رزیف، آوای دریانوردان هرمزگانی

گروه فرهنگ و هنر: مراسم رزیف، مراسمی است سنتی در جنوب ایران که در گذشته دریانوردان پس از روزها کار و تلاش روی دریا، زمانی که به ساحل نزدیک می شدند، جهت شادی و رفع خستگی، اجرا می کردند. رزیف جزیی از آیین ها و آواهای کار است، از این رو با تغییر شرایط و ضرورت های کار و آمدن لنجهای موتوری سبب شد تا کارهایی مانند برافراشتن بادبان یا کشیدن لنگر با آن آداب و رسوم خاص، یا صیادی و جمع آوری تور ماهیگیری بصورت دسته جمعی از میان برود، برای حفظ و بقای این آیین آن را با ترکیبی از رقص خیزران در جشن های عروسی به نمایش گذاشتند تا در کنار آن به یادآوری و حفظ میراث موسیقیایی پدران و آنچه برآنها گذشته و رنج و مشقت های که برای به دست آوردن لقمه ای نان تحمل کرده اند، یاری رسانند و این آیین را به نسلهای آینده منتقل کنند.

 

به گزارش بولتن نیوز به نقل از سیری در ایران، مراسم رزیف درحقیقت ریشه در آواهای حین انجام کار دارد. شاید در سفرهای خود، افراد زیادی را دیده باشید که در حین انجام یک کار گروهی و گاهی به هدف حفظ هماهنگی و تشویق به کار بیشتر، آواز می‌خوانند. برای مثال در شالیزارهای برنج، هنگام ماهی‌گیری، در حین قالی‌‌بافی به‌صورت گروهی و …. درواقع، در مناطقی که دام‌داری رایج است، اشعار و آواهای کار مرتبط با دام و دام‌دار هستند، در مناطق کشاورزی این آواها نشانگر کارهای کشاورز و برای هماهنگی در هنگام چیدن محصول است و در جنوب ایران که شغل بسیاری از مردم وابسته به دریا و دریانوردی است، این اشعار و پایکوبی‌ها یادآور مسئولیت‌های خاص دریانوردان و ماهی‌گیران است.

مراسم رزیف از جمله مراسماتی که اغلب در غرب هرمزگان و قشم مشاهده می شود که ساکنان جزیره آن را عضوا یا عصوا می نامند، این مراسم که در گذشته به رقص شمشیر معروف بوده اکنون به نام چوبی است که آواز خوانان در هنگام اجرای مراسم آن را تکان می دهند و ضرب آهنگ خود را با نوایی دلنشین اجرا می کنند.


رزیف خوانی را می توان سفرنامه خوانی دانست که شعر گونه به شرح سفردیانوردان می پردازد همچنین ذکر نام پیامبر اسلام(ص)، اهل بیت(ع) و صلوات از دیگر بخش های این مراسم سنتی است. طبق معمول برگزاری مراسم رزیف به این نحو است که دو گروه با ۸ تا ۲۰ نفر عضو، درحالی‌که اکثر آن‌ها لباس سفید به تن دارند، درمقابل یکدیگر قرار می‌گیرند و مراسم را آغاز می‌کنند. در طول اجرا ممکن است از خیزران استفاده شود. افراد دست چپ خود را دور کمر نفر بغل‌دستی خود می‌اندازند و با دست راست خود خیزران را می‌گیرند و حرکات نمادینی را به نمایش می‌گذارند.

نوازندگان هم نقش خیلی مهمی در این مراسم ایفا می‌کنند. به‌طور معمول سه نفر دهل می‌زنند، دو نفر دایره و دو نفر هم شلِنج. شلنج درواقع نام محلی سنج کوچک است. یکی از اولین نکاتی که در مراسم رزیف به چشم می‌خورد، سادگی آن و دور بودن از هر گونه تجملات یا تجهیزات غیرکاربردی است.

رهبر مراسم رزیف معمولا طبل به دست در وسط میدان قرار می گیرد و آوازها نواها را با سایر اعضا هماهنگ می کند و گروه در دو طرف این نوازندگان قرار دارند که پس از آنکه اعضا در جای خود حاضر شد و سازها کوک، نوازندگان شروع به نواختن می‌کنند.

چنین مراسمی در جزیره قشم با نام «عضوا» یا «عصوا» هم شناخته می‌شوند. اگر خوش‌شانس باشید و در هنگام سفر، عروسی به راه باشد، می‎‌توانید با اجازه گرفتن از صاحب مراسم، در این بزم باشکوه و به‌یادماندنی شرکت کنید. این مراسم در تعطیلات نوروز و در دیگر جشن‌ها هم برگزار می‌شود. این مراسم را مردان انجام می‌دهند، اما مراسم زنان هم خالی از لطف نیست و با رسومات خاص خود برگزار می‌شود، پس بانوان می‌توانند علاوه‌بر بازدید از مراسم رزیف در عروسی‌ها، از مراسم سنتی زنان هم دیدن کنند که به‌طور معمول در یک روز دیگر انجام می‌شود.

مراسم رزیف در قسمتی از بندرلنگه، جزیره قشم ، لافت، سلخ و جزیره لارک و خمیر و کشورهای عربی که در گذشته به سفرهای دریایی می رفتند اجرا می شد و اکنون نیز به دلیل مضمون شادش خوشحالی و نشاط را به نمایش می گذارد که در حال حاضر بیشتر در مراسمات عروسی اجرا می شود.