اینترنت ارزان، وعده‌ای که عملی نشد

نگرانی از قطع دسترسی به جهان
امسال بالاخره بعد از اما و اگرهای بسیار فاز نخست شبکه ملی اطلاعات که بیشتر به نام اینترنت ملی شناخته مي‌شود راه اندازی شد. فاز اول این راه‌اندازی به تفکیک اینترنت از اینترانت و انتقال دستگاه‌های دولتی به این شبکه ملی اختصاص داشت. با انتشار این خبر و عدم اطلاع رسانی مسوولان وزارت ارتباطات نسبت به کارآیی این شبکه نگرانی کاربران نسبت به قطع شدن دسترسی‌شان به شبکه اینترنت بین‌المللی افزایش یافت. به دنبال شرایط ایجاد شده هم کارشناسان و برخی از مسوولان مشغول در وزارت ارتباطات اظهارنظرهای مختلفی در خصوص مزایا و معایب این شبکه بیان کردند. اما در نهایت علی حکیم جوادی، رییس سازمان فناوری اطلاعات در مقابل این حجم از نگرانی کاربران اعلام کرد که کاربر نباید خود را نگران این موضوع کند و این موضوع اصلا به کاربر ارتباطی ندارد. زمانی که کاربر اینترنت یک موضوع را جست‌وجو مي‌کند، اگر میزبانی و منابع سایت مورد نظر در داخل کشور باشد قطعا با سرعت بیشتری به سایت مورد نظر دسترسی پیدا خواهد کرد و چنانچه موضوع مربوط به سایت‌های خارج از کشور باشد با سرعت‌های تعریف شده برای اینترنت خارجی نیاز خود را تامین می‌کند. برای مثال فرض کنید در داخل شهر برای رسیدن به یک مکان خیابان‌های زیادی وجود دارد که به واسطه هر یک از آنها می‌توانید سریع‌تر به مقصد برسیم، اما حالا مردم به جای استفاده از این خیابان‌ها از یک کمربندی برای رسیدن به مقصدشان استفاده کنند. کاملا مشخص است که انتخاب کمربندی، رسیدن به مقصد را برای کاربران سخت‌تر و طولانی‌تر خواهد کرد.

اگر چه این شبکه‌ها رسما شکل گرفته اما برخی گزارش‌ها نشان‌دهنده فقدان کارآیی و کمبود محتوا بر بستر این شبکه‌ها است. مثلا درحالی‌که گفته شده پرونده الکترونیک سلامت بر بستر شبکه ملی سلامت راه‌اندازی شده، برخی پزشکان همکار طرح پزشک خانواده از شهرهای مختلف گزارش می‌دهند که چنین پرونده‌ای برای بیماران وجود ندارد و زیرساخت آن نیز هنوز تکمیل نشده است.

از سوی دیگر یکی از مشکلات اصلی در اجرای این طرح مساله سرعت و کیفیت اینترنت در کشور است. وضعیت فعلی اینترنت در ایران در مقایسه با بسیاری از کشورهای منطقه در حد ضعیفی قرار دارد و بسیاری از خدمات مبتنی بر اینترنت و تجارت الکترونیک در ایران به مرحله اجرایی در نیامده است.

