فرصت ها و چالش های مدیریت جدید ایمیدرو برای تحول ساختاری در بخش معدن و صنایع معدنی کشور

گروه اقتصادی: بعد از تغییر وزیر صمت و رئیس سازمان ایمیدرو، که به دنبال ماه ها انتقاد به عملکرد وزارت صمت و ایمیدرو ایجاد شده بود، اکنون فرصت مناسبی برای توافق و اجماع نظر مدیران بخش معدنی کشور ایجاد شده و دولت نیز حمایت سیاسی خود را برای تحول در صنعت و معدن کشور اعلام کرده است. براین اساس، مهندس خرمی شاد، از بهترین فرصت برای انجام تغییرات و تحولات ساختاری و مدیریتی برخوردار است و در یک نقطه عطف مدیریتی و سیاسی برای ایجاد تحول در ایمیدرو و بخش معدن و صنایع معدنی کشور قرار دارد اما در این مسیر باید به نقطه نظرات مدیران جوان بخش معدن و صنایع معدنی که دارای برنامه و نقطه نظرات اساسی برای تحول مدیریتی، رشد ارزش افزوده و افزایش ساخت داخل هستند، توجه نماید

به گزارش بولتن نیوز، به دنبال تغییر وزیر صمت، رئیس سازمان ایمیدرو و برخی تغییرات مدیریتی دیگر، در بخش های مرتبط با معادن و صنایع معدنی کشور، فرصت های قابل توجهی برای بهبود عملکرد ایمیدرو و بخش معدن و صنایع معدنی کشور فراهم شده و مهندس خرمی شاد رئیس سازمان ایمیدرو به عنوان متولی بخش معدن و صنایع معدنی و مهمترین سازمان توسعه ای و نظارتی در بخش معدن، می تواند ضمن استفاده از فرصت حمایت سیاسی و مدیریت دولت و وزارت صمت از ایمیدرو، برای تغییرات مدیریتی و بهبود ساختار و برنامه ریزی کشور در بخش معدن، از حمایت مدیران بخش های مختلف معدن و صنایع معدنی، نیز برای تغییر و تحول ساختاری، بهبود مدیریت، بهبود فضای کسب وکار و... استفاده کند.

به گزارش بولتن نیوز، طبق گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس در سال ۱۴۰۰ چالش‌های بخش معدن شامل موارد زیر است. ۴۴ درصد مربوط به قوانین و دولت و نبود یک راهبرد طولانی و مشخص معدنی؛ ۳۳ درصد مربوط به سوءمدیریت و مشکلات معدن‌داران؛ ۱۳ درصد مربوط به معضلات محیط زیستی و منابع طبیعی و ۱۰ درصد هم مربوط به مشکلات بین‌المللی است. اقداماتی نظیر تغییرات مدیریتی درست و اصولی، مصوب کردن راهبرد معدنی، رفع ناهماهنگی با قوانین بالادستی و رفع تداخلات قانونی باعث حل حدود ۷۵ درصد مشکلات این چالش خواهد شد. براین اساس لازم است که رئیس جدید ایمیدرو، برای این منظور، برنامه ریزی کند و با تفکیک مشکلات مدیریتی، مالی، ساختاری، و... نسبت به رفع این مشکلات در یک برنامه چند ساله اقدام کند اما تغییرات مدیریتی کوتاه مدت می تواند امید بخش باشد و به کارشناسان و مدیران و فعالان معدنی امید دهد.

باید توجه داشت که بخش معدن بعد از رشد منفی سال 1400 با رشد 0.7 درصدی یعنی رشد اندک زیر 1 درصد مواجه بوده که اگرچه مثبت بودن آن دستاورد محسوب می شود اما لازم است که این رشد افزایش یابد.

حمایت دولت و وزارت صمت از ایمیدرو و طرح های پیشران معدنی کشور

بعد از تغییر وزیر صمت و رئیس سازمان ایمیدرو، که به دنبال ماه ها انتقاد به عملکرد وزارت صمت و ایمیدرو ایجاد شده بود، اکنون فرصت مناسبی برای توافق و اجماع نظر مدیران بخش معدنی کشور ایجاد شده و دولت نیز حمایت سیاسی خود را برای تحول در صنعت و معدن کشور اعلام کرده است. براین اساس، مهندس خرمی شاد، از بهترین فرصت برای انجام تغییرات و تحولات ساختاری و مدیریتی برخوردار است و در یک نقطه عطف مدیریتی و سیاسی برای ایجاد تحول در ایمیدرو و بخش معدن و صنایع معدنی کشور قرار دارد. 

