نهادهای نظارتی مراقب واگذاری معدن سنگ آهن سنگان باشند

گروه اقتصادی: میانگین کسری بودجه در سال ۱۴۰۲ از ۳۰۰ همت تا ۸۰۰ همت به گفته مسئولان در سناریوهای خوش بینانه و بدبینانه است، البته این اعداد یک پیش‌بینی است و عدد دقیقی وجود ندارد.

به گزارش بولتن نیوز، برای ناترازی و کسری بودجه تعریف حقوقی مشخصی در قانون وجود ندارد، چیزی که به عنوان کسری بودجه مصطلح شده آن شکاف بین منابع مصوب و محقق شده است که در سال ۱۴۰۲ به طور میانگین ۴۰۰ همت می‌توان تخمین زد.

برداشت فولادیها در سال از معادن حدود ۱۰۰ میلیون تن سنگ آهن بوده  که قیمت جهانی هرتن معادل ۱۰۰ دلار است

به عبارتی درآمد ۱۰ میلیارد دلار سنگ آهن معادل ۴۵۰ همت است که بیش از کسری بودجه دولت است. اما سهم دولت یا حقوق مالکانه دولت از کل معادن کشور دربودجه در مجموع ۵۳  همت معین شده است که هیچ تناسبی حتی با قیمت سنگ آهن ندارد.
سوال اینجاست چرا خود فولادیها در قیمت گذاری با دلار آزاد با مردم حساب میکنند و سنگ آهن که انفال و متعلق به مردم است را مفت از دولت میخرند؟ در مورد نفت  نیز موضوع به همین شکل  است.

این نکته نشان می دهد که به بهانه تحریم ها و ناکارآمدی مدیریت دولتی، عملا در آمد دولت از منابع معدنی از نفت تا سنگ آهن، عملا پایین تر از قیمت جهانی است و این موضوع باعث سود سرشار عده ای شده است و دولت نمی تواند از منابع عمومی متعلق به دولت استفاده کند.

واگذاری معدن بزرگ سنگ آهن سنگان به بخش خصوصی

در سکوت کامل خبری معدن سنگ آهن سنگان که جز بزرگترین معادن سنگ اهن دنیا می باشد در حال واگذاری به بخش خصوصی است

این واگذاری که در گذشته دو بار قرار بود اتفاق بیفتد با مخالفت و پیگیری های نمایندگان وقت و بزرگان منطقه لغو شد.

سنگ معدنی که سالانه میلیاردها تومان به خزانه دولت پرداخت می کند و با نود درصد بهره وری اقتصادی در دوران تحریم یکی از موفق ترین بخش های اقتصادی دولت است و سهم بزرگی در رفاه مردم منطقه دارد نباید به بخش خصوصی واگذار شود و مردم منطقه را از نعمت های عمومی محروم کند و سود را به جیب سودجویان بخش خصوصی بریزد. 

در اردیبهشت 1401 نماینده سابق خواف و رشتخوار در نامه ای به وزیر صمت وقت فاطمی امین به تفصیل به دلایل لزوم دولتی ماندن این بخش اشاره کرده است.

در این روزهای پر حادثه سودجویان  بهترین فرصت را برای واگذاری این معدن به بخش خصوصی پیدا کرده اند که امیدواریم با هشیاری نمایندگان مجلس و دولت مانند دو بار قبلی سنگشان به هدف نخورد.

نامه اکبر به فاطمی امین وزیر محترم صنعت ، معدن و تجارت

موضوع مشکلات و عواقب واگذاری معادن سنگ آهن سنگان به شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران و واگذاری از طریق قرارداد استخراج و فروش

مقدمه

معادن سنگ آهن سنگان با در برداشتن ذخیره ای بالغ بر یک میلیارد تن سنگ آهن با کیفیت مناسب یکی از بزرگترین معادن سنگ آهن کشور و جزء ده معدن بزرگ سنگ آهن دنیا میباشد که براساس سیاستهای نظام جمهوری اسلامی ایران تامین کننده خوراک سنگ آهن مورد نیاز کارخانجات کنسانتره و گندله احداث در منطقه سنگان به ظرفیت تولید 17.5 میلیون تن کنسانتره و ۱۵ میلیون تن گندله که حدود ۲۵ درصد مواد اولیه صنایع فولاد سازی وزنجیره فولاد کشور می باشد. 

