رشد شاخص بورس ایران متاثر از افزایش قیمت دلار و تورم است نه سیاست اقتصادی دولت / افت شاخص های بازار سرمایه در شش ماه اخیر

گروه اقتصادی: سقف ارزش دلاری بازار در اردیبهشت 1403 به میزان ۲۲۰ میلیارد دلار بوده و نرخ دلار نیز ۵۲ هزار تومان ، و p/e بازار هم در سطح ۸.۷ واحد بوده است. اما در دی ماه 1403 ارزش دلاری بازار ۱۳۶ میلیارد دلار ، نرخ دلار ۸۲ هزار تومان و p/e بازار در سطح ۶.۴ واحد است. به عبارت دیگر ارزش دلاری بازار به میزان 38 درصد کاهش داشته است.

به گزارش بولتن نیوز وزیر اقتصاد و برخی مسوولان دولت چهاردهم، افزایش شاخص بورس تهران را به عنوان یکی از موفقیت های دولت و حاصل سیاست های شش ماه اخیر ارزیابی کرده اند. اگرچه شاخص بورس در دوره مرداد تا دی 1403 از 2 میلیون و 169 هزار در ابتدای مرداد به 2 میلیون و 866 هزار در پایان دی ماه رسیده و در این شش ماه معادل 697 هزار واحد افزایش داشته و 32 درصد رشد کرده است. اما ارزش دلاری بازار، نسبت قیمت به  درآمد سهام کاهش یافته است و رشد شاخص کل بازار عمدتا حاصل از تورم 12 درصدی در این شش ماه و رشد 64 درصدی قیمت دلار در بازار بوده است.

 نرخ دلار نیز در این فاصله از 50 هزار تومان به 82 هزار تومان در بازار آزاد رسیده و 64 درصد رشد کرده است. نرخ تورم نیز در مرداد 34.8 و در آذر ماه 32.5 درصد بوده است. شاخص کل تورم از 260.2 در مرداد به 285.1 رسیده و 10.8 درصد رشد داشته که اگر افزایش تورم دی ماه نیز اضافه شود رقمی بیش از 12 درصد تورم در این شش ماه ایجاد شده است.

براین اساس، رشد 32 درصدی شاخص کل بورس، به میزان بیش از 12 درصد متاثر از تورم بوده و متناسب با رشد 64 درصدی نرخ دلار در بازار و اثر آن بر افزایش قیمت دارایی ها، موجودی انبار، قیمت ماشین آلات و سایر دارایی ها نیز بر شاخص بورس و قیمت سهام اثر داشته است. براین اساس، روشن است که باید افزایش شاخص کل بورس را متاثر از تورم و نرخ دلار ارزیابی کرد نه اثر سیاست های اقتصادی دولت بر رونق، رشد اقتصادی، جذب منابع به بورس، و سایر حمایت هایی که سهامداران انتظار دارند.

کاهش ارزش دلاری بازار

سقف ارزش دلاری بازار در اردیبهشت 1403 به میزان ۲۲۰ میلیارد دلار بوده و نرخ دلار نیز ۵۲ هزار تومان ، و p/e بازار هم در سطح ۸.۷ واحد بوده است.

اما در دی ماه 1403 ارزش دلاری بازار ۱۳۶ میلیارد دلار ، نرخ دلار ۸۲ هزار تومان و p/e بازار در سطح ۶.۴ واحد است. به عبارت دیگر ارزش دلاری بازار به میزان 38 درصد کاهش داشته است.

سقف ارزش بازار بورس در سال ۹۹ بوده که بالاترین ارزش دلاری و رشد شاخص ها و قیمت ها در بازار بوده و ارزش دلاری بازار معادل ۴۵۰میلیارد دلار و نرخ دلار نیز ۲۰هزار تومان و p/e بازار نیز بالای 13 بوده است.

براین اساس، بازار تا رسیدن به سال های 99 و شرایط قبل از دولت چهاردهم هنوز فاصله زیادی دارد.

با این که سهام شرکت های بزرگ و جدید و عرضه اولیه نیز در این مدت به بازار اضافه شده اما هنوز ارزش دلاری بازار به حد سال های قبل نرسیده است و لذا نمی توان شرایط بورس را مطلوب و در حال رشد و رو به رونق ارزیابی کرد.