تغییرات محتوایی بعد از تغییرات شکلی

رئیس سازمان ایمیدرو در دوماه اخیر، نسبت به تغییرات مدیریتی اقدام کرده و برخی مدیران بخش های مختلف ایمیدرو را تغییر داده و البته لازم است که نسبت به تغییر مدیران هلدینگ ها و شرکت های اصلی معدنی کشور نیز اقدام شود تا برنامه بهتری برای اصلاح ساختار و تحول در بخش معدن را شاهد باشیم.

اما در کنار تغییرات شکلی و مدیریتی، تغییر مدیران ادارات و زیرمجموعه ها، هلدینگ ها و شرکت های بزرگ زیرمجموعه ایمیدرو، که می تواند تا حدودی به نظم بیشتر، هماهنگی، افزایش کارایی و بهره وری، تصمیم گیری و سیاست گذاری بهتر، کمک کند، باید توجه داشت که ایمیدرو مانند سایر بخش های اقتصاد ایران، باید با تحولات ساختاری و محتوایی همراه شود زیرا مردم و کارشناسان و سهامداران شرکت ها انتظار دارند که تغییرات مدیریتی به بهبود شرایط، عملکرد شرکت ها، سودآوری، افزایش بهره وری و کارایی و اثرگذاری ها کمک کند.

براین اساس، در کنار بهبود محیط کسب وکار، شرایط کلان اقتصاد ایران، انتظار این است که به سوء مدیریت ها و از جمله قراردادهای مختلف توجه شود و از رانت های موجود جلوگیری شود. مدیریت ایمیدرو باید قراردادها را بازنگری کرده و از رانت های موجود جلوگیری کند. همچنین میزان پیشرفت فیزیکی قراردادها، عملکرد مدیران اجرایی قراردادها، مبالغ پرداختی و تخصیص منابع، اعتبارات ریالی و ارزی و... مورد بررسی قرار گیرد و از  فسادهای احتمالی، عدم کارایی ها، مشکلاتی مانند آنچه در نتایج گزارش تحقیق و تفحص فولاد مبارکه مطرح شد، شاهد نباشیم و شفافیت، کارایی، اثرگذاری، بهره وری، و توانمندی مدیران و شرکت ها تقویت شود.

استفاده خرمی شاد از فرصت حمایت دولت و وزارت صمت

در حال حاضر بعد از تغییر وزیر صمت و فضای حمایت از تغییرات مدیریتی در صنایع معدنی کشور، و همچنین توجه دولت به طرح های پیشران اقتصاد ایران، فرصت مناسبی برای سازمان ایمیدرو و مدیران ارشد فراهم شده است تا در جهت برنامه ریزی، تصمیم گیری، تدوین استراتژی سا لهای آینده صنایع معدنی، تغییرات مدیریتی در هلدینگ ها و شرکت های معدنی و صنایع معدنی وفولاد و مس و آلومینیوم و صنایع دیگر، از حمایت سیاسی موجود استفاده کنند و نسبت به برخی تغییرات در ساختار مدیریتی، برنامه ریزی ها و تصمیم گیری ها اقدام نمایند و به نظرات مطرح در بخش معدن و صنایع معدنی کشور توجه نمایند.

توجه به انتقادهای نیروها و مدیران جوان کشور

بخشی از مدیران تحصیلکرده، باهوش و توانمند کشور ضمن انتقاد از مدیران قدیمی و افرادی که عملکرد مناسبی در دو دهه اخیر نداشته و دائم از این شرکت به ان شرکت و از این سازمان به آن سازمان نقل مکان کرده اند و همواره حاکم برامور بوده اند، موضوعات مختلف و برنامه هایی را برای به روز شدن صنایع کشور، بهبود جایگاه، رشد توان ساخت داخل، کاهش خام فروشی و افزایش ارزش افزوده و.... مطرح کرده اند و صاحب نظر و ایده هستند و دارای برنامه برای تغییر فضای کسب کار معادن و صنایع معدنی هستند.

لذا فرصت مناسبی است که مهندس خرمی شاد، در شرایط فعلی که تازه در سازمان ایمیدرو وارد شده و سکان مدیریت بخش معدن و صنایع معدنی را به عهده گرفته، از این مدیران جوان و صاحب نظر بخواهد که نظر و برنامه خود را ارائه دهند تا براساس آن نسبت به تغییرات مورد انتظار اقدام شود.

