموی پیامبر و حضرت علی(ع) بود ولی از آنجایی که پیامبر اکرم به دنبال ثبات در جامعه بود، تصمیم گرفت که وظیفه کلیدداری کعبه را به «عثمان بن طلحه»، شخصی از تبار عبدا لدار و همچنین عموزاده او «شیبة بن عثمان» واگذار کند.

از آن پس خانواده «شیبه» افتخار نگهداری از کلید کعبه را داشتند. طی قرن‌ها، شهر مکه تحت سلطه افراد زیادی قرار گرفت؛ از عثمانیان گرفته تا بریتانیایی‌ها، ولی با این‌حال کلیدداری کعبه همچنان در اختیار خاندان «شیبه» باقی ماند.

بخش مهم دیگری که در تاریخچه کعبه وجود دارد، مربوط به درهای این خانه مقدس است.

زمانی‌که حضرت ابراهیم(ع) خانه کعبه را ساخت، هیچ دری برای آن قرار نداد. برخی منابع تاریخی بر این اعتقادند که اولین درب خانه کعبه در سال 606 سال قبل میلاد مسیح توسط قبیله قریش ساخته شد.

درب کعبه در جریان حمله اموی‌ها به مکه به شدت آسیب دید و به همین دلیل مورد بازسازی قرار گرفت.

پس از تسلط خاندان اموی بر کعبه، «عبدالله بن زبیر» و از مخالفان خلفای اموی، درب دیگری برای خانه کعبه ساخت که بعدها توسط حجاج‌بن یوسف ثقفی، والی حجاز و عراق در زمان بنی‌امیه با ساخت یک دیوار این در پوشانده شد.

 زمانی‌که «سلطان یاووز سلیم»، مصر را به امپراتوری خود افزود و سعی کرد تا امپراتوری خود بر جهان اسلام را گسترش دهد، فرمانروایان مکه و مدینه نیز برای خوشایند «سلطان سلیم» کلید کعبه را برای او فرستادند و از آن پس سلطان‌های عثمانی خود را خدمتگزاران کعبه می‌نامیدند و این مسئله را جزء افتخارات خود می‌دانستند.

در این میان، آنها کلیدهای قدیمی کعبه را که دیگر قابل استفاده نبود، نزد خود نگاه می‌داشتند؛ آنچنان‌که امروزه این کلیدها در موزه سرای توپقاپی ترکیه نگهداری می‌شود و در معرض تماشای علاقمندان قرار گرفته است.