ایران؛ بهشت پزشکان متخصص

گروه اجتماعی، چند روز قبل خبرگزاری تسنیم پوستری با موضوع "ایران بهشت پزشکان متخصص" منتشر کرد که متعاقباً انتشار گسترده ای در دنیای مجازی داشت.

به گزارش بولتن نیوز، این درحالی است که چندی پیش درپی رسانه ای شدن نام 14نفر از پزشکان ایرانی که اقدام به گرفتن پول های نامشروع و به قول معروف زیرمیزی از بیماران می کردند، مطلبی تحت عنوان "وقتی حرف بر سر رشوه و زيرميزی است «يقه سفيد» و «روپوش سفيد» یکی است" را منتشر کردیم و ابعاد مختلف آن فاجعه باورنکردنی پرداختیم. با این همه چون ممکن است عده ای از پزشکان این مطلب را عقده گشایی و... تلقی کنند، رضا پارسانسب، اینترن دانشگاه علوم پزشکی تهران اصل مطلبی که در تسنیم به طور ناقص منتشرگردیده بود  را به ما داد که در ادامه به طبع می رسد.

ایران؛ بهشت پزشکان متخصص
· وزیر بهداشت: تعرفه های پزشکی واقعی نیستند
· رئیس سازمان صنفی نظام پزشکی: درآمد بالای پزشکی، سرابی بیش نیست / درآمد پزشکان در بخش دولتی کافی نیست
· رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس: قبول داریم تعرفه متخصصان نیز پایین است

· نایب رئیس کمیسیون بهداشت: موضوع افزایش تعرفه های سلامت و بحث غیرواقعی بودن میزان تعرفه ها بارها و بارها در کمیسیون بهداشت مورد بررسی قرار گرفته است

· رییس انجمن جراحان عروق ایران: تعرفه‌های پزشکی از دستمزد سلمانی‌ها هم کم‌تر است!

· مشاور وزیر بهداشت در امور بیمارستانهای خصوصی: اگرغیراخلاقی هایی در بیمارستانها یا در بین جامعه پزشکیمی بینیم به دلیل این است که قیمت تمام شده خدمات محاسبه نشده بیمارستانهای خصوصی زیاده خواهی نمی‌کنند بلکه حق خود را می‌خواهند، اگر تمام موارد گفته شده رعایت شود این بخشها (بیمارستانها) هم بیشتر نمی گیرند.

· نماینده وزیر بهداشت در شورای عالی سازمان نظام پزشکی: وقتی تعرفه های غیرعادلانه به پزشکان تحمیل می شود طبیعی است که زیرمیزی به وجودبیاید؛ زیرمیزی ‌حاصل این بی انضباطی هاست.

همان گونه که خواندید مدت های مديدی است که صدای متحدی ازسوی جامعه پزشکی به جامعه تلقين مي شود، مبنی بر اينکه تعرفه ها و سرانه درمان در کشور غير واقعی است. با توجه به اينکه پزشکان به عنوان يکی از گروه های مرجع در ايران شناخته مي شوند، معمولاً در مورد ادعاهای اين گروه نيز کمتر تحقيق و تفحص انجام شده بنابراين انگيزه و نيت اصلی اين صداها تاکنون در يک چارچوب علمی و فارغ از دعواهای سياسی و صنفی بررسی نشده است.

^{به منظور روشن شدن این موضوع که آیا درآمد پزشکان ایرانی، کافی است یا باید افزایش یابد، مقایسه اجمالی درآمد پزشکان در ایران و برخی کشورهای توسعه یافته انجام گرفته است. این مقایسه به خوبی موید این مطلب است که دستمزد پزشکان متخصص شاغل در نظام سلامت کشور، به مراتب بالاتر از پزشکان مشابه اروپا است.}

برای انجام این مقایسه از داده های نشریه اشپیگل[1] برای درآمد پزشکان در چند کشور منتخب جهان (2006) استفاده شده و میانگین درآمد پزشکان یکی از بیمارستان های عمومی غیر دولتی درجه 1 و سطح سوم شهر تهران (2009 / 1388)، به عنوان معیاری برای سطح درآمد پزشکان متخصص کشورمان مورد استفاده قرار گرفته است.