استفاده از نسل مدیران جوان معتقد به ساخت داخل

در سال های اخیر عده ای از مدیران با هوش و با استعداد در بخش معادن و صنایع معدنی، به خوبی از تجربه گذشته استفاده کرده و دریافته اند که تنها از طریق ساخت داخل و رشد ارزش افزوده و کاهش خام فروشی، می توان بهبود جایگاه معادن و افزایش درآمد و رشد سهم معادن از اقتصاد ملی را تضمین کرد. عده ای از این مدیران در شرکت های کوچکتر، اثرگذاری خوبی داشته اند و از تجربه ساخت داخل بهره برده اند و ضعف های موجود در سازمان های همکار ومجاور معدن، پیمانکاران، و شرکت های تحقیق و توسعه را شناسایی کرده وبه آن اشاره کرده و برای بهبود این وضعیت خواستار تغییر مدیران قبلی و انتخاب افرادی شده اند که قادر باشند تحول در صنایع معدنی ایران ایجاد کنند.

سازمان های مسوول و نظارتی باید بر نحوه تخصیص منابع ارزی و ریالی نظارت کنند. از منابع موجود مالی ایمیدرو، هلدینگ های صنعتی، شرکت های تحقیق و توسعه از جمله ایریتک به خوبی استفاده شود و هر چه سریعتر پروژه های نیمه تمام بعد از سال ها تاخیر به سرانجام برسد و طرح هایی که قرار بود 4 ساله به سرانجام برسد بالاخره بعد از 17 سال به سرانجام برسد و حداقل بعد از 20 سال شاهد بهره برداری از آنها باشیم و البته به جای تولید فولاد وفلزات با ارزش افزوده کم، به تولید محصولات با ارزش افزوده بالاتر، از جمله ورق های پهن، باریک، و... اقدام شود.

باید از نتایج طرح های  تحقیق و تفحص از سازمان ایمیدرو، ملی مس و فولاد مبارکه به خوبی استفاده شود و مدیران ایمیدرو باید سوال کنند که چه نتایجی گرفته شد و برای بهبود وضعیت و شرایط چه باید کرد؟

نتیجه گزارش های تحقیق و تفحص و این همه گزارش مبارزه با فساد در صنایع معدنی چه شد؟ چرا به مدیریت صنایع معدنی کشور رسیدگی نمی کنید؟ سازمان های نظارتی چرا هیچ اقدامی نمی کنند؟

مبارزه با فساد و توجه به نتیجه گزارش های تحقیق و تفحص

نگرانی عمومی نسبت به سوءاستفاده و رانت‌خواری عده‌ای خاص و تاراج اموال عمومی در بخش معدن از دیگر چالش‌های این بخش محسوب می‌شود. شفاف کردن کسب‌وکار در معادن و واگذاری درست مالکیت معادن می‌تواند به حل مشکلات این بخش کمک نماید.

در زنجیره صنایع معدنی کشور ازفولاد، مس و آلومینیوم گرفته تا سرب و روی، طلا و سایر صنایع معدنی، بسیاری از افراد، مدیران شرکت ها، اقداماتی انجام داده اند که سرانجام جز کاهش بهره وری، کارایی و اثرگذاری، ضعف مدیریت، ایجاد رانت و فساد، کاهش درآمد و سود آوری و سرمایه گذاری و سایر معضلات مدیریتی، ناتمام ماندن طرح های صنعتی، خام فروشی و عدم اعتقاد به ساخت داخل و تولید با ارزش افزوده بالا، و... نتیجه ای به همراه نداشته است.

عده ای به دنبال رانت و انتصاب افراد مورد علاقه خود بوده اند که نهایتا انتقادهای بسیاری به مدیریت صنایع مس و فولاد وارد است. چشم انداز صنعت آلومینیوم مشخص نیست. 

در زنجیره سرب و روی به خاطر مداخله و رانت خواری و منافع عده ای خاص با مشکلات بسیاری مواجه شده اند و برخی وضعیت بحرانی دارند.

باید نفوذ و حاکمیت عده ای خاص بر صنایع کشوررا کنترل کنند زیرا این افراد تصمیم گیری می کنند مدیران را تعیین می کنند و رانت ایجاد می کنند و لذا باید دایره نفوذ آنها کنترل شود و خسارت های موجود کاهش یابد.

عده ای از مدیران در دو دهه اخیر، منشا ایجاد بسیاری از رانت ها بوده اند و عده ای از مدیران دائما از این شرکت به آن شرکت منتقل می شوند و همیشه سکان بزرگترین هلدینگ های صنایع معدنی و شرکت ها و سازمان های صنعتی و معدنی را در دست داشته اند.

