هدف‌گذاري سهم ۸ درصدي صادرات صنايع دانش‌بنيان / مديريت دانش بايد ثروت‌آفريني كند

بولتن نیوز: معاون برنامه‌ريزي وزارت صنعت، معدن و تجارت در پنجمين همايش ملي مديريت دانش، گفت: بنگاه‌هاي مختلف و پرشماري در حوزه‌‌هاي صنعت، معدن و تجارت وجود دارند، از جمله ۵۵ هزار واحد صنعتي و بيش از دوميليون واحد صنفي و تعداد زيادي بنگاه‌هاي تجاري در اين حوزه در حال فعاليت هستند. 

سيد عليرضا شجاعي افزود: با وجود اين تعداد فعال اقتصادي در حوزه صنعت، معدن و تجارت اين پرسش مطرح است كه اين بنگاه‌ها تا چه اندازه با دانش‌مداري آشنا هستند و از مديريت دانش در مجموعه‌هاي خود استفاده مي‌كنند.

وي با اشاره به اين‌كه ميزان بهره‌مندي از مديريت دانش در اين بنگاه‌‌ها كم است، گفت: بايد درخصوص افزايش استفاده از مديريت دانش در بنگاه‌هاي ايران راهكارهاي از سوي متخصصين ارائه شود. ضمن اين كه بايد به اين پرسش پاسخ داد كه آيا اين سهم اندك به فرهنگ ايرانيان كه فرهنگي شفاهي است، مربوط مي‌شود يا اين‌كه مبتني بر تغييرات زياد بنگاه‌ها، دستگاه‌ها و سازمان‌هاي كشور است.

وي با اشاره به عايدي بنگاه‌ها از اجراي مديريت دانش، تاكيد كرد: وقتي يك بنگاه تكنيكي را در مجموعه خود پياده مي‌كند، برايش مهم است عايدي آن از اين تكنيك چيست و در چه مقاطعي كاربرد خواهد داشت.

شجاعي خاطرنشان كرد: در فرآيند مديريت دانش چند نكته وجود دارد كه شايد مربوط به ساختار و فرهنگ ما باشد كه بايد بهبود يابد.

به گفته وي، در كشورهاي صنعتي و پيشرفته، هنگامي كه فردي در بنگاه در آستانه بازنشستگي قرار مي‌گيرد، مديريت بنگاه دو وظيفه را در سال‌هاي پاياني خدمت آن فرد، به وي محول مي‌كند. نخست اين‌كه فرد جايگزين خود را تربيت كند، دوم اين‌كه دانش و تجربيات خود از سال‌هاي گذشته را مكتوب و مستند كند. در حالي‌كه در سازمان‌هاي ايراني چنين اتفاقي رخ نمي‌دهد.

او افزود: براي مثال در ايران تا نيروي فعلي بازنشسته نشود، فرد جديدي جايگزين وي نمي‌شود و اين دو با يكديگر ارتباطي نخواهند داشت تا تبادل تجربه و دانش صورت گيرد. در نتيجه بنگاه به مرحله‌اي بازمي‌گردد كه نفر قبلي فعاليت خود را آغاز كرده بود.

معاون وزير صنعت‌، معدن و تجارت ادامه داد: نكته ديگر در اين خصوص، توجه به مسائل دانش‌بنيان ادغام‌هاست. چون دانش و تجربه‌اي كه در سازمان‌هاي قبلي كسب شده، به مجموعه جديد حاصل از ادغام منتقل نمي‌شود. از همين رو نمي‌توان اطلاعات دقيق و جامعي از عملكرد يك سازمان در بازه زماني ۲۰ يا ۳۰ساله جمع‌آوري كرد. از طرف ديگر، برخي دانش سازماني را با حافظه سازماني اشتباه مي‌گيرند.

وي در بخش ديگري از سخنان خود تاكيد كرد: تكنيك‌هاي نوين مديريت ريشه در مديريت دانش دارد، يعني اغلب تكنيك‌هاي جديد، مبتني بر مديريت دانش است. از همين رو بسياري از روش‌هاي حل مسئله مبتني بر مديريت دانش است. نرم‌افزارهاي جديدي كه در دنيا مطرح مي‌شود نيز بر همين اساس طراحي شده است، به‌طوري كه تجارب ثبت‌شده مختلف را جمع‌آوري و به ديگران عرضه كرده و در هنگام بروز مسئله چندين راهكار براي عبور از آن ارائه مي‌كنند.

