فرانشیز چیست ؟

به عنوان مثال، تعیین فرانشیز ۱۰۰ تومانی برای یک ریسک بیمه‌ای، به این معنا است که بیمه‌گر از پرداخت خسارت ۹۰ تومانی خودداری می‌کند، خسارت ۹۹ تومانی را نیز نمی‌پردازد. امّا در مقابل خسارت ۱۰۰ تومانی، ۱۰۰ تومان پرداخت می‌کند و به همین ترتیب در مقابل خسارت ۱۵۰ تومانی، ۱۵۰ تومان را (بدون کسر هیچ مبلغی) قابل پرداخت می‌داند.

در مقابل، واژه‌های Deductible و Excess، که در بعضی متون بیمه‌ای فارسی به درستی با واژه‌های «کسورات» یا «کسورات بیمه‌ای» جایگزین شده‌اند، مبالغی هستند که به عنوان سهم بیمه‌گر از ریسک بیمه‌شده معرفی می‌شوند. به عنوان مثال، تعیین کسورات ۱۰۰ تومانی برای یک ریسک بیمه‌ای، به این معنا است که بیمه‌گر همچنان از پرداخت خسارت ۹۰ تومانی و ۹۹ تومانی و همچنین ۱۰۰ تومانی خودداری می‌کند، امّا در مقابل خسارت ۱۰۱ تومانی، ۱ تومان پرداخت می‌کند.

و به همین ترتیب در مقابل خسارت ۱۵۰ تومانی، ۵۰ تومان را قابل پرداخت می‌داند در واقع یک سهم ۱۰۰ تومانی از خسارت را برای بیمه‌گر در نظر گرفته است تا او هم در زیان وارده، سهیم باشد.

فرض کنیم به عنوان بیمه‌گر، در حالی ادعای خسارتی به ارزش ۵۵۰۰ دلار دریافت کرده‌ایم، که حداکثر مسؤولیت ذکرشده در بیمه‌نامه،۵۰۰۰ دلار است. اگر بیمه‌نامه‌ی ما بر اساس ۱۰۰ دلار Excess تنظیم شده باشد، بیمه‌گذار از همان ابتدا ۱۰۰ دلار خود را پرداخته و ما نیز ملزم به پرداخت ۵۰۰۰ دلار هستیم.

در واقع حداکثر تعهد خود را از باقی‌مانده‌ی ۵۴۰۰ دلار پرداخت می‌کنیم. امّا اگر بیمه‌نامه بر اساس ۱۰۰ دلار Deductible تنظیم شده باشد، بیمه‌گذار هزینه‌ای پرداخت نمی‌کند و ما ملزم به پرداخت ۴۹۰۰ دلار خواهیم بود. یعنی مبلغ Deductible را از حداکثر تعهد خود کم کرده و حاصل را پرداخت می‌نماییم. 

انواع فرانشیز

الف) در بسیاری موارد فرانشیز رقمی معین و ثابتی است که از خسارت کسر می‌شود.

ب) در بعضی موارد فرانشیز درصدی از مبلغ بیمه است و هر قدر مبلغ بیمه بیشتر باشد فرانشیز به همان نسبت بالاتر خواهد بود.

ج) در مواردی دیگر خسارت درصدی ثابت از خسارت است. به عبارت دیگر بیمه‌گذار براساس درصدی معین که معمولاً کوچک است با بیمه گر در خسارت سهیم می‌شود. 

دلایل فرانشیز

فرانشیز یکی از مباحث مهم در مدیریت خطر است. اصولاً نیاز به پوشش بیمه‌ای توجیه‌کننده رجوع بیمه‌گذار به بیمه گر است. یعنی بیمه‌گذار نگران ایجاد خسارت‌هایی است که تحمل آن از عهده او خارج باشد.

بیمه‌گذار از خسارت‌های کوچک واهمه ندارد. مثلاً اگر تصادف اتومبیل منجر به سائیدگی مختصر گلگیر و یا شکستن یک چراغ کوچک شود موجب نگرانی مالک آن نیست. او نگران حوادثی است که سبب وارد شدن خسارت چند میلیون ریالی برای خودش و همچنین طرف تصادف او شود و یا سبب بروز خسارت جانی گردد که بایستی هزینه معالجه و دیه آن را بپردازد.

گاهی برای یک شخص مثلاً راننده یا پزشک یا داروساز یا صاحب رستوران وضعیتی پیش می‌آید که زیان‌دیده با مراجعه به مراجع قضایی خسارتی از او مطالبه می‌کند که چند برابر همه دارایی‌های او است. جبران این گونه خسارت‌ها جز از طریق بیمه و به کمک بیمه گران امکان پذیر نیست ولی اگر خسارت در حد فرانشیز باشد همه قادر به تحمل آن هستند.

الف) به هر حال وجود فرانشیز در همه بیمه نامه‌ها مقدار فراوان ای از تعهد بیمه گر می‌کاهد و همین می‌تواند موجب تخفیف و ارزان‌تر شدن حق بیمه شود.

ب) وجود فرانشیز، اگر نه همیشه، بلکه در بسیاری موارد موجب توجه بیشتر بیمه‌گذار به رعایت تدابیر احتیاطی و از جمله مقررات رانندگی و ضوابط حرفه‌ای می‌شود و این به سود جامعه است.

ج) در بعضی موارد وجود فرانشیز موجب کاهش استفاده بیمه‌گذار از پوشش بیمه‌ای می‌شود مثلاً در بیمه درمان وجود فرانشیز مانع از مراجعات مکرر و صرفاً احتیاطی و ناشی از وسواس بیمه‌شده به مراکز درمانی و پزشک می‌شود.

د) وجود فرانشیز مراجعات بیمه‌گذاران را برای دریافت خسارت‌هایی جزیی منتفی می‌کند و این خود در هزینه‌های اداری بیمه گر اثر فراوانی دارد. کاهش هزینه‌های اداری نیز می‌تواند موجی برای ارزان‌تر شدن حق بیمه‌ها باشد.

تعریف دیگر

بر حسب ترجمه تحت‌اللفظی، فرانشیز نوعی از کسب‌وکار است که بر اساس آن به یک شرکت اختیار داده می شود که تولیدات و یا محصولات شرکت دیگر را بفروشد و در قبال آن مبلغی دریافت کند که به این مبلغ ، مبلغ فرانشیز می‌گویند.

فرانشیز یک شبکه ارتباطی بین کسب‌وکارهای مستقل کوچک می باشد که به هر یک از این کسب‌وکارهای کوچک اجازه می‌دهد که تحت یک نام تجاری مشترک و یک هویت فعالیت کنند و همگی از یک متد موفق (که قبل آزمایش‌شده) و بازاریابی مشترک استفاده کنند.