وضعیت موجود فعالیتهای مجتمع سنگ آهن سنگان

۱- در حال حاضر و با راه اندازی اکثر کارخانجات کنسانتره منطقه سنگان و گذر معادن سنگان از مرحله اکتشاف و آماده سازی در معادن بعد از چند دهه فعالیت و میلیاردها تومان هزینه از محل بودجه دولت و بیت المال و استخراج ۱۸ میلیون تن سنگ آهن و بیش از ۲۵ میلیون تن باطله برداری در سال ۱۴۰۰ متناسب با نیاز کارخانجات کنسانتره و تولید سنگ آهن دانه بندی و با بکارگیری دو پیمانکار به مدت ۵ سال از سال ۱۳۹۵ لغایت ۱۴۰۳ در بهترین شرایط تولید سنگ آهن میباشد و پیمانکاران معدن بعد از گذر دوران تجهیز کارگاه و تامین ماشین آلات معدنی مورد نیاز بالغ بر ۱۶ دستگاه حفاری ۳۴ دستگاه بیل مکانیکی و شاول و ۱۰۴ دستگاه دامپتراک از ثبات کامل جهت انجام تعهدات ایمیدرو جهت تامین خوراک کارخانجات ۵ شرکت سرمایه گذار بر خوردار میباشد.

۲ - در بخش عملیات اکتشافی با انتخاب پیمانکار مربوطه در انجام عملیات حفاری عمقی در سال جاری فعالیت عملیات اکتشافی و به میزان ۲۰۰۰۰ متر حفاری اکتشافی جهت طرحهای توسعه ای و افزایش ذخیره موجود متمرکز خواهد گردید.

3-  مشاور تخصصی معدن برای دوره ۵ ساله انتخاب تا انجام مطالعات فنی و مهندسی در زمینه های مختلف اعم از طراحی مجدد معادن انجام مطالعات ژئوتکنیکی و... خواهند بود.

۴ - در بخش مناقصات و با تفویض اختیار ایمیدرو و استقرار کمیسیون معاملات و کمیته فنی و بازرگانی در مجتمع، انتخاب پیمانکاران و مشاوران و انجام مناقصات جاری در کمترین زمان ممکن انجام می پذیرد.

 ۵- مجتمع سنگ آهن سنگان به نمایندگی از ایمیدرو، نظارت کافی و جامع بر فعالیتهای شرکتهای سرمایه گذار در زمینه انجام تعهدات مربوط به احداث کارخانجات و مسئولیتهای اجتماعی و زیر ساختی جهت نیل به اخذ حداکثر رضایت مردم منطقه در قبال فعالیتهای معدنی دارد و نقش حاکمیتی خویش را به نیابت از دولت جمهوری اسلامی ایران و با حمایت سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران جهت تامین رفاه مردم منطقه به نحو احسن ایفا می نماید.

این نشان میدهد که با پیگیریهای چندین ساله فعالیتهای مجتمع در بهترین جایگاه و شرایط مطلوب و به جهت رسیدن به حداکثر بهره وری در فعالیت و با رعایت کامل موارد HSEE در راستای منویات مقام معظم رهبری در سالی که به سال تولید دانش بنیان اشتغال آفرین نامیده شده است در حال انجام فعالیت رو به رشد می باشد.

الف - مشکلات ناشی از واگذاری معادن سنگ آهن سنگان به شرکت تهیه و تولید و یا واگذاری از طریق استخراج و فروش:

از آنجا که هدف از ایجاد بنگاههای اقتصادی بخصوص بنگاههای دولتی رسیدن به اهداف کلان تولید به همراه بهره وری حداکثری در ضمن با انجام وظایف زیست محیطی، مسئولیتهای اجتماعی می باشد که این مهم در حال شکل گیری و رشد در مجتمع سنگ آهن سنگان میباشد.