شجاعي گفت: در بسياري از مسائلي كه سازمان‌ها با آنها مواجه مي‌شوند، نياز به خلاقيت و راهكارهاي جديد وجود ندارد و اين مسائل بايد با استفاده از تجربه‌هاي سازماني رفع شود.

بنابراين اگر دانشي در سازمان وجود داشته باشد و بر آن مديريت صورت بگيرد به حل مسائل سازمان كمك خواهد كرد.

وي تاكيد كرد: در وزارت صنعت، معدن و تجارت و در حوزه مديريت دانش، با ساماندهي دانش، بحث مستندسازي، مديريت سيستماتيك دانش و گسترش فرهنگ دانش در ميان كاركنان به‌خصوص پس از ادغام آغاز شد تا بتوانيم با اطلاعاتي كه در اختيار داشتيم، زنجيره‌هاي دانش را شكل دهيم؛ چراكه وزارت بازرگاني با بخشي از اين زنجيره مرتبط بود و وزارت صنايع با بخشي ديگر. در نتيجه تلاش كرديم اين زنجيره را ايجاد و فرآيند ايده تا صادرات را پياده كنيم.

معاون وزير صمت ادامه داد: در اين خصوص چهار برنامه در دستور كار قرار گرفت كه با عناوين برنامه راهبردي صنعت، معدن و تجارت‌، نظام جامع ارتقاي توانمندي‌هاي صنعت، معدن و تجارت، مستندسازي تجارب مديران و كارشناسان و نيز سامانه فناوري به اجرا درآمد.

به گفته شجاعي، برنامه‌هاي راهبردي در سطح كلان ارائه شده و برنامه‌هاي زيرمجموعه آن نيز آماده و منتشر مي‌شود.

به اعتقاد وي، در سطح كلان، سعي شد تا اين برنامه در تعامل با ذي‌نفعان طراحي شود. از همين رو سامانه‌اي تحت عنوان هم‌افزا به نشاني www.bsmt.ir طراحي شد و در حال حاضر هم حجم بالايي از دانش در آن نهفته است به‌گونه‌اي كه تمام ذي‌نفعان به اطلاعات دسترسي دارند و مي‌توانند به راحتي با برنامه‌ها تعامل كنند.

شجاعي تاكيد كرد: تمام داده‌هايي كه در حوزه‌هاي مختلف دريافت شده، از اصناف گرفته تا فروشگاه‌هاي زنجيره‌اي، خودرو، فولاد، منابع انساني و حوزه مالي، در اين سامانه وجود دارد. اين سامانه به‌گونه‌اي طراحي شده كه مي‌تواند كتاب الكترونيكي درباره مسائل مختلف در اختيار كاربران قرار دهد.

وي خاطرنشان كرد: يكي از موضوع‌هاي پس از ادغام گستردگي خدمات در حوزه صنعت، معدن و تجارت است، از همين‌رو به سمت ايجاد نظام جامع ارتقاي توانمندي‌هاي صنعت، معدن و تجارت حركت كرديم تا بتوانيم سياستگذاري‌ها را به صورت متمركز انجام دهيم، اما فرآيند اجرا به صورت غير‌متمركز صورت گيرد.

وي افزود: پنج محور يعني پژوهش و نوآوري، منابع انساني و فرهنگ صنعتي، فناوري و صنايع پيشرفته، خدمات كسب‌وكار و بهره‌وري در اين نظام جامع لحاظ شده‌اند تا هر كدام از آنها با تولي‌گري يكي از زيرمجموعه‌هاي وزارتخانه‌ و با همكاري ديگر بخش‌ها، فعاليت كنند.

شجاعي يادآور شد: در فرآيند نظام جامع، تمام فرآيندها و اطلاعات مبادله شده بايد در سيستم ثبت شود تا بدانيم فرآيندي كه براي آموزش و پژوهش انجام مي‌دهيم به چه صورتي انجام گيرد.