جاماندن شاخص بورس در برخی سال ها

بسیاری از کارشناسان، با اشاره به شاخص تورم و نرخ دلار در سال های قبل، معتقدند که شاخص بورس و برخی بازارهای دارایی در برخی سال ها به دلایل مختلف از تورم و نقدینگی و نرخ ارز عقب بوده اند و در سال 1403 نیز هنوز عقب است و جای رشد دارد. لذا رشد 32 درصدی شاخص کل را دولت نباید تحت عنوان اقدامات موثر و مثبت خود در راستای رونق بورس اعلام کند.

در سال های قبل، جاماندن بازارها در قیاس با نقدینگی موجود در اقتصاد موجب شد تا پول‌های داغ برای گریز از تورم از بازار پول به سمت بازارهای سهام، ارز، سکه و مسکن هجوم بیاورند. ورود پول‌های تازه به بورس تهران، شاخص کل سهام را به رقم بی‌سابقه رساند

27 برابر شدن شاخص بورس

شاخص کل بورس از 77 هزار در سال 96 به 2 میلیون و 148 هزار در آّبان 1403 رسیده و 27 برابر شده است. شاخص کل بورس در سال 96 از 77 تا 96 هزار واحد رشد کرد. در سال 97 به 178 هزار واحد رسید. از 306885 در آبان 98 به 2 میلیون و 78هزاردر مرداد99 ، و 1 میلیون و 484 هزار در مرداد 1400، 2 میلیون و 480 هزار در اردیبهشت 1402و 2 میلیون و 866 هزار در دی 1403 رسیده است.

شاخص کل بورس در سال های 1396 تا 1402 به ترتیب 24 -85 -210 - 158 - 4.4 - 45 - 10.43 درصد بازدهی داشته است.

7 برابر شدن شاخص تورم در سه سال اخیر

 همتی وزیر اقتصاد ودارایی دولت چهاردهم، در دفاع از افزایش قیمت دلار گفته است: در شرایطی که شاخص قیمت و تورم از ابتدای سال 1401 تا 1403 به میزان 2.7 برابر شده انتظار این است که نرخ دلار نیز حداقل در سطح 73 هزار تومان باشد و هر نوع قیمت کمتر از این نرخ، عملا به معنای رانت و فرصتی برای عدم بازگشت ارز صادراتی، قاچاق، واردات چند باره، بیش اظهاری واردات و کم اظهاری صادرات و... خواهد بود.

برخی این پرسش را مطرح کرده اند که آیا جامعه دوباره طاقت افزایش نرخ ارز را دارد؟ واقعیت این است که اگر ناترازی ها ادامه یابد اثرات مخربی بر اقتصاد خواهد گذاشت و افزایش نرخ ها حداقل اثری که خواهد داشت کنترل و کاهش مصرف و قاچاق است. افزایش قیمت ارز، جلوی قاچاق کالا و عدم بازگشت ارز را تاحدی می گیرد و امکان واردات کالا را فراهم می کند هرچند که قیمت ها بالا می رود اما امکان پذیر بودن واردات مهم تر از رشد قیمت کالاها در بازار است. افزایش قیمت انرژی نیز جلوی قاچاق و مصرف بی رویه را می گیرد و انگیزه کنترل مصرف را تقویت می کند و بازسازی وسایل مصرف کننده و بهبود کیفیت انرژی را نیز فراهم می کند و تولید برق و بنزین و گاز را تقویت می کند.

البته در کنار این اقدامات، قطعا باید روش های نظارتی بر واردات و صادرات، بیش اظهاری، کم اظهاری، کیفیت کالاها، خروج ارز، بازگشت ارز، مشخص شدن صادرکننده و واردکننده، تقویت دفاتر نظارتی گمرکی و... نیز در دستور کار دولت باشد.

قیمت دلار در سامانه نیما از 43 هزار تومان در تیرماه به بالای 65 هزار تومان در بازار ارز توافقی رسیده و با هدف کاهش رانت و افزایش ارز صادراتی، به صورت توافقی روبه افزایش گذاشته و باید در حاشیه بازار رشد کند تا باعث افزایش رانت و کاهش بازگشت ارز صادراتی نشود.

