«شستا» همچنان در مسیر کاهش سود، زیان شرکت های زیرمجموعه و نابسامانی مدیریتی

گروه اقتصادی - شستا در دولت چهاردهم همچنان با نابسامانی، ضعف مدیریت و کاهش سود و رشد هزینه های مالی مواجه است. گزارش مدیریتی شستا نشان می دهد که در سال مالی منتهی به 31 خرداد 1403 سود عملیاتی شستا از 34.5 به 29.2 همت، سود خالص شستا از 32.8 به 26.5 همت افت کرده است. سود عملیاتی تلفیقی گروه شستا نیز از 43 به 50 همت رسیده اما سود خالص تلفیقی گروه شستا از 69 به 59 همت کاهش داشته و انتظار می رود که فشارهای مالی و مشکلات مدیریتی در سال مالی بعد نیز ادامه داشته باشد

به گزارش بولتن نیوزطبق صورت های سال مالی منتهی به 31 خرداد 1403، گروه شستا با وجود 285 همت دارایی و 107 پروژه و طرح توسعه ای هلدینگ های زیرمجموعه، که البته بخش عمده آنها ایجادی بوده است، با کاهش بهره وری و کارایی و سود مواجه بوده و کاهش نسبت های مالی، انحلال 22 شرکت، و کاهش سود سرمایه گذاری ها و سود خالص نسبت به سال قبل، نشان دهنده ادامه عملکرد ضعیف مدیریتی و تداوم چرخه تصمیمات نادرست در شستا بوده است.

به دنبال گزارش تحقیق و تفحص مجلس که در اردیبهشت 1403 منتشر شد، موج انتقادها و درخواست ها برای اصلاح ساختار شستا افزایش یافته است اما برخلاف انتظارات از مدیریت جدید، عملکرد شستا نشان می‌دهد که سیاست‌گذاری‌های کلان و ساختار مالی این شرکت هنوز از مسیر زیان فاصله نگرفته‌اند، روندی که در صورت تداوم، می‌تواند تبعات سنگینی برای سازمان تأمین اجتماعی و بازار سرمایه به دنبال داشته باشد.

در دو دهه اخیر، بارها روسای جمهور، وزرا و برخی مدیران و کارشناسان، خواستار واگذاری شرکت های شستا، انحلال برخی شرکت ها، اصلاح ساختار مدیریتی و مالی و تحولات دیگر شده اند تا بار سنگین هزینه ها کاهش یافته و مجموعه دارایی ها و امکانات بزرگ این گروه بزرگ مالی و تولیدی کشور بتواند با بهره وری، کارایی، رشد تولید و خدمات، افزایش سودآوری مواجه شود.

 در گزارش تحقیق و تفحص مجلس به موارد متعددی از جمله واردات کُک و زغال سنگ در انحصار یک شخص، زیان ۱۵۰ میلیون دلاری ذوب آهن، ماجرای شرکت رمکو، چنبره یک حلقه شبه‌امنیتی در اپراتور رایتل، اختلاس ۱۶ میلیون دلاری در کشتیرانی، تلاش برای نپرداختن طلب ۴۰۰ میلیارد تومانی، تخلفات ۵۹ میلیون دلاری پتروشیمی غدیر، پرداخت مطالبه ۲ میلیون یورویی ویلموتس از جیب مردم، رشد آسانسوری متخلفان در نفت پاسارگاد، بدهی ۶۰ میلیارد تومانی پگاه رزم آوران از دهه ۸۰، تخلفات گروهی در گروه صنعتی بارز و... اشاره شده که نشان می دهد ناکارآمدی و سوء مدیریتی و تخلفات متعدد در شستا، هلدینگ ها و شرکت های زیرمجموعه به شکل های مختلف وجود داشته است.

کاهش سودآوری و سود سهام شستا

طبق گزارش مدیریتی شستا، درآمد سود سهام از 34 هزار میلیارد تومان در سال مالی منتهی به 31 خرداد 1402 به 29 هزار میلیارد تومان در سال مالی منتهی به 31 خرداد 1403 کاهش یافته و سود پایه هر سهم از 203 ریال به 164 ریال افت کرده است. همین دو قلم نشان دهنده نتیجه عملکرد شستا در آخرین گزارش مالی منتهی به 31 خرداد 1403 است.

از سال 1402 تا 1403 سود عملیاتی شستا از 34.5 به 29.2 همت، سود خالص شستا از 32.8 به 26.5 همت افت کرده است.

 سود عملیاتی تلفیقی گروه شستا نیز از 43 به 50 همت رسیده اما سود خالص تلفیقی گروه شستا از 69 به 59 همت کاهش داشته است.