لذا چنانچه تغییراتی در سیستمهای تدوین شده صورت پذیرد اهداف و برنامه های از پیش تعیین شده و زحمات چندین ساله و هماهنگی شکل گرفته از بین خواهد رفت که عواقب جبران ناپذیری به شرح زیر دربر خواهد داشت.

۱ - در حال حاضر مجتمع سنگ آهن سنگان به نیابت از ایمیدرو و دولت جمهوری اسلامی ایران فعالیتهای اجرایی و تولیدی و انجام مسئولیتهای اجتماعی شرکتهای سرمایه گذاری که بالغ بر هزاران میلیارد تومان سرمایه گذاری نموده اند نظارت کلی و نقش حاکمیتی را ایفا مینماید و شرکتهای سرمایه گذار نیز مجتمع سنگ آهن سنگان را بعنوان نماینده دولت شناخته و تعهدات بیش از وظیفه خویش در راستای مسئولیتهای اجتماعی در منطقه در حال انجام در بخشهای زیرساختی بهداشتی آموزشی و... در دست اقدام دارند که در صورت واگذاری معادن به شرکتهای زیر مجموعه ایمیدرو و یا بخش خصوصی این نقش حاکمیتی مجتمع سنگان کمرنگ و در اجرای این نقش مهم تضعیف و بالطبع با کاهش انجام مسئولیت های اجتماعی توسط شرکتهای منطقه نارضایتی عمومی در منطقه به سبب کاهش رفاه مردم و افزایش مشکلات ناشی از فعالیتهای معدنی و صنعتی در منطقه از نظر تخریب جادههای مواصلاتی، مشکلات کمبود آب، زیرساخت ها و... ایجاد خواهد شد.

 ۲- مجتمع سنگان با در اختیار داشتن نیروی متخصص و با تجربه کافی در امور معدنکاری و تولید سنگ آهن کلوخه و دانه بندی در سال گذشته بالغ بر یکصد هزار میلیارد ریال سود خالص ( رشد ۵ برابری نسبت به سال ۱۳۹۹) شناسایی کرده است که در شرایط فعلی کشور و وجود تحریم های ظالمانه به عنوان یک بنگاه اقتصادی بسیار مهم در شرق کشور شناخته شده است و از جایگاه ویژه ای در منطقه برخوردار هست و در صورت واگذاری بر اساس قراردادهای مشابه در کشور سهم دولت از بین خواهد رفت و بخش مهمی از این سود به خزانه پرداخت نخواهد شد.

3- نظر به ضرورت ادامه اکتشافات جهت تکمیل شدن طرحهای توسعه اکتشافی و محیط زیستی در دیگر پهنه های منطقه سنگان و اکتشاف عناصر نادرخاکی به جهت ایجاد ارزش افزوده بیشتر و افزایش ذخیره سنگ آهن موجود با توجه به حجم عظیم سرمایه گذاری صورت پذیرفته جهت ایجاد کارخانجات در منطقه و همچنین اکتشافات برون مرزی با توجه به تجربه و دانش موجود در مجتمع و همجواری با کشور افغانستان که با توجه به هزینه بر بودن رغبتی برانجام توسط شرکتهای خصوصی وجود نداشته و میبایست توسط بخش دولتی و به عنوان فعالیت زیر ساختی صورت پذیرد.

4 - حضور بی ضابطه شرکتها و مجموعه های غیر تخصصی به عرصه حرفه تخصصی معدنکاری و بهره برداری ناصحیح و غیر فنی از معادن با توجه به تجربیات گذشته در دهه ۶۰ شرکت معدنجو  در این مجتمع و مشکلات زیست محیطی و خطرات انسانی و ایجاد شرایط نا ایمن کاری برای پرسنل و تضییع مواد معدنی و کاهش ذخیره قابل استفاده به جهت استفاده از ذخایر با کیفیت مناسبتر و رها سازی ذخایر با عیار کمتر به عنوان باطله به جهت سوددهی بیشتر و کاهش عمر معدن.