در شرایطی که برخی کارشناسان پیش بینی کرده اند که احتمالا بایک شوک قیمت دلار بالای 85 هزار تومان مواجه خواهند شد در نتیجه به دنبال راهکار کوتاه مدت برای مقابله با آثار بازگشت ترامپ، کاهش فروش نفت، بازگشت فشارهای حداکثری، مذاکرات هسته ای و اقدامات آژانس و موضوعات یکسال اخیر منطقه خاورمیانه، هستند تا عملا بازار ارز را تحت تاثیر شوک شدید قرار ندهد و به تدریج این روند تا روز تحلیف ترامپ و اقدامات دولت آمریکا انجام شود.

نگاهی به روند افزایش قیمت دلار از سال 1388 و دولت احمدی نژاد که به تدریج با تغییراتی در فضای داخلی و بین المللی و شروع تحریم های اقتصادی سازمان ملل و دولت آمریکا و 5+1 مواجه شد و در 15 سال اخیر عملا رشد قیمت ارز را موجب شده نشان می دهد که قیمت دلار در فاصله 15 سال اخیر تقریبا 82 برابر شده و از 1000 تومان در سال 1388 به 82 هزار تومان رسیده است و همان طور که برخی کارشناسان و متخصصان از سال 1388 به این سو هشدار داده اند که جامعه با بحران های مختلف مواجه خواهد شد، شاهد هستیم که 82 برابر شدن قیمت ارز و کاهش ارزش پول ملی در کنار سایر ناترازی ها، عملا آستانه تحمل اقتصاد را تحت فشار شدید قرار داده است و لذا دولت باید کاری انجام دهد.

البته دولت در زمینه کنترل قیمت ها، پرداخت یارانه و تنظیم بازار اقداماتی در سال های اخیر انجام داده و نتیجه آن افزایش کمتر تورم نسبت به افزایش نرخ ارز بوده است. شاخص تورم از عدد 8.9 در سال 1388 به 285 در آذر 1403 رسیده و در این 15 سال عملا سطح قیمت کالاهای مصرفی و معیشت مردم 32 برابر شده است.

به عبارت دیگر، در شرایط رشد قیمت ارز، حتی پرداخت یارانه ها و کمک های دولت و کنترل قیمت ها در بازار نیز اثرچندانی نداشته و قیمت کالاها به طور میانگین در این 15 سال بیش از 32 برابر شده است. حجم نقدینگی کشور نیز از 235.6 همت در اسفند 1388 به 9070.5 همت در شهریور 1403 رسیده و 38.5 برابر شده است. پایه پولی نیز از 60 همت به 1154 همت در شهریور 1403 رسیده و 19.2 برابر شده است.

پایه پولی از 5 هزار میلیارد تومان در سال 1376 به 201 هزار میلیارد تومان در دی ماه 1396 و 9070 همت در شهریور 1403 رسید.

بیشترین رشد درصدی پایه پولی در دولت نهم رخ داده است، به طوری که پایه پولی در سال آغازین این دولت از 22 هزار میلیارد تومان به رقم 60 هزار میلیارد تومان در سال پایانی این دولت رسید، یعنی این دولت رشدی معادل 173 درصدی را در حوزه پایه پولی پدید آورد.

میزان رشد پایه پولی در دولت هفتم 85 درصد، در دولت هشتم 126 درصد، در دولت دهم 96 درصد و در دولت یازدهم حدود 70 درصد بوده است.

قیمت دلار از 874 تومان در سال 1383 به 904 تومان در سال 1384 و 1000 تومان در سال 1388 و 3184تومان در سال 1392 رسیده و با وجود درآمد سرشار نفتی به دلیل رشد نقدینگی و تحریم ها، در دولت احمدی نژاد 3.5 برابر شده است.در دولت روحانی نیز به دلیل تشدید تحریم ها و خروج آمریکا از برجام، از 3184 تومان به 26230 تومان در سال 1400 رسیده و 8.2 برابر شده است. در دولت رئیسی نیز از 26230 در سال 1400 به 49 هزار تومان در مرداد 1403 رسید و 1.87 برابر شد و 87 درصد در این سه سال رشد کرد. سرانجام قیمت دلار در دولت چهاردهم و در فاصله شش ماه اخیر رشد فزاینده ای داشته و از 49 هزار تومان در مرداد به 82 هزار تومان در آذر1403 رسیده و در این مدت کوتاه شش ماهه 64 درصد رشد داشته که افزایش کم نظیری محسوب می شود.