رشد هزینه های مالی

هزینه های مالی نیز رشد کرده و از 1.6 به 2.6 همت رشد کرده است. و از آنجا که در سه فصل آخر سال 1403 موضوعات مختلف از جمله تورم، رشد هزینه ها، افزایش نرخ ارز و... رخ داده می توان انتظار داشت که عملکرد شرکت های شستا با شرایط دشوارتری مواجه باشد.

دلیل این وضعیت در گزارش مدیریتی شستا در سال مال منتهی به 31 خرداد 1403، تغییر سیاست تقسیم سود حداکثری در هلدینگ ها و شرکت های تابعه، کاهش سود خالص در برخی شرکت ها از جمله پتروپالایشی ها، منظور کردن زیان تسعیر ارز و افزایش بهای تمام شده عملیاتی شرکت ها اعلام شده است.

کاهش درآمد و سود حاصل از عملکرد هلدینگ ها و شرکت های زیرمجموعه و از جمله موضوع تسعیر ارز و عملکرد پتروپالایشی ها و هزینه تمام شده عامل عمده کاهش سود گروه شستا بوده است. در شرکت های نفت و گاز تامین، صبا تامین، صدر تامین، دارویی تامین، صنایع عمومی تامین، کشتیرانی، ملی نفتکش، درآمد سود سهام نسبت به 1402 کاهش داشته و تنها سیمان تامین با افزایش درآمد سود سهام مواجه بوده است. با احتساب هزینه های تورمی، عملکرد هلدینگ ها و شرکت های شستا بسیار پایین تر از حد مورد انتظار بوده است و انتظار می رفت که حداقل به اندازه هزینه های تورمی، ارقام رشد کند.

عملکرد ضعیف مدیریتی

انتقال برخی افراد سیاسی و حراستی از دستگاه های سیاسی به شستا، حضور همزمان در هیات مدیره شستا و مدیریت شرکت های زیرمجموعه و به قول معروف نظارت خودش بر خودش، بلاتکلیفی در قراردادها، قراردادهایی بر خلاف ضوابط و قواعد، قیمت شکنی، تخلفات در وام های مسکن و خودرو، حوادث خسارت بار در شرکت ها، حقوق های بالا و عدم حضور مدیرانی که در شرکت حضور ندارند و حقوق بالا دریافت می کنند و... مجموعه ای رنگارنگ از تخلفات، نابسامانی، عدم کارایی، ضعف مدیریت و عدم نظارت کافی بر عملکرد شستا و زیرمجموعه های آن است

«شستا» شرکت سرمایه گذاری تامین اجتماعی، که در سه دهه اخیر و در دولت های مختلف، با موج انتقادها از ضعف مدیریتی، روابط خاص و نفوذ افراد سیاسی و بدون تحصیلات و سابقه کاری مرتبط، مشکلات مالی و ساختار عقب افتاده مواجه بوده و حتی برخی روسای جمهور، وزرا و کارشناسان خواستار واگذاری شستا و اصلاح ساختار، کاهش بار مالی و افزایش تولید و سودآوری آن شده اند، همچنان با نابسامانی های مدیریتی، ضعف عملکرد و نبود نظارت کافی مواجه است.

شنیده ها و اخبار رسانه ها و اسناد مرتبط نشان می دهد که در یکسال اخیر و در دولت چهاردهم نیز ضعف عملکردها ادامه یافته و همچنان با نابسامانی، ضعف مدیریت و نفوذ افراد سیاسی و غیر مرتبط مواجه است. نتیجه این عملکرد مدیریتی، علاوه بر کاهش بهره وری و کارایی، کاهش تولید و سود، لطمه به سهامداران، دولت، بازنشستگان، بیمه شده های تامین اجتماعی و کل اقتصاد کشور را به همراه دارد و ضروری است که وزیر کار و اعضای هیات مدیره، اعضای هیات دولت و نهادهای نظارتی به آن رسیدگی کنند و به این نابسامانی ها پایان دهند.

برخی افراد و مدیران که سابقه اقتصادی و مدرک تحصیلی مرتبط نداشته اند و سوابق حراستی و سیاسی در کارنامه خود دارند، نه تنها به عنوان عضو هیات مدیره شستا حضور دارند بلکه به عنوان مدیرعامل هلدینگ ها و شرکت های زیرمجموعه نیز فعالیت دارند و در واقع، خودشان در هیات مدیره شستا بر عملکرد خودشان در شرکت های زیرمجموعه نظارت می کنند.

