منتظر اقدام مجلس برای نحوه برگزاری انتخابات ۱۴۰۰ هستیم

به گزارش بولتن نیوز، امیرمحمد غفاری، کمتر از ۶ ماه دیگر تا فرا رسیدن روز پر انتخابات کشور مانده است؛ روزی که شاید برخلاف ایام انتخاباتی دیگر، شاهد برگزاری انتخابات در تمامی ارگان‌هایی هستیم که افراد آن‌ها با نظر مستقیم مردم انتخاب می‌شوند.

انتخابات ریاست جمهوری، انتخابات شوراها، انتخابات میاندوره‌ای مجلس شورای اسلامی و انتخابات میاندوره‌ای مجلس خبرگان رهبری، انتخابات‌هایی هستند که در ۲۸ خرداد ۱۴۰۰ شاهد آن‌ها هستیم.

بدون شک وزارت کشور به عنوان نهاد برگزار کننده انتخابات اصلی‌ترین نقش در برگزاری هر انتخابات را دارد و در خرداد آتی به علت تداخل دو انتخابات اصلی ریاست جمهوری و شورا‌ها با میاندوره‌ای مجلس شورای اسلامی و مجلس خبرگان در برخی شهرها، کار سخت تری در پیش دارد.

به صحبت با سید اسماعیل موسوی، سخنگوی ستاد انتخابات کشور نشستیم تا از آمادگی این وزارتخانه برای برگزاری انتخابات پیش رو صحبت کنیم و از جزئیات برگزاری آن نهاد مطلع شویم. مشروح گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید:

درباره آموزش مجریان انتخاباتی، این آموزش‌ها از چه تاریخی شروع شد؟ چه آموزش‌هایی در چه زمینه‌هایی به افراد داده شد؟ کدام دستگاه‌ها در این آموزش‌ها همکاری و مشارکت با وزارت کشور داشتند؟

موسوی: همه انتخابات‌‌ از جمله انتخابات‌ چهارگانه که پیش رو داریم یک سری عوامل اجرایی و نظارتی دارد؛ بخش مجریان انتخابات مربوط به وزارت کشور است که ما آن‌ها را در سه سطح دسته بندی کردیم.

عده‌ای مدیرانی هستند که انتخابات را در سطح وزارت کشور، استانداری‌ها، فرمانداری‌ها و بخشداری‌ها ساماندهی و اجرا می‌کنند؛ برای این‌ها دوره‌های آموزشی ویژه‌ای به صورت حضوری، اما با تعداد بسیار کم و با رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی طراحی کردیم.

۱۰ منطقه را برنامه ریزی کردیم که شامل ۱۰ استان به صورت محور برای تجمیع افراد از استان‌های همجوار آن است که معاونین سیاسی استانداران، مدیران کل انتخابات استان، مدیران فناوری استان و فرمانداران حضور پیدا می‌کنند و همزمان با این جلسات، اعضای ستاد انتخابات استان ها، معاونین فرمانداران، بخشدارها، کارشناسان انتخابات، کارشناسان فناوری اطلاعات و سایر افراد به صورت ویدئو کنفرانس آموزش می‌بینند.

در سطحی دیگر، آموزش مخصوص مجریانی است که در روز انتخابات در شعب مستقر هستند که تعداد زیادی از افراد را در سطح کشور یعنی حدود ۵۰۰-۶۰۰ هزار نفر را شامل می‌شود و ما باید آن‌ها را آموزش دهیم که ترجیح دادیم این کار را به صورت غیر حضوری انجام دهیم. برنامه‌های خوبی برای آنان داریم و محتوا‌های آموزشی را به صورت مجازی در اختیار این افراد قرار می‌دهیم.

بخش سوم هم آگاهی بخشی به عموم جامعه است که مردم باید بدانند در روز انتخابات و برای رای دادن چه کاری انجام دهند و چه رفتاری از خود نشان دهند.

