از هر 8 نفر در جهان يك نفر با چاقي زندگي مي كند

گروه اجتماعی: دكتر حسين شهزادي فوق تخصص قلب كودكان مركز قلب شهيد رجايي با اعلام اینکه از هر 8 نفر در جهان  يك نفر با چاقي زندگي مي كند، نوشت:

به گزارش بولتن نیوز، سازمان بهداشت جهاني در يكم ماه مارس سال 2024 اعلام كرد ٬ بر اساس مطالعه جديد منتشر شده در مجله Lancet ٬ هم اكنون بيش از يك ميليارد نفر در جهان با چاقي زندگي مي كنند.

شيوع چاقي در جهان از سال 1990 تا 2022 در بين بزرگسالان 2 برابر شده است و در بين كودكان و نوجوانان 5 تا 19 ساله ٬ 4 برابر شده است. 
در سطح جهاني ٬ در سال 2022 ميلادي ٬ 2.5 ميليارد نفر از افراد با سن بيشتر از 18 سال دچار اضافه وزن هستند كه 890 ميليون نفر از آنها چاق هستند. همچنين 37 ميليون كودك زير 5 سال در جهان اضافه وزن دارند و 390 ميليون كودك و نوجوان 5 تا 19 سال در جهان اضافه وزن دارند كه 160 ميليون نفر از آنها چاق هستند.

تشخيص اضافه وزن و چاقي با تعيين شاخص توده بدني (BMI) است. ( قد به متر به توان 2 / وزن به كيلوگرم)

براي بزرگسالان شاخص توده بدني بيشترو مساوي از 25  يعني دچار اضافه وزن هستند و بيشترومساوي از 30 يعني چاق هستند. براي كودكان و نوجوانان معيار اضافه وزن و چاقي بر اساس منحني هاي استاندارد قد و وزن و شاخص توده بدني است.

همه انواع سوﺀ تغذيه ازجمله كم وزني ٬ كوتاهي قد ٬ كمبود ويتامين ها و مواد ريز مغذي معدني ٬ اضافه وزن و چاقي ٬ بر روي سلامتي افراد اثرات زيان باري دارند.

علاوه بر چاقي ٬ مطالعه جديد نشان مي دهد علي رغم كاهش جهاني شيوع افراد با وزن پايين به دليل تغذيه ناكافي ٬ ولي همچنان اين مشكل در مناطقي از آسياي جنوب شرقي وآفريقا يك معضل بهداشتي اساسي است. تغذيه ناكافي و كم وزني شديد ناشي از آن ٬ عامل نيمي از موارد مرگ و مير كودكان زير 5 سال است . در سال 2022 ٬ كشورهايي كه همزمان ميزان بالايي از افراد كم وزن و چاق را باهم داشتند ٬ كشور هاي جزيره ايي در اقيانوس آرام و درياي كاراييب و همچنين كشورهاي واقع در خاورميانه و شمال آفريقا بودند. 

خطرات ناشی از اضافه وزن و چاقی بر روي سلامتي به خوبي شناخته شده است. در سال 2019 ، شاخص توده بدني بالاتر از حد مطلوب باعث مرگ 5 میلیون نفر در اثر بیماری های غیرواگیرمانند بیماری های قلبی عروقی ، دیابت ، سرطان ها ، اختلالات عصبی ، بیماری های مزمن تنفسی و اختلالات گوارشی شد.پ

اضافه وزن و چاقي در دوران کودکی و نوجوانی با خطر بیشتر و شروع زودتر بیماری های غیرواگیر مختلف مانند دیابت ٬ بیماری های قلبی عروقی و فشارخون بالا مرتبط است. چاقی دوران کودکی و نوجوانی پیامدهای روانی - اجتماعی نامطلوبی دارد وعملکرد تحصيلي و کیفیت زندگی آنها را تحت تأثیر قرار می دهد. کودکان چاق به احتمال زیاد بزرگسالان مبتلا به چاقی هستند و همچنین در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به بیماری های غیرواگیر در بزرگسالی قرار دارند.

