جان کول: کاهش عرضه نفت ایران در بازار علت افزایش عجیب غریب بهای نفت

جان کول استاد دانشگاه میشیگان و متخصص در امور خاورمیانه و انرژی، در مطلبی در وبلاگ تخصصی خود به گزارش چندی پیش واشنگتن پست از بهای بالای قیمت سوخت در زمستان سال جاری اشاره کرد؛ این گزارش علت اصلی بالا رفتن بهای سوخت را نادیده انگاشته و در نتیجه نمی‌تواند شمایی روشن از چرایی افزایش بهای سوخت ارائه کند.

بولتن نیوز_ صفحه انرژی، وی در این مطلب آورده است: واشنگتن پست، از بهای «عجیب و غریب» سوخت در ایالات متحده شگفت‌زده شده است، ولی در گزارش خود هرگز یادآور نشده که دولت آمریکا با فشار لابی اسرائیلی، در سال ۲۰۱۲ صادرات نفت ایران را برابر با ۴۰ درصد کاهش داده و اجازه خرید نفت ایران را به سایر کشور‌ها نمی‌دهد.

بنا بر این گزارش، در زمستان جاری، بهای سوخت در ایالات متحده تقریباً نزدیک به بالا‌ترین میزان در تاریخ خود است. میانگین بهای سوخت اکنون در آمریکا برابر با ۳.‌۷۵ دلار و در اروپا بسیار از این بیشتر است، حال آن که محاسبه بهای سوخت ـ به عنوان یک کالای اولیه ـ اصلا محاسبه پیچیده‌ای نیست و از فرمول عرضه و تقاضا پیروی می‌کند.

این گزارش در ادامه می‌افزاید، میزان تولید نفت جهانی در روز تقریباً برابر با نود میلیون بشکه است و مصرف جهانی، همه این میزان را و حتی بیش از آن را می‌بلعد. در نتیجه بها افزایش می‌یابد. اگر یک میلیون بشکه نفتی که اکنون آمریکا و اروپا سایر کشور‌ها را مجبور به نخریدن آن کرده‌اند در بازار بود، بها از آنچه اکنون هست، مسلماً کمتر بود.

بنابراین، باید توجه داشت که هزینه پالایش نفت شور حاوی گوگرد بالا، بسیار بیشتر از هزینه پالایش نفت سبک ایران است و جایگزین کردن نفت ایران با نفت مثلاً نیجریه طبیعتاً پر هزینه‌تر است.

از سوی دیگر، اتفاقی که اکنون می‌افتد آن است که تحریم حتی به سود ایران تمام می‌شود، زیرا بالا رفتن بهای نفت و سوخت به ایران کمک می‌کند تا از میزان کم نفت صادراتی خود درآمد بیشتری داشته باشد. از سویی به مرور زمان بخشی از صادرات نفت ایران از سوی بخش خصوصی صورت خواهد گرفت که مورد تحریم نیست.

نومحافظه‌کاران حامی تحریم نفتی و مالی ایران، قول داده بودند که این تحریم منجر به ضربه خوردن اقتصاد آمریکا نخواهد شد، زیرا عربستان سعودی با افزایش تولید خود نفت خارج شده ایران از بازار را تأمین خواهد کرد. اما توان عربستان برای جایگزین کردن نفت ایران در میان‌مدت و بلند‌مدت بار‌ها از سوی بسیاری از تحلیلگران مورد شک و شبهه واقع شده است.

این گزارش یادآور می‌شود، میزان تولید نفت عربستان بر پایه آمار در سه ماهه پایانی سال ۲۰۱۲ نسبت به تابستان ـ که بیشترین میزان بود ـ‌کاهش یافته و همچنان مشکلات امنیتی همیشگی در شمال عراق و نیز مشکلات در لیبی هنوز پابرجاست.

دیگر آن که نیاز به یادآوری نیست که اکنون صادرات نفت سوریه و سودان جنوبی به دلیل درگیری‌های داخلی متوقف شده و تولیدات انگلستان در دریای شمال نیز به دلایل فنی کاهش یافته است.

افزون بر همه این‌ها، بر خلاف آنچه نومحافظه‌کاران می‌پندارند، میزان تقاضای جهانی ثابت نیست و اثرات بازپروری اقتصادی در آسیا طی سال جاری منجر به افزایش تقاضای جهانی نفت خواهد شد که این امر خود اثرات تحریم ایران را تشدید خواهد کرد. حتی تصور و انتظار افزایش تقاضا نیز خود می‌تواند منجر به افزایش شدید بها شود.

بالا رفتن بهای نفت وست تگزاس به نزدیک صد دلار در هر بشکه مسلماً آسیب جدی بر اقتصاد آمریکا خواهد گذاشت و همان‌گونه که واشنگتن پست اشاره کرده است، منجر به فشار بر بسیاری از کارگران و فعالان اقتصادی آمریکایی خواهد بود.

همواره این‌ گونه القا می‌شود که حفاری‌های آمریکا در میادین نفتی، حتی با روش‌هایی که به لحاظ زیست محیطی محل پرسش است، در میان افکار عمومی از محبوبیت بالایی برخوردار است و آنچه به آن توجه نمی‌شود، این که تحریم آمریکا علیه ایران برابر با بستن شش چاه تولید نفت آمریکاست.

اما این که چرا واشنگتن پست و بسیاری دیگر از رسانه‌های آمریکایی، چندان توجهی به جنگ نفتی آمریکا علیه ایران و تأثیری که بر افزایش بهای جهانی سوخت و نفت گذاشته است، نمی‌کنند، برای من جای شگفتی دارد!