اینترنت با سرعت 20 مگابیت برثانیه
در مراسم مراسم افتتاح سیزدهمین نمایشگاه بین‌المللی صنایع مخابراتی و اطلاع‌رسانی تهران بود که رضا تقی‌پور، وزیر سابق ارتباطات و فناوری اطلاعات در جمع خبرنگاران از سرمایه‌گذاری 5/1 میلیارد دلاری اپراتور چهارم ارتباطات کشور برای اتصال فیبر نوری به در منازل خانه‌هاي ایرانی خبر داد.
بنابر برنامه‌ریزی‌های در نظر گرفته شده این اپراتور در سال‌های نخست فعالیت خود بالغ بر 5/1 میلیارد دلار برای این پروژه سرمایه‌گذاری کرده است و به تناسب با نیاز بازار این سرمایه‌گذاری در مدت 8 سال کار این اپراتور افزایش خواهد یافت.
در حالی وزیر ارتباطات صحبت از سرمایه‌گذاری میلیارد دلاری برای اتصال فیبر نوری به منازل آن هم در آینده‌ای نه‌چندان روشن می‌کند که بخش‌های دیگر حوزه مخابرات به دلیل مشکلات اقتصادی این روزهای بازار، با موانع زیادی روبه‌رو هستند.
برای مثال مسوولان مخابراتی به تازگی از افزایش قیمت 5/2 برابری کابل‌هاي مخابراتی به دنبال نوسانات نرخ ارز در کشور خبر داده‌اند که این افزایش قیمت به معنی توقف خط تولید این کابل‌های مسی توسط تولیدکنندگان در کشور است.
در مقابل تلاش و سرمایه‌گذاری وزارت ارتباطات و سازمان تنظیم مقررات برای اتصال فیبر نوری به منازل، برخی فعالان حوزه ارتباطات بر این باورند که برای اتصال فیبرنوری به کشور نیازی به یک اپراتور جدید نیست و به کارگیری این اپراتور در کشور تنها اتلاف هزینه را به دنبال خواهد داشت. به باور کارشناسان در شرایطی که امکان اتصال خانوارها، شرکت بزرگ، کوچک و به طور کلی کلیه بنگاه‌هاي اقتصادی به شبکه اینترنت پرسرعت کشور وجود دارد به هیچ‌وجه از نظر اقتصادی به نفع منابع کشور نیست که تا این حد روی اپراتور چهارم سرمایه‌گذاری شود. این گروه تاکید می‌کنند که به جای سرمایه‌گذاری میلیارد دلاری روی پروژه ای که تنها خبرهای آن موکول به آینده است، دولت از بخش‌هایی مانند مخابرات و شرکت‌های ندا حمایت کند که به دلیل شرایط بد اقتصادی در تامین کابل‌های مسی برای توسعه اینترنت پرسرعت با مشکل مواجه هستند.

اینترنت از نوع اعتباری
شرکت مخابرات ایران در سال 91 از چندین سرویس ارتباطی جدید خود رونمایی کرد که یکی از این سرویس‌ها اینترنت آن هم از نوع ارتباطی بود. این سرویس براساس اظهارات مسوولان مخابراتی به منظور پاسخگویی به نیاز مشترکان تهرانی که مستاجر هستند راه‌اندازی شده است.
استفاده از این سرویس در حال حاضر تنها در منطقه
7 استان تهران امکان‌پذیر است. به گفته مسوولان شرکت مخابرات ایران یکی از مشکلاتی که شاید گسترش این سرویس را دچار مشکل کرده باشد به موضوع تعرفه آن بازمی‌گردد. در واقع به دلیل نهایی نشدن تعرفه، کاربران باید کمی برای دریافت این سرویس صبر کنند.
برای دریافت این سرویس در ابتدا کاربران باید با داشتن مدارک لازم برای دریافت یک خط اینترنت پرسرعت شامل کپی کارت ملی، کپی خط تلفن و... به مراکز مخابراتی منطقه خود مراجعه کنند. پس از پایان مراحل ثبت نام، به کاربران یک نام کاربری و رمز عبور داده می‌شود که از طریق آن باید به سایت tci.ir مراجعه و از طریق همین سایت، به بانک‌هایی که در آن حساب دارند متصل وحساب اینترنتی خود را شارژ کنند.