از سوی دیگر، تعدادی از مدیران به صورت همزمان در چند شرکت به عنوان مدیرعامل، سرپرست موقت، عضو هیات مدیره و... مشغول به کار هستند و این موضوع باعث شده که ضعف عملکرد مدیریتی این شرکت ها نمایان تر شده و بهره وری وکارایی را کاهش دهد.

برخی شرکت ها و هلدینگ ها با ماه ها بلاتکلیفی، سرپرست موقت و... هنوز موفق به انتخاب مدیران کارآمد نشده اند و وزیرکار، مدیران شستا و هلدینگ ها اقدامات کافی برای انتخاب مدیران شایسته را انجام نداده و همچنان در انتظار نتایج فراخوان افراد و مدیران هستند.

برخی مدیران همچنان به روابط خاص خود بر پایه نفوذ سیاسی ادامه داده و برخی آشنایان مسوولان شناخته شده را با نفوذ سیاسی و مدیریتی، به عنوان مدیر بخش های زیرمجموعه شستا انتخاب کرده اند.

در برخی شرکت ها قیمت شکنی خدمات و محصولات وجود دارد. برخی شرکت ها و پست های مدیریتی ماه ها با سرپرست موقت مواجه هستند و مدیریت آنها همچنان بلاتکلیف است. برخی افراد که سابقه خوبی ندارند و خوش نام نیستند در سمت مدیران شرکت ها و هلدینگ ها مشغول به کار هستند.

برخی شرکت های شستا که در بازار سرمایه حضور دارند، عملا با عملکرد ضعیف مدیران خود به سهامداران و بورس سیگنال منفی می دهند و این موضوع بر آینده سهامداری و بازدهی و عملکرد شرکت ها تاثیر گذار است. همچنین برخی ضوابط و مقررات برگزاری مجامع عمومی شرکت ها و گزارش های بازرسی و مدیران نیز به درستی انجام نشده و عملا برگزاری مجامع را با مشکل مواجه کرده و عملکرد این شرکت ها را زیر سوال برده است.

برخی مدیران شرکت ها نیز با دعواهای حقوقی متعدد و عملکرد خسارت بار خود، زیان و هزینه های بزرگی را برای این شرکت ها ایجاد کرده اند.

از سوی دیگر، انتقال برخی افراد سیاسی و حراستی از دستگاه های سیاسی به شستا، بلاتکلیفی در قراردادها، قراردادهایی بر خلاف ضوابط و قواعد، قیمت شکنی، تخلفات در وام های مسکن و خودرو، حوادث خسارت بار در شرکت ها، حقوق های بالا و عدم حضور مدیرانی که در شرکت حضور ندارند و حقوق بالا دریافت می کنند و... مجموعه ای رنگارنگ از تخلفات، نابسامانی، عدم کارایی، ضعف مدیریت و عدم نظارت کافی بر عملکرد شستا و زیرمجموعه های آن است.

براین اساس، شایسته است که وزیر کار، اعضای هیات دولت، و نهادهای نظارتی در دولت چهاردهم، فکری برای رفع این مشکلات داشته باشند و مجموعه بزرگ شستا با امکانات بسیار را به دست مدیرانی توانمند و شایسته بسپارند تا با اصلاح ساختار آن، شاهد بهبود عملکردهای موجود باشیم و خسارت ها و زیان ها را کاهش دهند.

هزینه های 4 همتی صکوک

در گزارش مدیریتی اعلام شده که با انتشار صکوک به میزان 4 همت برای تامین مالی بخشی از سود سهامداران در اسفند 1401، هزینه های مالی به میزان قابل توجهی رشد کرده است.

جمع دارایی های شستا در سال 1403 تقریبا ثابت بوده و حدود 223 همت است اما بدهی های جاری شرکت از 5.5 همت به 13 همت افزایش یافته است. بدهی های غیر جاری به 4 همت و جمع بدهی ها 17 همت اعلام شده که 5 همت بیشتر از سال 1402 است. براین اساس جمع حقوق صاحبان سهام معادل 206 همت است که نسبت به 210 همت سال قبل افت کرده است.

با توجه به 25 همت فعالیت های عملیاتی و تامین مالی، مانده موجودی نقد در پایان سال شرکت تنها 213 میلیارد تومان گزارش شده است.

نسبت های مالی نیز افت داشته و نسبت جاری از 6.86 به 2.84، نسبت آتی از 6.82 به 2.83، نسبت بدهی از 6 صدم به 8 صدم، نسبت مالکانه از 94 صدم به 92 صدم، نسبت بازده دارایی ها از 15 صدم به 12 صدم، نسبت بازده حقوق صاحبان سهام از 16 صدم به 13 صدم، نسبت قیمت به ارزش دفتری هر سهم از 1 به 89 صدم، نسبت قیمت به درامد هر سهم از 6.5 به 6.9، ارزش دفتری هر سهم از 1.289 به 1.263 ریال رسیده است.

