بحران در روابط پوتین و بشار اسد

گروه بین الملل- مسعود اسداللهى تحليلگر مسائل روز خاورميانه در کانال تلگرامی خود نوشت:خبرگزاری آمریکایی "بلومبرگ" در تاریخ سه شنبه 28 آوریل 2020(1399/2/9) گزارشی در خصوص بحران در روابط روسیه با سوریه منتشر کرده که حاوی نکات بسیار مهمی به شرح ذیل می باشد:

به گزارش بولتن نیوز، "پنج سال پس از دخالت نظامی روسیه در سوریه، به نظر می رسد که اوضاع و احوال این کشور آنگونه که پوتین در نظر دارد، پیش نمی رود زیرا به رغم حاکم شدن آرامش شکننده ای بر جبهه های متعدد در سوریه اما شرکت های روسی نتوانسته اند عملیات بازسازی در سوریه را آغاز کنند. در حالی که به علت کاهش شدید قیمت نفت در ماه های اخیر و شیوع گسترده کرونا در سراسر جهان، روسیه به درآمدهای ناشی از مشارکت در بازسازی سوریه نیاز مبرمی دارد.

در این راستا، شخصیت های نزدیک به پوتین در گفتگو با خبرنگار بلومبرگ، موضع وی را نسبت به آنچه که در سوریه می گذرد، افشا کرده و گفتند که وی به شدت از بشار اسد عصبانی است و شخصا از وی متنفر می باشد!. پوتین به بشار اسد به عتوان فردی "ناسپاس" نگاه می کند زیر معتقد است "در آن لحظه ای که بشار اسد یه حمایت کرملین نیاز داشت، روسیه با دخالت نظامی در جنگ خونین سوریه، باعث بقای وی در قدرت شد". بنا به گفته چهار نفر از شخصیت های روسی که در ارتباط با اقدامات روسیه در سوریه هستند "پوتین اصرار بر این دارد که بشار اسد نرمش بیشتری در مذاکرات سیاسی با معارضه از خود نشان دهد".

در خلال دو هفته گذشته، رسانه های روسیه حمله به شخص بشار اسد را شروع کرده اند زیرا بشار اسد حاضر نیست در مقابل " به رسمیت شناخته شدن بین المللی" از هیچیک از اختیارات خود صرف نظر کند. "الکساندر شوملین"(دیپلمات سابق روسی و مدیر مرکز مطالعات دولتی اروپا-خاورمیانه در مسکو) گفته "کرملین نیاز به خلاص شدن از دردسری به نام رئیس جمهور سوریه دارد".

به رغم اظهارنظرهای تند بالا، خبرگزاری بلومبرگ در گزارش خود تمایلی برای این نتیجه گیری ندارد که بحران بین پوتین و اسد منجر به عزل رئیس جمهور سوریه خواهد شد. این خبرگزاری نوشته: "خشم پوتین و پیچیدگی اسد، نشانگر سردرگمی روسیه در سوریه می باشد زیرا دو طرف می دانند که جایگزینی برای بشار اسد به منظور رسیدن به توافقی سیاسی با مخالفان نظام وجود ندارد. در حالی که پوتین از دخالت نظامی خود در سوریه از سال 2015 (1394) تا کنون برای احیای نفوذ کشورش که در زمان اتحاد جماهیر شوروی وجود داشت و تثبیت نقش خود به عنوان یک بازیگر اساسی در خاورمیانه بهره برده اما در مقابل نیز بشار اسد با ایجاد توازن بین روسیه و ایران، توانسته جایگاه خود را حفظ کند".

بلومبرگ اضافه کرده که در سال های گذشته، روسیه توانسته در پشت پرده به بشار اسد فشار آورده که امتیازاتی به معارضه بدهد تا از این طریق تایید سازمان ملل را برای انتخاب مجدد وی در انتخابات 2021 به دست آورد. اما انتقادهای علنی و تند از بشار اسد توسط رسانه های روسیه و شخصیت های نزدیک به پوتین نشانگر آن است که تغییر تندی در نحوه تعامل روسیه با رئیس جمهور سوریه رخ داده است.