افزایش قیمت پهنای باند
طی چند سال گذشته از سوی مسوولان زیرساخت وعده‌های گوناگونی مبنی بر کاهش قیمت پهنای باند اینترنتی در کشور به شرکت‌های اینترنتی داده شده بود. هر چند که در چند مرحله این کاهش رخ داد، اما در قیمت نهایی برای مصرف‌کننده تاثیری آن‌چنان نداشت؛ چرا که شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات اینترنتی مدعی بودند قیمت پهنای باند تنها بخش کوچکی از هزینه‌های شرکت‌ها را شامل می‌شود که کاهش آن نمی‌تواند منجر به کاهش قیمت نهایی شود. اما در نهایت به دلیل نوسانات چند ماه اخیر در بازار ارز در سال 91 زیرساخت آب پاکی را روی دست فعالان این بازار ریخت و اعلام کرد که دیگر از تخفیفات پهنای باندی خبر نیست. این شرکت به دنبال افزایش قیمت در بازار ارز و همچنین افزایش بدهی‌هایش به اپراتورهای بین‌المللی درخواست افزایش قیمت پهنای باند را تقدیم سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی کرد. این سازمان نیز با قبول این درخواست مصوبه‌ای را به تصویب رساند که براساس آن تنها تامین کننده پهنای باند در کشور (زیرساخت) بابت هر STM1 معادل 54‌میلیون و 826‌هزار و 200تومان از شرکت‌های توزیع‌کننده پهنای باند یا ISDP هزینه دریافت کند. با ابلاغ این مصوبه ،قیمت پهنای باند بین‌الملل از 37‌میلیون تومان به 54‌میلیون تومان می‌رسد. هر چند بعد از ابلاغ این مصوبه شرکت‌های اینترنتی شکایت خود را تقدیم سازمان کردند و سازمان تنظیم اعلام کرد که تا بررسی این شکایات و نظرات این مصوبه به اجرا در نخواهد آمد، اما در آخرین خبر نیز اواسط هفته گذشته شرکت ارتباطات زیرساخت قیمت هر STM1 پهنای باند اینترنت را یک میلیون تومان کاهش داد و اعلام کرد که مشتریان شرکت‌های ارتباطات زیرساخت باید در قیمت‌های خود به مشتریان تخفیف داده و کاهش قیمت داشته باشند.محمود خسروی،مدیر عامل شرکت ارتباطات زیرساخت ضمن اعلام این خبر افزود: این کاهش قیمت با هدف حمایت از مصرف کننده نهایی و همچنین افزایش قدرت خرید مشتریان خدمات اینترنتی صورت گرفته است.

تغییر تعرفه محاسبه اینترنت پرسرعت
اما در آخرین تغییرات ایجاد شده در حوزه اینترنت کشور، اواسط بهمن ماه سال جاری مسوولان سازمان تنظیم مقررات اعلام کردند که از این پس سرویس ADSL شامل یک هزینه نگهداری ماهانه است و مشترک بسته به ترافیک استفاده شده هزینه می‌پردازد. به گفته مسوولان سازمان تنظیم مقررات شیوه جدید تعرفه‌گذاری در بخش اینترنت پرسرعت برای شفاف‌سازی در بازار اینترنت کشور و جلوگیری از دامپینگ در این بازار اتفاق خواهد افتاد. هدفی که به باور برخی شرکت‌های ندا به دلیل نداشتن ضمانت اجرایی برای انجام آن با ابهاماتی همراه است.

کاربرانی که طی چند سال گذشته منتظر کاهش قیمت سرویس اینترنت خود بودند با این مصوبه با دو روش قیمتی مواجه خواهند بود. در واقع با مصوبه جدید قیمت‌ها در مقایسه با شرایط فعلی یا ثابت می‌ماند یا افزایش می‌باید. در مجموع تاثیر این مصوبه بر مشترکان کم‌مصرف (مشترکانی که گیگابایت کمتری مصرف می‌کنند) کمتر و با هزار تا پنج هزار تومان افزایش همراه است؛ اما قیمت برای مشترکان پر مصرف بسیار تغییر کرده است.

برای مثال هم اکنون هزینه یک ماه اینترنت 128 کیلوبیت بر ثانیه یک شرکت‌ PAP با 4 گیگ ترافیک ماهانه 15000 تومان است که با مصوبه جدید این هزینه با احتساب 2200 تومان هزینه نگهداری ماهانه و 4 گیگ ترافیک از قرار هر گیگ 4500 تومان در مجموع 20 هزار تومان می‌شود.