اثرات اقتصادی اپیدمی چاقی نیز مهم است. پیش بینی می شود که هزینه های جهانی اضافه وزن و چاقی تا سال 2030 به 3 تریلیون دلار در سال و تا سال 2060 به بیش از 18 تریلیون دلار برسد. نكته مهم ٬ افزایش نرخ چاقی در کشورهای با درآمد کم و متوسط  و همچنين در میان گروه‌های اجتماعی - اقتصادی پایین تراست . 

به صورت كلي اضافه وزن و چاقي ناشي از عدم تعادل بين انرژي دريافتي از رژيم غذايي و مصرف انرژي است ولي اين مشكل يك بيماري مزمن پيچيده و چند عاملي است كه عوامل رواني ٬ اجتماعي ٬ ژنتيكي و همچنين ساير بيماريها ٬ داروها و... هم در بروز آن دخيل هستند. 
اضافه وزن و چاقی و همچنین بیماری های غیرواگیر مرتبط با آنها تا حد زیادی قابل پیشگیری و کنترل هستند. براي كنترل و مديريت اضافه وزن و چاقي علاوه بر اقدامات فردي مثل رژيم غذايي سالم و مناسب و داشتن فعاليت بدني ايمن و كافي ٬ بايد دولت ها و سيستم هاي بهداشتي هم برنامه هاي مناسب و پاسخگو داشته باشند.

اصول اقدامات فردي براي پيشگيري و مقابله با چاقي عبارتند از :
✔    تلاش براي داشتن سلامتي طولاني مدت از ابتداي زندگي ؛ وزن گيري و تغذيه مناسب مادر در دوران بارداري ٬ حمايت و تشويق شيردهي با شير مادر
✔    داشتن برنامه هاي منظم فعاليت هاي فيزيكي ايمن و مناسب براي كودكان و محدود كردن زمان استفاده از وسايل با صفحه نمايش ديجيتال همانند گوشي همراه ٬ تلويزيون و رايانه
✔    داشتن برنامه ورزش منظم وخواب و استراحت منظم و كافي
✔    داشتن رژيم غذايي سالم و محدود كردن استفاده از غذاهاي پركالري ٬ چرب ٬ شيرين و پرنمك
✔    افزايش مصرف ميوه و سبزيجات ٬ حبوبات ٬ غلات كامل و مغزهاي گياهي
✔    عدم مصرف سيگار٬ دخانيات ٬ الكل و مواد روان گردان

سازمان بهداشت جهاني اصول و پايه يك رژيم غذايي سالم را موارد زير مي داند :
الف - مصرف انواع ميوه ها ٬ سبزيجات ٬ حبوبات ٬ مغزهاي گياهي و غلات كامل :
●    سن 2 تا 5 سال ٬ حداقل 250 گرم در روز
●    سن 6 تا 9 سال ٬ حداقل 350 گرم در روز
●    سن بالاي 10 سال ٬ حداقل 400 گرم در روز ( پنج وعده در روز)
●    همه انواع ميوه ها و سبزيجات به جز سيب زميني و امثال آن توصيه مي شود. 
●    غلات كامل شامل ذرت فرآوري نشده ٬ گندم فرآوري نشده ٬ جو و برنج قهوه ايي است.
ب - کمتر از 5 تا 10 درصد کل انرژی دریافتی روزانه از قندهای آزاد و شكر باشد :
●    كمتر از 50 گرم قند آزاد و شكر یا حدود 12 قاشق چایخوری 
●    قندهای آزاد همه قندهایی هستند که توسط توليدكننده یا مصرف‌کننده به غذاها یا نوشیدنی‌ها اضافه می‌شوند و همچنین قندهایی هستند که به طور طبیعی در عسل، شربت‌ها، آب میوه‌ها و کنسانتره‌های آب میوه وجود دارند.
ج - کمتر از 30 درصد کل انرژی دریافتی روزانه از چربی ها باشد :
●    چربی های غیر اشباع (موجود در ماهی ، مغز هاي گياهي ، و در روغن های آفتابگردان، سویا، کانولا و زیتون) به چربی های اشباع شده (موجود در روغن هاي حيواني ٬ گوشت های چرب ، کره ، خامه ، پنیر ولبنيات پرچرب) و چربي هاي ترانس ( موجود درغذاهای آماده و پخته شده و سرخ شده مثل سوسيس و كالباس ٬ تنقلات مثل چيپس و پفك ، کلوچه، بیسکویت، ویفر، و روغن های گياهي جامد ) ارجحیت دارند.
●    پیشنهاد می شود که مصرف چربی های اشباع شده به کمتر از 10 درصد کل انرژی دریافتی روزانه و چربی های ترانس به کمتر از 1 درصد از کل انرژی دریافتی روزانه کاهش یابد . 
●    چربی های ترانس تولید شده به صورت صنعتی بخشی از یک رژیم غذایی سالم نیستند و باید از آنها اجتناب شود.
د - مصرف کمتر از 5 گرم نمک (معادل حدود یک قاشق چایخوری) در روز :
●    نمک باید یددار باشد.