صحبت‌هایی درباره برگزاری انتخابات در چند روز مطرح شده بود که آقای کدخدایی در مصاحبه اخیر که داشتند گفتند: وزارت کشور هیچ طرحی در این باره به شورای نگهبان نداده است؛ این طرح به صورت کلی منتفی شده است یا هنوز هم امکان برگزاری انتخابات در چند روز وجود دارد؟ چرا چنین طرحی را مطرح نمی‌کنید؟

موسوی: در همه قوانین انتخاباتی، به برگزاری انتخابات در یک روز تاکید شده است. با توجه به تجربه خوبی که در ۲ اسفند ۹۸ و ۲۱ شهریور ۹۹ و همچنین تجربیات انتخاباتی که از کشور‌های دیگر به دست آوردیم، این طرح در ستاد انتخابات کشور و در بخش‌های مختلف وزارت کشور بررسی شد که آیا امکان برگزاری انتخابات در چند روز و افزایش روز‌های رای گیری وجود دارد یا خیر؟

این امر مستلزم این بود که مجلس شورای اسلامی به عنوان مرجع قانون گذاری با اصلاح قانون، وزارت کشور را مکلف به این امر کند که در حال حاضر علی رغم اصلاح قانون انتخابات که از سوی مجلس در دست بررسی است، این موضوع مطرح نشده است و هنوز چیزی به وزارت کشور تکلیف نشده است.

در جلسه‌ای که در شورای نگهبان داشتیم قرار بر این شد که اگر بنایی بر افزایش تعداد روز‌های انتخاباتی است، پایه و اساس آن مجلس شورای اسلامی باشد که باید قانون را اصلاح و ابلاغ کند که هنوز این اتفاق رخ نداده است.

درباره الکترونیکی شدن انتخابات مشکلاتی وجود دارد، این مشکلات غالبا چه چیز‌هایی هستند و چرا وزارت کشور در این سال‌ها برنامه‌ای برای آن نداشته است و بعد از شیوع بیماری کرونا تازه به فکر برگزاری انتخابات الکترونیک افتاده است؟

موسوی: انتخابات الکترونیک یک موضوع جدید در کشور نیست و تقریبا ۲۰-۲۵ سال پیش دستگاه‌های شمارش رای در کشور تولید شد و در خدمت فرمانداری‌ها قرار گرفت که فقط برگه‌های رای را شمارش می‌کردند.

به مرور زمان این دستگاه‌ها پیشرفت کردند و حاصل آن این شد که ما با بکارگیری دستگاه‌های جدید بتوانیم اخذ رای را هم برای رای دهندگان و هم برای مجریان انتخاباتی تسهیل کنیم.

در انتخابات تمام الکترونیک در هر شعبه دو دستگاه باید در نظر گرفته شود؛ دستگاه اول برای احراز هویت استفاده می‌شود که بخش مهمی از انتخابات را شامل می‌شود؛ این کار قبلا به صورت دستی و چشمی انجام می‌شد و مجری حاضر در شعبه با تطبیق چهره فرد با مشخصات مدارک شناسایی فرد، این کار را انجام می‌داد.

دستگاه‌های احراز هویت کمک زیادی به ما در این زمینه می‌کند که بتوانیم هویت افراد را به صورت آنلاین از سازمان ثبت احوال استعلام بگیریم و به نتیجه قطعی تری دست پیدا کنیم که این کار در انتخابات اخیر کمک زیادی در جلوگیری از بروز خطا‌های جدی به ما کرد.

مرحله بعدی اخذ رای است که در این خصوص حدود ۳۰ هزار صندوق رای الکترونیک در کشور داریم که می‌توانیم در شعب مستقر کنیم و افراد به جای استفاده از تعرفه کاغذی، کد انتخاباتی نامزد مورد نظر را وارد می‌کنند. اسم نامزد مورد نظر رای دهنده علاوه بر آنکه در دستگاه ذخیره می‌شود، برای اطمینان بیشتر چاپ هم می‌شود و در معرض دید آن فرد قرار داده می‌شود و اگر تایید کرد قیچی می‌شود و در صندوق قرار می‌گیرد.

در نتیجه استفاده از این صندوق ها، تجمیع کار بسیار آسان می‌شود و شمارش آرا سرعت زیادی پیدا می‌کند؛ مثلا در انتخابات شورا‌های قبل که برگزار کردیم، در یک شهر که حدود ۳۰۰ هزار رای داشت، ۱۶ دقیقه بعد از پایان انتخابات نتایج به وزارت کشور ارسال شد و تاثیر شگفت انگیزی در شمارش آرا و سرعت بخشیدن به آن‌ها داشت.

بنابراین استفاده از این صندوق‌ها در انتخابات ریاست جمهوری بسیار بیشتر از انتخابات‌های دیگر می‌تواند تاثیر داشته باشد. زیر بر خلاف انتخابات شورا‌ها که نامزد‌های زیادی دارد، در انتخابات ریاست جمهوری تعداد نامزد‌ها کمتر است و رای دهنده فقط یک نفر را انتخاب می‌کند.