وي با اشاره به سيستم مستندسازي تجربيات مديران و كارشناسان، گفت: باتوجه به اين كه ماه‌هاي پاياني فعاليت دولت دهم نزديك است، بايد رويداد‌هاي اين سال‌ها به‌صورت تخصصي در قالب و موضوع‌هاي متفاوت ثبت و مستند شود.

به گفته شجاعي، فراخواني عمومي خطاب به كل مديران، معاونان و كارشناسان وزارتخانه در سراسركشور ارائه شده كه حتي كساني را كه از بدنه جدا شده يا بازنشسته شده‌اند را هم شامل مي‌شود. در اين فراخوان از آنها خواسته‌ايم اتفاق‌ها و رويدادها را ثبت و مستند كنند تا جمع‌آوري و يكپارچه شود.

وي گفت: اميدوارم اين فراخوان عمومي‌تر شود و تجربيات كارشناسان و دانشگاهيان در حوزه صنعت، معدن و تجارت هم در آن به ثبت برسد.

شجاعي با اشاره به سامانه فناوري، تاكيد كرد: اين سامانه رابطي ميان چهار حوزه اصلي سازمان‌هاي حامي پژوهش، پژوهشگران، متقاضيان پژوهش و واسطه‌هاي فناوري به‌شمار مي‌آيد.

وي افزود: يكي از مشكلات در اين خصوص، پراكندگي و تكرار است. يعني برخي مسائل مشابه، بارها و بارها به‌صورت جداگانه حل مي‌شود. به همين جهت سامانه فناوري براساس مدلي طراحي شد كه اين مدل مي‌تواند يك مركزيت دانشي را ايجاد كند.

شجاعي گفت: متقاضيان پژوهش بنگاه‌هاي توليدي، خدماتي و تشكل‌ها هستند و مجموعه‌هايي مانند ايدرو يا ايميدرو حمايت و پشتيباني طرح‌هاي پژوهشي را به‌عهده دارند.

معاون وزير صنعت، معدن و تجارت يادآور شد: واسطه‌هاي فناوري همچون پارك‌هاي فناوري و فن بازارها هم كمك خواهند كرد اين زنجيره كامل شود.

وي افزود: در نهايت، همه اين سامانه‌ها در سامانه بهين‌ياب تجميع مي‌شود. به اين ترتيب با ايجاد يك ساختار سعي كرديم ارتباط دوطرفه با ذي‌نفع‌هاي وزارت صنعت، معدن و تجارت ايجاد كنيم.

شجاعي تاكيد كرد: هميشه به ما گفته‌اند و پرسيده‌اند علم بهتر است يا ثروت، ولي ما در وزارت صنعت، معدن و تجارت به دنبال علمي هستيم كه به ثروت منتهي شود. اگر دانشي كه به كتاب تبديل شده صرفا در كتابخانه قرار بگيرد، هيچ اثربخشي ندارد.

وي ادامه داد: باتوجه به اين موضوع، معتقدم اگر مديريت دانش بر صنعت، معدن و تجارت و در فرآيند كاري يك بنگاه تبديل به مديريت ثروت‌آفرين شود، در سازمان‌ها اثربخش خواهد بود و با استقبال مواجه خواهد شد. به اين معني كه اگر مديريت دانش در منابع انساني نفوذ كرد، آنگاه به سرمايه انساني تبديل مي‌شود و چند برابر قيمت و ارزش پيدا مي‌كند.

اگر مديريت دانش به فناوري وارد شده و به فناوري پيشرفته تبديل شود، آنگاه ارزش چندين برابري براي بنگاه به ارمغان مي‌آورد، اگر مديريت دانش وارد فرآيندها شود، شاهد رشد بهره‌وري خواهيم بود، اگر در بخش توليد مورد استفاده قرار گيرد، به رشد توليد بنگاه‌ها خواهيم مي‌رسد.

اگر مديريت دانش وارد حوزه بازاريابي شود، برندهاي بزرگ به‌وجود خواهد آمد.

معاون وزير صنعت، معدن و تجارت تاكيد كرد: تمام سعي مديريت دانش بايد افزايش عمر محصول، افزايش عمر سازمان و در نهايت ثروت‌آفريني براي بنگاه و كشور ثروت باشد.