هر کس در مقابل آنها انتقاد کند، از کار برکنار شده و خاتمه کار او را اعلام می کنند. این مدیران سال هاست که به صورت اتوبوسی و گردشی از این شرکت به آن شرکت، از این سازمان به آن سازمان، و حتی از این صنعت به آن صنعت و از این رشته معدنی به آن رشته معدنی در حال انتقال هستند  و همواره بر خان نعمت نشسته و از پست های نان و آب دار ارتزاق می کنند و رانت را بین خود و دوستانشان تقسیم می کنند و ثمره کار آنها جز کاهش بهره وری و کارایی و اثرگذاری و کاهش سود و انتقاد سهامداران و اعتراض کارگران چیزی نبوده است و هنوز از ظرفیت ها و توانایی های معدنی کشور در حد مورد انتظار استفاده نشده است و بسیاری از طرح های ناتمام با تاخیر بیش از ده سال و صرف منابع بسیار و هدر رفتن بودجه و... روی دست سرمایه گذاران و دولت باقی مانده است و هنوز تا ظرفیت های تولید مورد نظر فاصله بسیاری داریم و هنوزخام فروشی و تولید کالا با ارزش افزوده اندک ادامه دارد.

آزادسازی پهنه های معدنی از طریق حمایت دولت و وزارت صمت

 از ۱۱۷ پهنه معدنی با وسعتی حدود ۴۶۲ هزار کیلومترمربع (یک‌چهارم وسعت کشور) فقط حدود ۳۰ درصد اکتشافات سیستماتیک صورت گرفته است. در نتیجه لازم است که حمایت دولت و قوه قضاییه، و سایر وزارتخانه ها و سازمان ها برای آزادسازی پهنه های معدنی کشور مورد استفاده قرار گیرد. برای رفع این مشکل لازم است نسبت به افزایش سرمایه‌گذاری، تغییر ساختارها، تقویت جدی سازمان زمین‌شناسی برای انجام اکتشافات سیستماتیک در کل این پهنه‌ها به منظور کشف ذخایر جدید معدنی اقدام شود.

افزایش سهم معدن

سهم بسیار کم و یک درصدی با بازدهی پایین بخش معدن در ارزش تولید کشور علیرغم داشتن یک درصد جمعیت جهان، ۷ درصد ذخایر معدنی جهان (۳۷ میلیارد تن ذخایر قطعی و ۵۷ میلیارد تن ذخایر احتمالی و ۶۷ نوع ماده معدنی). به منظور ارتقاء سهم این بخش بایستی اقدامات اساسی زیر صورت گیرد تا این سهم به ۳ -۵ درصد ارزش تولید کشور برسد.

 اشتغال‌زایی متلاطم این بخش و چالش‌های کارگری زیاد از جمله چالش‌های دیگر این بخش محسوب می‌شود. رعایت استانداردهای لازم در زمینه دستمزد و تعیین شرایط حقوقی و قانونی و منصفانه دستمزد کار باعث حل این چالش خواهد شد.

چالش‌های محیط زیستی و منابع طبیعی معادن از مهم‌ترین چالش‌های بین بخشی معدن محسوب می‌گردد. بازنگری در قوانین موجود و اقدامات اجرایی برای حفظ محیط‌زیست و منابع طبیعی طبق اصول علمی و تجارب بین‌المللی راه‌حل این بخش از چالش‌ها است.

کاهش خام فروشی

 خام‌فروشی و صادرات مواد خام معدنی با بهره‌وری کم یکی از چالش‌های فعلی معدن است. متوقف کردن سیاست‌های جزیره‌ای و رانتی صادراتی خام‌فروشی و ایجاد واحدهای فراوری و بهره‌برداری روزآمد می‌تواند به رفع این مشکل کمک کند.

استفاده از فناوری های نوین

عدم توجه کافی به کاربرد فناوری‌های نوین در اکتشاف، استخراج، فراوری و بهره‌برداری از منابع معدنی از مشکلات پیش روی معدن محسوب می‌شود. کاربرد فناوری‌های نانو، زیستی و رباتیک و هوش مصنوعی به منظور افزایش بهره‌وری و روزآمدی این بخش از ضروریات افزایش بهره‌وری معادن به‌ویژه با توجه به رویکرد راهبردی توسعه اقتصاد دانش‌بنیان است.

برای مشاهده مطالب اقتصادی ما را در‌کانال بولتن اقتصادی دنبال کنید

@bultaneghtsadi