وزارت کشور ۱۰ عدد از این صندوق‌ها را برای بررسی در اختیار شورای نگهبان قرار داده است؛ بررسی‌ها انجام شده و چه نتیجه‌ای به دنبال داشته است؟

موسوی: ما در انتخابات مجلس سال ۹۰ هم در ۱۴ حوزه با همکاری شورای نگهبان به صورت تمام الکترونیک برگزار کردیم که نتایج خوبی به دنبال داشت و صحت انتخابات هم مورد تایید قرار گرفت.

در سال ۹۶ هم انتخابات شورا‌ها را در ۱۳۹ شهر به صورت تمام الکترونیک برگزار کردیم که موفقیت آمیز بود مشکلی پیش نیامد؛ ما مجددا کار خود را از انتخابات مجلس شروع کردیم و از دو سال پیش جلسات مستمری بر این مبنا داشتیم که بتوانیم انتخابات الکترونیک را در تمام کشور یا در صورت توان در بخشی از کشور برگزار کنیم.

شورای نگهبان از ما درخواست کرد که تعداد ۱۰ عدد از این دستگاه‌ها را در اختیار آن‌ها دهیم تا در شرایط آزمایشگاهی مربوط به خود تست‌های مختلف را روی این دستگاه‌ها داشته باشند و از ابعاد مختلف آن را بررسی کنند که البته هنوز نتیجه‌ای به ما اعلام نکردند و ما همچنان منتظریم.

در سال ۹۶ در بخشی از حوزه‌های انتخابیه شاهد کمبود یا اتمام تعرفه‌های اخذ رای بودیم. مسئولیت این اتفاق با کدام ارگان است و آیا می‌توانیم این تضمین را بدهیم که در انتخابات آتی شاهد چنین اتفاقی نباشیم؟

موسوی: معمولا یک پایه به نام آمار واجدین شرایط رای گیری برای اختصاص تعرفه‌های رای گیری وجود دارد که برگه‌های رای گیری بر اساس آن‌ها چاپ می‌شود.

در سال ۹۶ این ابهام پیش آمد که در برخی از نقاط به اندازه کافی تعرفه وجود ندارد؛ اما همه اطلاعات شعب کشور که حدود ۶۰ هزار شعبه بودند به همراه صورتجلسه‌های آن‌ها موجود است که در هیچ شعبه‌ای تعرفه به پایان نرسیده است.

ممکن است در برخی شعب تعداد افراد حاضر در شعبه زیاد باشد که در این صورت بلافاصله توسط نماینده حاضر در شعبه، از بخشداری و فرمانداری درخواست تعرفه می‌شود و بلافاصله برای آن‌ها ارسال می‌شود.

در انتخابات آتی هم هیچ شعبه‌ای بدون تعرفه نخواهد بود و مردم و نامزد‌ها هیچ نگرانی نداشته باشند.

صحبتی درباره جدایی انتخابات شورای شهر از انتخابات ریاست جمهوری مطرح شده است؛ این طرح را بررسی کردید؟

موسوی: امسال فراخوان دادیم که افراد و گروه‌های مختلف نظرات خود را درباره برگزاری انتخابات در شرایط کرونایی ارائه کنند که پاسخ‌های زیادی دریافت کردیم و پیشنهاد‌های مختلفی ارائه شد.

برخی پیشنهاد کرده بودند انتخابات‌ها با فاصله یک روز برگزار شود؛ برخی گفته بودند هر دو در یک روز برگزار شود؛ برخی هم این پیشنهاد را داده بودند که در یک بازه با فاصله زیاد، این دو انتخابات از هم انجام شوند.

اما جدا کردن روز انتخابات شورای شهر از انتخابات ریاست جمهوری صرفا در حد یک ایده بود و پیشنهاد رسمی یا قانونی از مجلس دریافت نکردیم که به صورت جدی روی آن متمرکز شویم.

با توجه به شرایط کرونایی کشور، تدابیر کرونایی وزارت کشور برای برگزاری انتخابات چیست؟

موسوی: ما در ۲۱ شهریور ۹۹ که برای ۱۰ حوزه انتخابیه و ۸ استان، انتخابات دور دوم مجلس شورای اسلامی را برگزار کردیم، با همکاری وزارت بهداشت، ستاد ملی کرونا و شورای نگهبان دستورالعمل بهداشتی ویژه انتخابات طراحی کردیم و به فرمانداری‌ها و استانداری‌ها ابلاغ کردیم که آن‌ها اجرا کردند؛ در حال حاضر هم با همکاری وزارت بهداشت، در حال طراحی دستورالعمل‌ها و فرآیند‌های مختلف هستیم.