سازمان بهداشت جهاني اصول و پايه فعاليت فيزيكي مناسب را موارد زير مي داند:
الف - در كودكان و نوجوانان با سن 5 تا 17 سال :
●    به طور متوسط روزانه 60 دقيقه فعاليت فيزيكي با شدت متوسط و بيشتر هوازي
●    حداقل 3 روز در هفته فعاليت فيزيكي و ورزش هايي كه عضلات و استخوانها را تقويت كند.
ب - در بالغين :
●    به طور متوسط 150 تا 300 دقيقه ورزش هوازي با شدت متوسط در طول هفته يا 75 تا 150 دقيقه ورزش هوازي با شدت بيشتردر طول هفته يا تركيبي معادل از هر دو مورد 
●    ورزش هاي تقويت كننده عضلات در حد متوسط حداقل 2 روز در هفته

توصيه كلي ٬ اجتناب از فعالیت بدنی در هنگام گرمای هواي بیش از حد ، به ویژه با رطوبت بالا است . با نوشیدن آب قبل، حین و بعد از فعالیت بدنی بايد از كم آبي بدن جلوگيري كرد. از شرکت در فعالیت‌هایی که شامل تماس فیزیکی است و خطر افتادن و ضربه وآسيب زیاد است و یا ممکن است اکسیژن‌رسانی را محدود کند (مانند فعالیت  در ارتفاع بالا) ٬ اجتناب كنيد.

اصول اقدامات دولت ها براي پيشگيري و مقابله با چاقي عبارتند از :
✔    تنظيم مقررات و قوانين مرتبط با غذاها و نوشيدني هاي مضر براي كودكان 
✔    تنظيم سياست هاي  تغذيه ايي در مدارس و جلوگيري از فروش مواد غذايي پرچرب ٬ پرنمك و شيرين در مدارس و مكان هاي نزديك به مدارس
✔    برنامه هاي ترويج رژيم هاي غذايي سالم و ورزش
✔    برچسب گذاري اطلاعات تغذيه ايي بر روي مواد خوراكي
✔    تععين استاندارد هاي فعاليت هاي فيزيكي در مدارس
✔    ادغام خدمات پيشگيري از چاقي در برنامه هاي مراقبت هاي بهداشتي اوليه 
سازمان بهداشت جهاني ٬ بر اهميت پيشگيري و مديريت چاقي از ابتداي زندگي تا بزرگسالي از طريق رژيم غذايي و فعاليت بدني تاكيد مي كند. همه كشورها و دولت ها و سياست گذاران بايد براي مهار چاقي برنامه داشته باشند و تلاش كنند. نكته مهم در برنامه هاي كنترل چاقي كشورها ٬ همكاري بخش هاي خصوصي است تا در قبال توليدات مواد غذايي و اثر آنها برسلامتي مردم خود پاسخگو باشند.