* تطبیق یافته با قدرت خرید(به علت تفاوت هزینه های زندگی در کشورهای مختلف، تبدیل مستقیم درآمد پزشکان این کشورها به دلار آمریکا از طریق نرخ ارز رسمی نمی تواند معیار صحیحی برای مقایسه درآمد آنان باشد، ازینرو درآمد سالیانه پزشکان متخصص با استفاده از ضریب تبدیل برابری قدرت خرید (Purchasing Power Parity conversion factor) که هرساله توسط بانک جهانی اعلام می شود به معادل دلاری آن تبدیل شده است. به عنوان مثال در سال 1388 میانگین درآمد پزشکان متخصص بیمارستان های دولتی کشور ماهانه 15 میلون تومان و سالانه 180 میلیون تومان در نظر گرفته شده (این درآمد با بررسی یک بیمارستان بزرگ متعلق به سازمان تامین اجتماعی بدست آمده است) و طبق آمار بانک جهانی PPP conversion factor برای ریال ایران در همان سال 4300 می باشد.[2] بدین معنی که قدرت خرید 1 دلار در آمریکا معادل قدرت خرید 430 تومان در ایران است. مثلاً اگر یک ایرانی با 1000 تومان (1 دلار سال 88) بتواند در ایران 10 تخم مرغ بخرد یک آمریکایی با 1دلار میتواند 4 تخم مرغ در آمریکا بخرد؛ بعبارت دیگر براساس شاخص قدرت خرید 1000 تومان برابر است با تقریباً 2.3 دلار (یعنی قیمت 10 تخم مرغ در آمریکا). نسبت درآمد پزشکان متخصص ایرانی با PPP conversion factor می شود 418529 دلار. این یعنی 180 میلیون تومان در ایران در سال 88 قدرت خریدی معادل 418529 دلار در ایالات متحده دارد. لازم به ذکر است که حتی اگر قدرت خرید یک ایرانی دو برابر یک آمریکایی باشد ممکن است درآمد وی براساس نرخ رسمی ارز (یعنی هر 1000 تومان یک دلار) از درآمد فرد آمریکایی کمتر هم باشد؛ مثلاً 180 میلیون بر اساس ارز رسمی سال 88 می شود 180 هزار دلار و از درآمد پزشک آمریکایی که 267 هزار دلار است کمتر است اما بر اساس برابری قدرت خرید درآمد پزشک ایرانی بیشتر است.)

ممکن است این ابهام در ذهن مخاطبان شکل بگیرد که در حال حاضر که نرخ رسمی ارز و تورم در جامعه افزایش شدیدی پیدا کرده است و این مقایسه درآمد سال 88 پزشکان متخصص ایرانی با سایر کشورها در حال حاضر کمی دور از واقعیت باشد. اما باید ذکر کرد که با توجه به رشد بیش از 2 برابری تعرفه های پزشکی از سال 88 تا کنون درآمد پزشکان نیز همین مقدار افزایش پیدا کرده است. در ضمن طبق آمار بانک جهانی شاخص برابری قدرت خرید در سال گدشته (1391) حدود 700 تومان برای هر یک دلار آمریکا بوده است.

** نسبت درآمد پزشکان به میانگین درآمد شهروندان آن کشور (برای این منظور نسبت درآمد سالانه پزشکان متخصص به سرانه تولید ناخالص داخلی در برابری قدرت خرید(GDP (PPP) per capita) محاسبه شده است.)

لازم به ذکر است که برای جلوگیری از خطا در تفسیر نتایج، اطلاعات GDP (PPP) per capita و PPP conversion factor برای ایران از داده های سال 2009 (1388) و برای سایر کشور ها از داده های سال 2006 استفاده شده است.

همان گونه که در نمودار مشاهده می شود درآمد یک پزشک متخصص در کشورهای منتخب 2 تا 6 برابر درآمد سرانه آن کشور است، این رقم برای ایران و با فرض درآمد سرانه حدود 5 میلیون تومانی (در سال 1388)، 37برابر بدست آمده است. البته با این نمودار نمی توان ادعا کرد که سطح رفاه پزشکان در ایران چند برابر پزشکان سایر کشورهاست، چرا که این نمودار وضعیت درآمد پزشکان هر کشور را با درآمد سرانه همان کشور مقایسه می کند. برای مقایسه سطح رفاه پزشکان متخصص کشورهای مختلف بهتر است درآمد آنان را که با قدرت خرید هر کشور تطبیق یافته مقایسه می کنیم.


همانطور که ملاحظه می کنید قدرت خرید پزشک متخصص ایرانی در ایران تقریباً 5/1 برابر قدرت خرید پزشک متخصص آمریکایی در آمریکاست! همچنین بیش از 2 برابر پزشکان متخصص سایر کشورهاست!

حال سوال اساسی اینجاست که با چه توجیهی بسیاری از افراد صحبت از پایین بودن تعرفه های پزشکی می کنند؟ چطور تعرفه‌های پزشکی از دستمزد سلمانی‌ها هم کم‌تر است؟! چگونه است که با این سطح از درآمد باز هم پرداخت های غیر رسمی یا زیر میزی در نظام درمانی بسیار شایع است[3] و بعضی علت آنرا تحمیل تعرفه های غیر واقعی به پزشکان عنوان می کنند؟!!

به این نکته هم دقت کنید که این درآمد متعلق به پزشکان متخصص یک بیمارستان عمومی می باشد و با توجه به اینکه تعرفه های بخش خصوصی از این بیمارستان بسیار بیشتر است بنابراین درآمد رسمی پزشک متخصص در بخش خصوصی از این مقدار نیز بیشتر خواهد بود! این در حالی است که در نظام سلامت ایالات متحده و سایر کشورهای توسعه یافته درآمد بین پزشکان بخش دولتی و خصوصی تفاوت چندانی ندارد.

در پایان لازم به ذکر است که این درآمد پزشکان در ایران بدون احتساب پرداخت های غیر متعارف و به اصطلاح زیرمیزی عده ای از پزشکان محاسبه شده است.


[1] - http://www.spiegel.de/spiegel/print/d-47441154.html

[2] - http://data.worldbank.org/indicator/PA.NUS.PPP

[3] - رئیس اداره رسیدگی به شکایات دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی : پزشکان و مراکز درمانی تابعه این دانشگاه در سال ۹۱ حدود یک میلیارد و ۱۰۰ میلیون تومان از مردم زیرمیزی گرفتند.