حضرت عبد العظیم حسنی (ع) نزد ائمه اطهار چه جایگاهی داشتند؟

حجت الاسلام مصطفی کرمی کارشناس مذهبی اظهار کرد: یکی از ویژگی‌هایی که باعث تمایز حضرت عبد العظیم حسنی (ع) با سایر امام زادگان شده، جایگاه خاص ایشان نسبت به بقیه امام زادگان است؛ جایگاهی که وقتی ایشان خدمت امام هادى (ع) مى‌رسد، مورد استقبال گرم ایشان واقع مى‌شود.

وی با بیان اینکه امام هادی (ع) با جمله «انت ولینا حقا» شخصیت عظیم‌الشأن ایشان را ستوده است، ادامه داد:در حدیث دیگری امام هادی (ع) می‌فرمایند: مَن زارَ عَبدالعَظیمِ الحَسَنی (ع) بِرِی کَمَن زارَ الحُسَین (ع) بِکَربَلا (۱)؛اگر قبر عبدالعظیم (ع) را در «ری» زیارت می‌کردی، مانند آن بود که حسین (ع) را در کربلا زیارت کرده باشی.

این کارشناس مذهبی بیان کرد: در روایتی بسیار عجیب از محمد بن یحیی آمده است که امام هادی (ع) در شان حضرت عبدالعظیم (ع) می فرمایند : دَخَلْتُ عَلَى أَبِی اَلْحَسَنِ اَلْعَسْکَرِیِّ (ع) فَقَالَ أَیْنَ کُنْتَ قُلْتُ زُرْتُ اَلْحُسَیْنَ ع قَالَ أَمَا إِنَّکَ لَوْ زُرْتَ قَبْرَ عَبْدِ اَلْعَظِیمِ عِنْدَکُمْ لَکُنْتَ کَمَنْ زَارَ اَلْحُسَیْنَ بْنَ عَلِیٍّ (ع)؛ مردی از مردم ری که خدمت امام هادی (ع) رسیده بود برای من بازگو کرد که به خدمت امام هادی (ع) رسیدم. امام فرمود: از کجا می‌آیی؟ عرض کردم: از زیارت امام حسین (ع) می‌آیم، که ایشان فرمود: آگاه باش که به راستی، اگر قبر عبد العظیم را که پیش خودتان است زیارت کرده بودی، همانند کسی بودی که امام حسین (ع) را زیارت کرده است.

حجت الاسلام کرمی گفت:تمام این احادیث نشان دهنده این است که حضرت عبد العظیم حسنی (ع) یک ویژگی دارد که ایشان را نسبت به بقیه امام زادگان متمایز می‌کند.

وی به چند ویژگی خاص ایشان از جمله علم،مجاهدت و متقی و مهاجر بودن ایشان که باعث فرق این شخصیت بزرگ در تاریخ اسلام شده است،گفت:یکی از این جهات تمایز شخصیت عملی ایشان بود. در قرآن کریم خداوند متعال درمقام و درجه کسانی که عالم هستند، می‌فرماید: «یَرْفَعِ‏ اللَّهُ الَّذینَ آمَنُوا مِنْکُمْ وَ الَّذینَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجاتٍ وَ اللَّهُ بِما تَعْمَلُونَ خَبیرٌ» (خداوند کسانى را که ایمان آورده ‏اند و کسانى را که علم به آنان داده شده درجات عظیمى می ‏بخشد؛ و خداوند به آنچه انجام می ‏دهید آگاه است!) (مجادله ـ ۱۱) یا از روایتی از امیر المومنین (ع) که می‌فرمایند: «قیمة کل امرى ء ما یحسنه؛قیمت هر مردى و مرتبه هر شخصى همان چیزی است که نیکو می‌داند».

این کارشناس مذهبی ادامه داد: اگر انسانی بخواهد به اوج بندگی برسد باید این دو بالش را حفظ کند یکی ایمان و دیگری هم عمل صالح.

وی ادامه داد:رسول اکرم در فضیلت مجاهدت می‌فرمایند: «خداوند سه کس را دوست دارد: کسی که شب برخیزد و کتاب خدا را بخواند؛ کسی که با دست راست خود صدقه دهد و آن را با دست چپ خود مخفی دارد و کسی که با گروهی به جنگ برود و یارانش بگریزند و او در برابر دشمن بایستد.» (۲) و در حدیث زیبایی از امام رضا (ع) درباره فضیلت مجاهدان در راه خدا چنین می‌فرمایند:«بهشت را دری است که آن را درِ مجاهدان نام نهاده‌اند و مجاهدان از آن در به بهشت وارد می‌شوند، در حالی که شمشیرهایشان را حمایل ساخته و در موقف گرد آمده‌اند و فرشتگان به آن‌ها خوشامد می‌گویند.» (۳)