با وجود 6 برابر شدن حجم نقدینگی و 8.5 برابر شدن شاخص تورم در فاصله سال های 1403- 1396 و هفت سال اخیر که آمریکا از برجام خارج شده، نرخ دلار بازار آزاد 14 برابر، نرخ ارز رسمی 12 برابر، شاخص کل بورس 27 برابر، قیمت سکه 31 برابر، قیمت طلا 29 برابر، قیمت خودرو 19 برابر، قیمت مسکن 18.5 برابر شده است. اونس جهانی طلا نیز دوبرابر شده و از کانال 1300 دلار به 2500 دلار رسیده است.

6برابر شدن حجم نقدینگی

نقدینگی از 1253 همت در 1395 به 1530 همت در 1396 و 9070 همت در شهریور 1403 رسیده و 5.93 برابر و در هفت سال اخیرو ازدوره خروج آمریکااز برجام تاکنون تقریبا 6 برابر شده است.

8.5 برابر شدن شاخص تورم 1403-1396

شاخص تورم یا قیمت مصرف کننده از 31.8 در سال 1396 به عدد 271.8 درمهرماه 1403رسیده و 8.5 برابر شده است.

شاخص تورم در سال 1396 معادل 31.8 بوده که در سال 1397 به 46.6، در سال 1398 به 57، در سال 1399 به عدد 84.2، در سال 1400 به عدد 112.9، در سال 1402 به عدد 229.6 و در مهر 1403 به عدد 271.8 رسیده است.

14 برابر شدن نرخ دلار

نرخ دلار از 1800 در سال 1390 به 3425 تومان در سال 1395 رسید و بعد ازشوک خروج ترامپ و آمریکا از برجام در سال های 1396 تا 1403 به ترتیب به 5084، 20015، 31.50، 25220، 26230، 40200، 49000 و 68000 تومان رسیده و در طول سال 1403 از 49 هزار به 70 هزار تومان رسیده است. به عبارت دیگر در مقطع سال 1396 تا آبان 1403 که اقتصاد ایران با تحریم ها مواجه بوده، شاخص نرخ دلار 14 برابر شده است.

12 برابر شدن نرخ ارز رسمی

قیمت ارز حمایتی که 4200 تومان بوده در حال حاضر با نرخ نیمایی در طول سال 1403 از 40 به 49 هزار تومان رسیده و تقریبا 12 برابر شده است.

31 برابر شدن قیمت سکه

قیمت سکه از 1.6 میلیون در سال 1396 به 50 میلیون تومان در 1403رسیده و 31 برابر شده است.

29 برابر شدن قیمت طلا

قیمت طلای 18عیار از هر گرم 151 هزار تومان در سال 96 به 4 میلیون و 348 هزار تومان در 1403 رسیده و 29 برابر شده است. البته هر اونس طلا در بازارهای جهانی از 1321 دلار در سال 96 به 2563 دلار رسیده و 94 درصد رشد کرده و تقریبا دو برابر شده است. در نتیجه نیمی از رشد قیمت طلا متاثر از رشد اونس جهانی طلا است و با احتساب نرخ اونس جهانی، قیمت طلا در مقابل ریال تقریبا 15 برابر شده و دقیقا متناسب با 14 برابر شدن نرخ دلار است.

19 برابر شدن قیمت خودرو

قیمت خودروی پراید از 21 میلیون در 1396 به 400 میلیون در 1403 رسیده و 19 برابر شده است. البته مدیران خودروسازی می گویند که با توجه به رشد هزینه ها، قیمت خودرو باید 80 درصد گران شود و در بورس کالا عرضه شود. در نتیجه کارشناسان بازار خودرو می گویند که قیمت خودرو به دلیل قیمت گذاری ها وزیان انباشته خودروسازان که نشانه همین قیمتگذاری است عملا کمتر از تورم و نرخ ارز و انتظارات تورمی رشد کرده است.

18.5 برابر شدن قیمت مسکن

قیمت مسکن از 4.8 میلیون در مهر 96 به 88.5 میلیون تومان در مرداد 1403 رسیده و 18.5 برابر شده است.

 مقایسه رشد قیمت دارایی ها در هفت سال اخیر با رشد تورم و نقدینگی 1403 -1396

شاخص تورم مصرف کننده در اسفندماه سال های پس از انقلاب

 طبق اعلام مرکز آمار ایران 1403- 1361 بر مبنای سال پایه مهر1400= 100

رشد شاخص های موثر بر نرخ ارز در سه سال اخیر

رشد شاخص های موثر بر نرخ ارز در 15 سال اخیر