خروج نخبگان از کشور نزولی شد + آمار تفکیکی

گروه اجتماعی: موضوع فرار مغزها از کشور دغدغه جامعه نخبگانی بود و دهه 80 به معضل ملی بدل شد. بنابر آمار مجلس شورای اسلامی در سال 1389، 60 هزار نفر از ایرانیانی که در این سال مهاجرت کرده‌اند در زمرهٔ مهاجران نخبه دسته‌بندی می‌شوند.

به گزارش بولتن نیوز، این افراد غالباً دارای مقام‌هایی در المپیادهای علمی یا جزء نفرات برتر کنکور یا دانشگاه‌ها بودند. صندوق بین‌المللی پول در گزارش سال 2009 خود اعلام کرده‌ است ایران به لحاظ مهاجرت نخبگان، در میان 91 کشور در حال توسعه یا توسعه نیافته جهان، مقام نخست را داراست.

در سال 2018، تعداد دانشجویان مهاجر از ایران 12 هزار و 700 نفر اعلام شده که از این میان رتبه 12 را میان دانشجویان خارجی پیدا کرد؛ ایران کشوری است که نرخ ماندگاری بالاتری در مقصد نسبت به کشور‌های هند و چین دارد؛ 90 درصد دانشجویان ایرانی پس از اتمام تحصیل در مقصد می‌ماندند.

اما به تازگی و بر اساس آخرین مطالعه انجام شده در بنیاد ملی نخبگان، 2712 نفر برگزیدگان المپیادهای دانشجویی و 35313 نفر از رتبه‌های یک تا هزار کنکور سراسری مورد تحلیل قرار گرفته‌اند، میزان خروج از کشور قطعی رتبه‌های 1 تا 1000 کنکور سراسری در رشته ریاضی از حدود 60 درصد برای دانش آموختگان سال‌های 90 تا 92 با روند کاهشی به حدود 38 درصد برای دانش آموختگان سالهای 95 تا 97 رسیده که به نظر میرسد این روند همچنان نیز ادامه داشته باشد.

همچنین میزان خروج از کشور قطعی رتبه‌های 1 تا 1000 کنکور سراسری در رشته علوم‌ تجربی از حدود 10 درصد برای دانش‌آموختگان سالهای 90 تا 92 به کمتر از 7 درصد برای دانش آموختگان سالهای 95 تا 97 رسیده است که این آمار نیز سیر نزولی دارد.

در رشته‌های علوم‌انسانی نیز میزان خروج از کشور قطعی رتبه‌های یک تا هزار کنکور سراسری از حدود 20 درصد برای دانش آموختگان سال 92 به کمتر از 8 درصد برای دانش آموختگان سال 97 کاهش داشته و میزان خروج از کشور نهایی برگزیدگان المپیادهای ریاضی، فیزیک، شیمی، کامپیوتر، نجوم و زیست‌شناسی با سیر نزولی، از حدود 62 درصد برای دانش آموختگان سالهای 90 تا 92 به حدود 37 درصد برای دانش‌آموختگان سالهای 95 تا 97 رسیده که نشان می‌دهد، روندی کاهشی داشته است.

همچنین روند بازگشت متخصصان ایرانی به کشور و همکاری با آنها، با طراحی و اجرای برنامه «همکاری با متخصصان و کارآفرینان ایرانی خارج از کشور» از اسفند ماه سال 1393 با هدف ایجاد ساز و کاری جهت بهره‌مندی از دانش و تجارب ارزشمند ایشان، از میان دانش‌آموختگان دوره دکترا از 100 دانشگاه‌ برتر دنیا، اساتید 200 دانشگاه‌ برتر دنیا و متخصصان و کارآفرینان ایرانی فعال در مؤسسات شاخص علمی و فناوری یا شرکت‌های خارجی، آغاز شده است.

در همین راستا، بیش از 4700 نفر از متخصصان و فارغ‌التحصیلان ایرانی خارج از کشور در پلتفرم طراحی شده در مدل‌های مختلف همکاری خود را با کشور آغاز کرده‌‌‌اند که از این میان 135 کارآفرین، 93 شرکت‌ دانش‌بنیان و فناور را تاسیس کرده‌، 340 نفر به عنوان هیئت‌علمی دانشگاههای برتر کشور جذب شده و 170 استاد مدعو و معین در دانشگاههای کشور قرارداد امضا کرده‌اند. 500 دانش‌آموخته دکتری در قالب پسادکتری در چرخۀ خدمت‌رسانی به جامعۀ بومی قرار گرفته‌‌اند و بیش از 2000 سخنرانی و کارگاه تخصصی در 4 سال گذشته برگزار شده است.