صورت های مالی تلفیقی

در صورت های مالی تلفیقی نیز درآمد عملیاتی از 153 همت به 204 همت، بهای تمام شده درآمد عملیاتی از 102 به 140 همت افزایش داشته است. اما سود خالص از 69 همت سال 1402 به 59 همت در سال 1403 افت کرده است. در نتیجه سود پایه هر سهم از 259 ریال در سال 1402 به 198 ریال در سال 1403 کاهش داشته است.

افزایش فروش خالص گروه نیز به دلیل افزای نرخ های فروش و تسعیر ارز بوده است و در گزارش تلفیقی فروش خالص از 139 به 184 همت، درآمد خدمات از 6 به 9 همت، درآمد ساخت املاک از 118 میلیارد به 77 میلیارد تومان، سود سرمایه گذاری ها از 7 به 10 میلیارد تومان و مجموع درآمدها و فروش و سود، از 152 به 204 همت افزایش داشته است.

285 همت دارایی

در سال مالی 1403 جمع دارایی ها طبق صورت مالی تلفیقی 285 همت، بدهی ها 161 همت و جمع حقوق صاحبان سهام 124 همت گزارش شده است.

کاهش نسبت های مالی

نسبت های مالی تلفیقی شستا در سال مالی 1403 نیز نشان می دهد که نسبت جاری 1.21، آتی 0.86، بدهی 0.56، مالکانه 0.44، گردش دارایی ها0.79، گردش مواد و کالا 4.04، دوره وصول مطالبات 142، بازده دارایی ها 0.23، بازده حقوق صاحبان سهام 0.49، بازده فروش 0.29، قیمت به ارزش دفتری هر سهم 1.49، قیمت به درآمد واقعی هر سهم 5.68، ارزش دفتری هر سهم 759 ریال اعلام شده است.

107 پروژه و طرح توسعه ای

تعداد پروژه ها در 7 هلدینگ تابعه جمعا 107 پروژه بوده که 36 پروژه توسعه ای، 21 پروژه نوسازی و 50 پروژه ایجادی گزارش شده است.

ارزش این پروژه ها روی هم 101 همت بوده که 58 همت متعلق به نفت وگاز و پتروشیمی تامین است و در رتبه های بعدی صدر تامین و سیمان تامین هر یک با 14 همت قرار دارند. 84 همت از کل این ارزش، مربوط به پروژه های ایجادی، 12 همت توسعه ای و 4.6 همت نیز نوسازی بوده است.

انحلال 22 شرکت

22 شرکت زیرمجموعه هلدینگ های شستا شامل لبنی تامین، سیمان، رایتل، دارویی، نفت وگاز تامین نیز انحلال و ختم فعالیت داشته اند که نشان دهنده عدم کارایی و بهره وری پایین و زیان دهی تعداد قابل توجهی از شرکت های زیرمجموعه شستا بوده است.

در هلدینگ سرمایه گذاری کشت و دام و صنایع لبنی تامین، 6 شرکت شامل صنایع کاغذ غرب، الکترونیک سیرجان، مهندسی بازرگانی پارس، خدمات پارس، کربنات سدیم پارس، فرش گیلان انحلال یافتند.

همچنین در هلدینگ سرمایه گذاری سیمان تأمین، دو شرکت قند سحر ماکو و سولیران منحل شده اند.

از سوی دیگر، در هلدینگ خدمات ارتباطی رایتل 4 شرکت شفا تأمین، توسعه سلامت الکترونیک هدی، سپهر پرداز رسا، و بازرگانی یمین گستران تکین انحلال داشته اند.

در هلدینگ سرمایه گذاری دارویی تأمین نیز 3 شرکت شامل گسترش بازرگانی داروپخش، سیما سلامت تأمین ایرانیان، و هما پیوند منحل شدند.

از سوی دیگر، در هلدینگ سرمایه گذاری نفت و گاز و پتروشیمی تأمین، 7 شرکت شامل احداث و خودکفایی صنایع شاخص، تأمین پتروسینا، کیمیای غرب گستر، سرمایه گذاری توسعه صنعت شیمیایی، تولیدی پولیکا، سرمایه گذاری صنایع لاستیکی سهند و کیمیاورزان مهر غرب منحل شدند.

کاهش سود سرمایه گذاری ها

سود سرمایه گذاری ها و فروش سهام از 34.6 همت در سال 1402 به 29.5 همت در سال 1403 افت کرده است.