"الکساندر اکسینیونوک"(دیپلمات سابق روسی) گفته است: "عدم پذیرش قانون اساسی جدید از طرف بشار اسد(که توسط روس ها تهیه شده)، نظام این کشور را در معرض خطر بزرگی قرار خواهد داد! ". شخصیت دیگری از نزدیکان به پوتین نیز چنین گفته است: "پوتین به بشار اسد به عنوان فردی خشک سر و ناامید کننده" نگاه می کند و با به کارگیری رسانه های روسیه در حال خالی کردن خشم خود بر سر بشار اسد می باشد. با این حال، امکان برکناری بشار اسد وجود ندارد زیرا جایگزینی برای وی در سوریه نیست".

یکی دیگر از دیپلمات های روسی که در جریان امور سوریه قرار دارد، به خبرنگار بلومبرگ گفته: "هشدارهای اخیر روسیه نشان دهنده ناامیدی سرمایه گذاران روسی در پی عدم موفقیت آنان برای ورود به اقتصاد سوریه می باشد. وی اضافه کرده که روسیه می داند وضعیت داخلی سوریه تا چه حد مشکل شده زیرا به علت شیوع کرونا، بشار اسد در تامین کالاهای اساسی موفق نبوده و ممکن است در آینده شورش هایی در بعضی از مناطق سوریه روی دهد".

با این حال، آقای "ژوست هیلترمان"(مدیر بخش خاورمیانه و شمال آفریقا در مجموعه بحران های بین المللی که مقر آن در بروکسل است) چنین گفته: "بشار اسد همواره در برابر فشارهای روسیه، سرسخت بوده است".

در این میان، خانم "ایرینا زوییاجیلسکایا"(پژوهشگر ارشد پژوهشکده شرقی متعلق به به آکادمی دولتی علوم روسیه) هشدار داده که هرچند روسیه توانسته پایگاه های دریایی و هوایی خود در سوریه را حفظ کند و "پلیس نظامی روسیه" را برای انجام گشتی های نظارتی به مناطقی اعزام کند که قبلا در سیطره گروه های مسلح بوده و بزرگراه های اصلی را در کنترل خود درآورد و از این طریق برای خود نفوذی در سوریه ایجاد نماد اما اگر برای برکناری بشار اسد تلاش نماید، اقدامی بسیار خطرناک با ریسک فوق العاده بالایی را انجام داده است".

خبرگزاری بلومبرگ در پایان گزارش خود نوشته: "پوتین با موانع متعددی برای وادار کردن بشار اسد به پیروی از دستورات روسیه روبرو است، نه فقط از طرف ایران بلکه از طرف امارات متحده عربی که اخیرا روابط دیپلماتیک با نظام بشار اسد را از سر گرفته و به دنبال ایجاد توازن در برابر نفوذ ایران و ترکیه در سوریه است".

گزارش خبرگزاری آمریکایی بلومبرگ در خصوص اظهارنظرهای تند رسانه ها و شخصیت های نزدیک به پوتین در ابراز نارضایتی روسیه از بشار اسد رئیس جمهور سوریه، نشان می دهد که تا چه حد تصویری که از بشار اسد به عنوان یک فرد "دست و پا بسته" در مقابل روسیه و "مطیع اوامر پوتین" ترسیم می شد، نادرست بوده و واقعیت روابط بین پوتین و بشار اسد تا چه اندازه از آنچه توسط بعضی از گروه ها، رسانه ها و دولت ها ترسیم شده بود، متفاوت می باشد.

نکته دیگر اینکه این گزارش به وضوح نشان می دهد که بازار و اقتصاد سوریه نه تنها در قبضه روسیه قرار نگرفته بلکه سرمایه گذاران و شرکت های روسی از اینکه تا کنون نتوانسته اند به بازار سوریه راه یابند، شاکی و معترض می باشند.
به رغم شایات موجود در مورد ممانعت روسیه از همکاری های اقتصادی و تجاری بین ایران و سوریه، از واقعیت فوق می توان نتیجه گیری کرد که اجرایی نشدن کامل بسیاری از تفاهم نامه های اقتصادی و تجاری بین ایران وسوریه، تا حد زیادی به مشکلات و مقررات "دست و پا گیر" داخلی خودمان در ایران برمی گردد و اگر بخش دولتی ما به صورت جدی برای همکاری های اقتصادی و تجاری با سوریه وارد میدان شود، دولت سوریه برای ایجاد توازن با روسیه، تفاهم نامه های امضاء شده بین دو دولت ایران و سوریه را اجرایی خواهد کرد.