۵- ایجاد فساد بواسطه وجود رانت در خصوص بهره برداری و تحویل به مراکز مصرف با توجه به وجود ۵ شرکت مصرف کننده سنگ استخراجی در منطقه سنگان.

۶- عدم وجود ابزارهای کنترلی در خصوص رعایت ملاحظات فنی زیست محیطی و اجتماعی

7-  کاهش دامنه سود دولت با توجه به اینکه در حال حاضر میزان سودهی مجتمع بالغ بر نود در صد بوده که این امر در قراردادهای استخراج و فروش جاری در کشور بسیار پایین تر می باشد.

8-  از بین رفتن نقش حاکمیتی مجتمع در منطقه و قطع شدن فرآیند تامین زیرساختهای اساسی و برنامه های توسعه ای در معادن خصوصا توسعه اکتشافات نواحی شرقی، اکتشاف حين استخراج و انجام مسئولیتهای اجتماعی توسط مجتمع و شرکتهای سرمایه گذار در منطقه

۹ - ایجاد نارضایتی مردم در منطقه مرزی با توجه به وجود اعتقادات مذهبی مختلف.

۱۰- در سال گذشته با ایجاد مشکل بوجود آمده برای معدن ققنوس یک و بیکاری پرسنل شرکت مذکور، ایمیدرو به همراه مجتمع با راهکارهای وزارت صمت نقش بسزایی در بکارگیری پرسنل و راه اندازی معدن انجام دادند و وزارت صمت به پشتوانه نیروی ماهر انسانی و توان فنی مجتمع اقدام به صدور مجوز برداشت از معدن ققنوس یک برای ایمیدرو نموده است که علاوه بر جذب پرسنل بیکار باعث کاهش نارضایتی در منطقه و کاهش اثرات مخرب احتمالی بر فعالیتهای تولیدی دولت جمهوری اسلامی ایران گردید که در صورت واگذاری مجتمع به شرکت تهیه و تولید و یا به بخش خصوصی و تغییر ساختارهای تصمیم گیری و سیاست گذاری و افزایش بروکراسی دیگر مجتمع در موارد مشابه که بزودی برای دیگر معادن پلاسری در منطقه ممکن است ایجاد گردد از اجرای وظیفه باز خواهد ماند.

نظر به موارد مشروحه و با توجه به موقعیت ویژه معادن سنگ آهن سنگان از لحاظ ذخیره موجود و طرح های توسعه ای اکتشافی آتی و داشتن سهم ۲۵ درصدی در تامین مواد اولیه در زنجیره فولاد نیاز است نگاه ویژه ای به عنوان بزرگترین پروژه صنعتی و معدنی در شرق کشور توسط دولت صورت پذیرفته و تا تکمیل و محقق شدن کامل اهداف در نظر گرفته در این منطقه خاص از هرگونه تغییر در سیاستهای کلی که باعث اخلال در روند رو به رشد موجود گردد اجتناب تا شرایط برای تبیین اهداف مقدس نظام جمهوری اسلامی در ایجاد توسعه پایدار و تقویت تولید و اشتغال و ایجاد رفاه اجتماعی و امنیت در این منطقه محروم و مرزی کشور گردد

لذا لازم است این معادن به عنوان یک وظیفه حاکمیتی و نظارتی همچنان توسط ایمیدرو راهبری تا علاوه بر تکمیل برنامه های توسعه ای و شناسایی ذخایر جدید مواد معدنی نقش حاکمیتی در انجام مسئولیت های اجتماعی در منطقه ایجاد نماید.

موارد جهت استحضار و دستور اقدام مقتضی به معاونین و مدیران زیر مجموعه جهت همکاری در ادامه روند رو به رشد مجتمع سنگ آهن سنگان و جلوگیری از طرح موضوعات در خلاف سیاستهای تولیدی کشور بخصوص در منطقه حساس و مرزی شهرستانهای خواف و رشتخوار ایفاد می گردد.