ضعف اساسی در سیاست گذاری بانک مرکزی دیده می شود/ انتشار اوراق 30 درصدی زیان بانکها را بیشتر می کند

گروه اقتصادی: یک اقتصاددان گفت: انتشار اوراق گواهی سپرده 30 درصدی نه تنها تاثیری بر کنترل نرخ ارز نداشت، بلکه انتشار بدون برنامه و هدف این اوراق باعث افزایش ناترازی و زیان دهی بانکها و رشد نقدینگی در سال آینده خواهد شد.
وحید شقاقی شهری در گفت وگو با بولتن نیوز درباره انتشار اوراق گواهی سپرده با نرخ 30 درصد که از سوی بانک مرکزی تکلیف شده است، اظهارداشت: این تصمیم یک سیاست اشتباهی است که بانک مرکزی بدون مشورت با اقتصاددانان در پیش گرفته است که می تواند تبعات منفی درپی داشته باشد، زیرا بانکها ناچارند برای 280 هزار میلیارد تومان اوراقی که منتشر کرده اند، یکبار برای پایان سال 23 درصد سود بپردازند و یکبار هم 30 درصد؛ در نتیجه این کار باید منتشر رشد نقدینگی باشیم.
وی افزود: به نظر من در بانک مرکزی برای انتشار این اوراق بی برنامه عمل کرده و این تصمیم هیچ نظم و سازماندهی مشخصی ندارد. نتیجه اینکار تحمیل هزینه سنگین بر شبکه بانکی و سرکوب بازار سرمایه خواهد شد. در عین حال ترمزی برای قیمت دلار ایجاد نخواهد کرد، ضمن اینکه فعالان بازار از امروز قیمت های بالاتر ارز را برای سال آینده پیش بینی می کنند. 
این اقتصاددان تصریح کرد: آنچه تحت عنوان اوراق گواهی سپرده 30 درصدی منتشر شده، عملا نرخ بهره موثر آن بالای 34 درصد است که این نرخ می تواند تبعات منفی بر اقتصاد بگذارد. گفته شده که این اوراق گواهی سپرده برای پروژه های خاص قرار است استفاده شود، حال آنکه با این شرایط در اقتصاد ایران هیچ پروژه ای بالای 35 درصد سود نخواهد داد. لذا بانکها مجبور می شوند این گواهی را در بازار سفته بازی منتقل کنند. مساله دوم این است که خریداران این گواهی سپرده های بلندمدت خود را در بانکها جابجا کرده اند، یعنی افرادی که سپرده های مدت دار با نرخ 23 درصدی داشتند، پولهای خود را جابجا کردند و اوراق 30 درصدی را خریداری کردند، در نتیجه پول جدیدی به سیستم بانکی تزریق نشد.
او اضافه کرد: بازار انتظار دارد که با بازدهی  با نرخ های بالاتری در حوزه های دیگر اتفاق بیفتد، پس لازم ندیدند که این اوراق را بخرند و خریداران سپرده گذاران بانکی قدیمی بودند که پولشان را درون بانک جابجا کردند.
این استاد دانشگاه یادآور شد: موضوع بعدی ناترازی بانکهاست؛ بانکها باید برای همین 280 همت اوراقی که منتشر شده، سال آینده باید 30 درصد سود بدهند، حتی نرخ موثر بالاتر هم می شود چون بخشی از سرمایه بانکها به صورت ذخیره قانونی در اختیار بانک مرکزی است و این بدان معناست که بانکها باید بالای 35 درصد سود کسب کنند تا بتوانند بازپرداخت اوراق را انجام بدهند. 
شقاقی شهری با بیان اینکه این اوراق حداقل 6 درصد زیان به بانکها اضافه خواهد کرد، عنوان کرد: این مساله ناترازی ها را افزایش خواهد داد. از سوی دیگر این اوراق بازار سرمایه  را هم تحت فشار قرار خواهد گرفت.در بازار سرمایه باید نسبت قیمت به سودp/e  پیش بینی شرکت ها برای اینکه سهام خریدار داشته باشد، زیر 3 درصد باشد، حال آنکه بازار سرمایه که ابزاری برای جذب نقدینگی و تامین سرمایه است، با این اوراق دچار چالش شده و باعث فرارسرمایه گذاران از این بازار شده است.
او با اشاره به اینکه اثربخشی این اوراق در کنترل قیمت دلار چندان موثر نبود، گفت:وقتی قیمت دلار تا 58-59 هزار تومان بالا رفته بود ، با انتشار این اوراق یه عقبگرد یک هفته ای را در بازار اتفاق افتاد و مجددا قیمت دلار برگشت؛ یعنی به سرعت اثرات انتشار اوراق گواهی از بین رفت.امروز این اوراق هزینه های تازه ای به اقتصاد تحمیل کرده که تبعات آن نامشخص است.
این اقتصاددان تاکید کرد: این کارهای بدون برنامه نگران کننده است و از این تصمیم بانک مرکزی تعجب کردم. به نظرم این تصمیم نشانه آن است که ضعف اساسی در تصمیم گیری بانک مرکزی حاکم است.
این اقتصاددان  با اشاره به سیاست های انقباضی که در آمریکا و اروپا از یکسال گذشته برای کنترل نرخ بهره در پیش گرفته شد، اظهارداشت: بانک های مرکزی اروپا و آمریکا برای کنترل تورم از ابزار نرخ بهره استفاده کردند، اما یک برنامه مشخصی برای این کار داشتند؛ آنها تا حد امکان تلاش کردند که نااطمینانی را درمسیر افزایش نرخ بهره کاهش دهند.بانک مرکزی آمریکا خیلی شفاف اعلام کرد که نرخ بهره را تا زمانی که تورم کاهشی شود، به صورت پلکانی افزایش خواهد داد. لذا در برهه های مختلف رییس فدرال رزرو گزارش می داد که چقدر نرخ تورم افزایش یافته و در مقابل چه تاثیری بر شاخص های اقتصادی داشته است. این کار یک آینده اطمینان بخش و پیش بینی پذیری را ایجاد کرد.

وی افزود: همه کشورها برای استفاده از ابزار نرخ بهره برنامه دارند؛ اگر این برنامه روشن، شفاف و جامعه نگر باشد، اقتصاد طبعا کمترین تبعات منفی را خواهد دید ولی اگر اقتصاد برنامه نداشته باشد و بدون منطق نرخ بهره افزایش یابد، بخش های دیگر اقتصاد هم ضربه خواهد دید. 
شقاقی شهری در پاسخ به این سئوال که افزایش نرخ بهره بانکی ناشی از انتشار اوراق باعث چاپ پول نخواهد شد، گفت: چون بخشی از سپرده های مدت دار در بانکها تبدیل به اوراق شده، عملا بانکها مجبور خواهند شد که سود بیشتری بپردازند؛ اگر بانکها نتوانند سودی بالاتر از گواهی سپرده ها بدست بیاورند که سود اوراق را تسویه کنند، در نتیجه مجبورند وارد بازار سفته بازی شوند. اگر به این بازار هم وارد نشوند، ناترازی آنها تشدید می شود و هم ناچار خواهد بود که دست به خلق پول زده که در نتیجه رشد نقدینگی در پی خواهد داشت.