چند مرحله از انتخابات به عنوان نقطه آسیب پذیر ما از کرونا وجود دارد؛ ابتدا زمان ثبت نام است که جمعیت زیادی از مردم در محل‌های ثبت نام در وزارت کشور و استانداری‌ها جمع می‌شوند که برای حل آن سمت الکترونیکی کردن ثبت نام‌ها حرکت کردیم.

یک اپلیکیشن موبایلی به نام «ثبت نام» در حال طراحی است که افراد با مراجعه به آن و بارگزاری مدارک خود ثبت نام می‌کنند و بعد از اتمام ثبت نام، کد رهگیری به افراد تعلق می‌گیرد و زمانی برای مراجعه حضوری افراد به محل ثبت نام به آن‌ها اختصاص پیدا می‌کند و به آن‌ها اعلام می‌شود که در چه روز و ساعتی برای تکمیل ثبت نام به محل مورد نظر مراجعه کنند، در نتیجه زمان ماندگاری افراد در ستاد‌های ثبت نام را کم می‌کنیم.

اپلیکیشن دیگری هم به نام شعبه یاب در حال طراحی است که فرد با مراجعه به آن از نزدیک‌ترین شعبه به خود مطلع می‌شود و می‌تواند شلوغی یا خلوتی آن را با توجه به رنگ‌های سبز و قرمزی که برای شعبه در نظر گرفته شده است متوجه شود و به آن‌ها مراجعه کند.

مرحله بعدی مکان شعب است که نگرانی جدی بابت مجریان انتخابات وجود دارد که در اولین توصیه پیشنهاد دادیم شعب اخذ رای را در محیط‌های باز و غیر مسقف قرار دهند تا تهویه به راحتی انجام شود.

موضوع بعدی فصل تبلیغات است که شور انتخابات را به خود اختصاص می‌دهد و از طرفی نگران این هستیم سلامت مردم در اجتماعات به خطر بیفتد؛ لذا با دستورالعمکه طراحی کردیم از تجمعات جلوگیری می‌کنیم و تبلیغات را به سمت فضای مجازی سوق دمی دهیم؛ قطعاً رسانه ملی هم در این مسیر کمک خواهد کرد.

البته همه تصمیمات با توجه به اقتضائات وقت اتخاذ می‌شود، مثلا اگر ببینیم شرایط بهتری در خرداد داریم، ممکن است مجوز برگزاری اجتماعات به صورت محدود صادر شود و اگر میزان آسیب پذیری بالا باشد، تصمیمات به طور دیگری رقم خواهد خورد.

برای روز رای گیری هم برنامه‌های ویژه‌ای برای رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی و حفظ فاصله اجتماعی در شعب اخذ رای در نظر گرفته شده است.

در مورد شعب اخذ رای هم تصمیمی گرفته شده است؟

موسوی: افزایش شعب یکی از پیشنهادات استانداری‌ها و فرمانداری‌ها بود که تصمیم بر این شد تا تعداد شعب افزایش پیدا کند تراکم جمعیت از شعب برداشته شود و نفرات بین شعب سرشکن شود

وزارت کشور چقدر برای برگزاری انتخابات آمادگی دارد و چه موانعی سر راهش وجود دارد؟

موسوی: در خرداد ۱۴۰۰ چهار انتخابات داریم؛ دو انتخابات اصلی و دو انتخابات میاندوره‌ای که در شهری مانند تهران، شاهد هر چهار انتخابات خواهیم بود که کاری بسیار حجیم و سخت خواهد بود.

برای این کار تقویم‌های زمانی برای هر انتخابات تهیه شده است و مجریان انتخاباتی طبق تقویم‌هایی که دارند، اقدامات خود را آغاز کردند و برای هر اقدام زمان خاص خود وجود دارد.

در حال حاضر این اقدامات طبق تقویم و تاریخ‌های ابلاغی در حال انجام است و، چون کار خود را زود شروع کردیم، از تاریخ عقب نیستیم و در حال حاضر، در حال تامین اقلام مورد نیاز انتخاباتی هستیم و تشریفات مالی و اداری آن‌ها در حال انجام است.

از ابتدای ‌ تا به امروز بیش از صد انتخابات در قالب سراسری، میاندوره‌ای و مرحله دوم انجام دادیم و تجربه خوبی در این زمینه داریم، لذا اشراف خوبی در وزارت کشور بر این موضوع وجود دارد و فقط دغدغه سلامت مردم را داریم.