نوای شنیدنی عاشورایی؛ حقی که به خوبی ادا نشد!
به گزارش بولتن نیوز، یک موسیقی ماندگار آن هم با نوای عارفانه - عاشقانه می تواند ساعت ها یک دلداده اهل بیت را به خود مشغول کند و خاطره شنیداری بی نظیری در ایام عزای سید الشهدا (ع) برای او رقم بزند.
حیف که خاطرات شنیداری موسیقی در محرم و صفر کم است و انگار نت های موسیقی به گوش های تشنه برای شنیدن نوای موسیقایی حسینی بدهکارند.
فلسفه شکل گیری قیام اباعبدالله (ع)، مقدمات جنگ، تفکرات عمیق سید الشهدا (ع) در مبارزه با دشمن، ریشه های شکل گیری این جنگ که به دوران امامت امیر المومنین (ع) باز می گردد، وجود دشمنی بی رحم و ناپاک، جدال دو لشکر که بسیاری از حاضران در دو جناح با هم خویشاوند و فامیل هستند و یا در گذشته در یک سپاه دوشادوش یکدیگر جنگیده اند و هزاران هزار موضوع فلسفی، سیاسی، عاطفی و عرفانی کربلا می تواند سوژه ساخت چندین هزار قطعه یا میلیون ها آلبوم موسیقی باشد.
بسیاری از سوژه های دراماتیک و عاشقانه کربلا مانند عشق به برادر، علاقه شدید برادر و خواهر، درد از دست دادن همسر یا لحظات سخت جدا شدن یک طفل از مادر، جایش در بسیاری از قطعات موسیقی خالی است. جای خالی که شاید سال هاست احساس می شود و فعالیت چشمگیری برای برطرف شدن آن انجام نشده است.
البته آثار فراوانی تا امروز در حوزه موسیقی عرفانی و ارزشی تولید شده است. آلبوم «نینوا» اثر حسین علیزاده و آلبوم «سربلندان» از جمله آثار ماندگار در حوزه موسیقی عرفانی هستند؛ اما تعداد این آثار بسیار کم است. خواسته گزافی نیست که هر سال به مناسبت فرارسیدن ایام محرم و صفر، یک آلبوم در شأن این ایام روانه بازار شود. آلبومی که هم چارچوب های موسیقی را رعایت کند و هم پایبند اصول مذهبی باشد.
فراموش نکنیم ارتباط تنگاتنگی میان موسیقی ایرانی و اعتقادات ایرانیان وجود دارد. بسیاری از نغمه های موجود در تعزیه ها ریشه در همین موسیقی ردیف دستگاهی ایرانی و کلاسیک دارد.
جالب است بدانید در دولت آل بویه در قرن چهارم (ه.ق) یکی از حکام این دولت دستور می‌دهد از اول تا دهم محرم را در بغداد تعطیل و با تعزیه عزاداری کنند. بعدها این شبیه‌ها که به تعزیه گردانی معروف بودند، به رد و بدل کردن دیالوگ پرداختند. در دوره صفویه تعزیه بیشتر میان مردم جا افتاد و متن های درخوری در این زمینه نگارش شد.
امام خوان‌ها آوازهای خود را «راست پنجگاه» «رهاوی» و «نوا» می خواندند؛ اما مخالف خوان‌ها اعم از سرلشکران و امرا با صدای بلند و بدون تحریر شعرهای خود را با آهنگ «اشتلم» و پر خراش ادا می‌کردند.
جالب است که در برخی دسته های عزاداری از سازهایی چون شیپور، نی، قره نی، طبل، دهل، کرنا و سنج استفاده می شد. در صحنه های جنگ با شمشیر، سنج نقش عمده‌تری داشت که صدای برخورد سلاح‌ها را به مخاطب می رساند.
ابوالحسن صبا درباره تعزیه خوانی های آهنگین آن زمان گفت: «جوانانی که صدای خوب داشتند از کوچکی نذر می‌کردند، در تعزیه شرکت کنند. در محرم و صفر همگی جمع و تحت تعلیم معین البکاء که شخص وارد و عالمی بود تربیت می‌شدند. این بهترین موسیقی بود که قطعات منطبق با موضوع می‌شد و هر فردی مطالبش را با شعر و آهنگ رسا می‌خواند. ناگفته نماند که تاکنون تعزیه بوده که موسیقی ما را حفظ کرده است.»
روح‌الله خالقی موسیقیدان بزرگ کشورمان نیز گفته است: «اهمیت یافتن مقام تعزیه، یکی از موجبات حفظ نغمات ملی به شمار می‌آمد و نقش بزرگی را در تربیت آوازخوان‌ها به عهده گرفت. چنان که بهترین خوانندگان ما، در مکتب تعزیه پرورش یافته‌اند.»
بی تردید با وجود چنین سابقه ای، باید اتفاقات بهتری در حوزه موسیقی عرفانی به ویژه در ماه محرم و صفر رخ دهد. تولید چنین آثاری بسیار دشوار است؛ اما نباید به هر بهانه ای از تولید آن صرف نظر کرد. ناگفته نماند بسیاری از خوانندگان سعی کردند با انتشار قطعاتی در حوزه های مذهبی، به نوعی به حماسه عاشورا ادای دین کنند؛ اما تعداد اینگونه آثار در کنار آثاری مانند قطعات عاشقانه بسیار کم است.
در کنار معضل کمیت در تولید موسیقی عاشورایی، مشکل کیفیت هم دیده می‌شود. آثاری که حاوی چنین مضامینی هستند، معمولاً آن طور که باید به دل مخاطبان موسیقی و عاشقان اهل بیت (ع) نمی‌نشینند؛ نوع سازبندی، اشعار ضعیف، آواز بی کیفیت و دلایل دیگر باعث چنین معضلی شده است. کمبود آثار درخور باعث شده است که مردم تنها از طریق شنیدن مداحی های ضبط شده، نیاز شنیداری و معنوی خود را برآورده کنند.
شما می توانید مطالب و تصاویر خود را به آدرس زیر ارسال فرمایید.
bultannews@gmail.com
