نقدی بر شورای نظارت صداوسیما

از طرفی با ورود حسین مظفر به مجلس، طی حکمی محمود احمدی‌نژاد، حمید بقایی را به عنوان نماینده دولت به جای مظفر منصوب کرد. طی این حکم رئیس جمهور چند نکته را متذکر شده است که در بخشی از نامه این چنین آمده است: «انتظار دارد با اعمال نظارت شایسته بر برنامه‌‌های رسانه ملی، مدیریت سازمان صدا و سیما را در جهت ترویج و تحکیم مبانی دینی، اخلاقی و هویت ملی و نیز تبیین گفتمان دولت اسلامی یاری دهید».

شورای نظارت بر سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران نهادی برای نظارت بر این سازمان است که بر اساس اصل 175 قانون اساسی جمهوری اسلامی تشکیل شده و از 6 عضو (2 نفر به انتخاب رئیس‌جمهور، 2 نفر به انتخاب رئیس قوة قضائیه و 2 نفر به انتخاب مجلس شورای اسلامی) تشکیل می‌شود.

اما سوال مهم و اساسی که مطرح است این است که کلا وظایف شورای نظارت بر سازمان صدا و سیما چیست و این نظارت بر روند تصمیمات سازمان چه تأثیری می گذارد؟

طریقه کار شورای نظارت به این ترتیب است که معاونت های مختلف مطابق با اولویت هایی که در جلسات شورا هدف‌گذاری شده است با رصد برنامه‌های پخش شده از سازمان صداوسیما به بررسی آنها می‌پردازند و علاوه بر آن نکات روزمره‌ای هم که در روند برنامه‌ها تأثیر می‌گذارد مورد رصد قرار می‌گیرد و نتیجه در قالب گزارش‌های جامع، این تخلفات تصویری، بیانی و محتوایی را بیان می کند.

اما آنچه در بیرون و خروجی برنامه‌ها دیده می‌شود چندان تغییر زیادی نمی‌کند و همچنان همان مسیر سابق ادامه پیدا می‌کند و تنها تغییراتی که در برنامه‌ها دیده می‌شود تغییر در برخی مجریان است ولی در محتوای برنامه‌ها همچنان همان مسیر ادامه پیدا می‌کند.

اگر نگاهی به «کتاب سبز رسانه» که در آن اهداف، سیاست‌ها و اولویت‌های برنامه‌سازی و پخش نوشته شده است، بیندازیم خواهیم دیدی که بسیاری از مواردی که هر روزه در مدل‌های مختلف برنامه‌ها به عنوان اشکال محتوایی دیده می‌شود به صورت عینی در این کتاب ذکر شده است و تذکرات لازم برای نیافتادن در دام آنها داده شده است.

اگر موارد اشکال در قالب‌های پیچیده یا بدون مثال گفته شده بود حتما بسیاری اینگونه می‌گفتند که مصداق این تذکر، این برنامه یا این محتوا نیست اما وقتی عین تذکر داده شده اجرا می‌شود چه می توان گفت؟!

برای مثال در کتاب ذکر شده است که معرفی زنان موفق که در شغل‌های کاملا مردانه به موفقیت رسیده‌اند ممنوع است و یا آمده است که مجری زن تنها در برنامه‌هایی که در مورد زنان است و یا کارشناس زن است می‌تواند حضور داشته باشد؛ حالا خودتان مثال های نقض را بررسی کنید!

اتفاقی که در معرفی نمایندگان مجلس در شورای نظارت بر صداوسیما به وقوع پیوست بسیار عجیب است؛ این گونه انتخاب که هیچ تغییر در نمایندگان دیده نمی‌شود یعنی نمایندگان از نظارت این افراد رضایت کافی را داشته‌اند و وضعیت را مطلوب ارزیابی کرده‌اند و هیچ گونه تغییری را لازم ندیده اند که این دو حالت را نشان می دهد: یا روند فعالیت صداوسیما از نظر نمایندگان مردم مناسب است و در چارچوب پیش‌بینی شده پیش می‌رود و یا در روند چهار ساله گذشته اشکالی به چشم آنها نیامده است که نیاز به تغییر داشته باشد.

در مورد اول در نگاهی کلی می‌توان مشکلات کلی در روند کار صداوسیما را مشاهده کرد که هیچ چشم‌اندازی برای آن دیده نمی‌شود و در مورد دوم هم همان طور که گفته شد با نگاهی اولیه به «کتاب سبز رسانه» می‌توان مثال‌های بسیار زیاد نقضی برای آنها پیدا کرد.

حال دوره گذشته شورای نظارت بر صداوسیما باید برای راه پیموده جوابگو باشد و برای خیل عظیم سوالات مطرح شده جوابی قانع کننده داشته باشد.

همچنین اعضای دوران جدید باید هم‌اکنون در نخستین سوال مطرح شده پاسخ بدهند که چه میزان از وقت خود را برای این شورا و نظارت بر صداوسیما اختصاص می‌دهند، آیا آقای بقایی با داشتن سمت‌های متفاوت و بسیار توانایی نظارت واقعی بر صداوسیما را دارد، یا آقایان نوباوه و شجاعی کیاسری چقدر بر نظارت بر صداوسیما تاکید دارند.

اما سوال مهم دیگری که جواب آن می‌تواند بسیاری از سوالات را جوابگو باشد این است که آیا واقعا شورای نظارت توانایی تأثیرگذاری بر سازمان صداوسیما را دارد و آیا نظارت آنها و تذکرات مکرری که به سازمان ارسال می‌شود ضمانت اجرایی و بازوی نظارتی دارد و یا نه تنها گزارش‌هایی است برای خالی نماندن عریضه؟