حجت الاسلام کرمی در ادامه گفت: یکی دیگر از ویژگی‌های مهم حضرت عبد العظیم حسنی (ع) مهاجرت ایشان برای نشر سیر و رفتار اهل بیت (ع) بود و نکته مهم این است که ایشان برای اینکه بتوانند این علوم ربانی را نشر بدهند مجبور به این سفر شدند زیرا بخاطر اختناقی که در زمان بنی عباس در شهر مدینه وجود داشت وفضا، فضای امنیتی بود ایشان را برای انتشار همین فرهنگ کامل و جامع اهل بیت (ع) مجبور به مهاجرت به شهر ری شدند.

وی ادامه داد: اگر حضرت عبد العظیم حسنی (ع) در نشر این احکام کوتاهی می‌کرد فضای مدینه برای ایشان فضای امنی می‌شد، ولی از آنجا که ایشان در پی ادای رسالت خویش بودند. این موضوع منجر به مهاجرت ایشان به ری و در نهایت به شهادت رسیدن ایشان شد. در نتیجه مسئله راوی و محدث بودن به معنی پل ارتباطی بین مردم و اهل بیت (ع) موجب ایجاد منصبی است که یک امام زاده را به گونه‌ای ممتاز می‌کند که زیارت او در حد زیارت امام حسین (ع) باشد و این نشان دهنده این است که محدث بودن چه جایگاه والایی است که هرکس را توفیق چنین جایگاهی نیست.

مختصری از زندگی‌نامه حضرت عبدالعظیم حسنی (ع)

حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) نسبش با چهار واسطه به امام حسن مجتبی (ع) می‌رسید؛ عبدالعظیم بن عبدالله بن علی بن حسن بن زید، فرزند امام حسن (ع).

ایشان نیز مانند پدرانش اهل فضل و تقوا بود. تاریخ ولادت و وفات ایشان در کتاب‌های معتبر قدیمی ذکر نشده، اما در برخی کتا‌ب‌های متأخرین چهارم ربیع‌الثانی ۱۷۳هـ. ق. را روز ولادتش و پانزدهم شوال ۲۵۲هـ. ق. را روز وفاتش نوشته‌اند.

ابوالقاسم آن‌قدر فهمیده و دانشمند بود که امام هادی (ع) شیعیان را به ایشان ارجاع می‌داد. به اباحمّاد که اهل ری بود فرمود: «ای ابا حمّاد، اگر در امر دینت، چیزی بر تو مشکل شد و در منطقه خودت بودی، از عبدالعظیم‌بن‌عبدالله حسنی(ع) درباره آن مطلب پرسش کن و سلام مرا به او برسان».

حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) که کنیه‌اش ابوالقاسم بود، از خوف سلطان زمان، از این شهر به آن شهر می‌رفت تا اینکه به ری آمد. مدتی کوتاه در آنجا زندگی کرد و در آن مدت هم کارش روزه و عبادت بود.

در همان‌جا نوشته شده که یکی از شیعیان در خواب، رسول خدا (ص) را دید که به او خبر وفات عبدالعظیم و محل دفن او را دادند. خبری که با واقعیت مطابق شد؛ همان روز ابوالقاسم را به همان مکان، که در آن زمان، باغی بود، بردند و دفن کردند. هنگام غسل، کاغذی در لباسش یافتند که نسب پاکش را نوشته بود. میرداماد درباره فضیلت زیارتش روایت مهمی نقل کرده است: «مَنْ زارَ قَبْرِهِ وَجَبَتْ لَهُ الْجَنَّةُ؛ هر که قبر او را زیارت کند، بهشت بر او واجب می‌شود».

بی‌شک این مقام و منزلت را کسب نکرده است، مگر به طاعت همان امامانی که راوی احادیث ایشان بوده است.

پی نوشت:

۱. مستدرک الوسائل، ج ۳، ص ۶۱۶، به نقل از: حضرت عبدالعظیم حسنی، ص ۱۳۷.
۲. نهج الفصاحه، ص ۲۵۷.
۳. «لِلْجَنَّةِ بَابٌ یُقَالُ لَهُ بَابُ الْمُجَاهِدِینَ، یَمْضُونَ إِلَیْهِ فَإِذَا هُوَ مَفْتُوحٌ وَ هُمْ مُتَقَلِّدُونَ سُیُوفَهُمْ وَ الْجَمْعُ فِی‏ الْمَوْقِفِ وَ الْمَلَائِکَةُ تُرَحِّبُ بِهِمْ...» بحار الانوار، ج ۱۰۰، ص ۹.