۴ راهبرد حمایتی از علوم انسانی

به گزارش بولتن نیوز، پنجمین طرح ملی گفتمان نخبگان علوم انسانی عصر امروز با حضور حجت‌الاسلام احمد واعظی رئیس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، سورنا ستاری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و جمعی از اساتید،‌ نخبگان و دانشجویان علوم اسلامی در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران برگزار شد.

در این نشست احمد واعظی با اشاره به اینکه تمدن، دارای وجه نرم‌افزاری و سخت‌افزاری است، گفت: جلوه سخت‌افزاری تمدن را در مسائلی مثل معماری، شهرسازی، مسائل حمل و نقل شهری، هنر و ... و جلوه سخت‌افزاری آن را در توانش‌ها و بینش‌هایی می‌بینیم که به جامعه قدرت می‌بخشد تا توانایی حل معضلات جامعه را داشته باشد. علم در تأمین هر دو وجه تمدن یعنی سخت‌افزاری و نرم‌افزاری اثرگذار است و در این راستا ایفای نقش می‌کند.

وی افزود: مسئله‌ای که نسبت به آن غفلت صورت می‌گیرد، نقش علوم انسانی در تمدن است. تمدن معاصر غرب تنها محصول رشد علوم طبیعی و تکنولوژی نیست بلکه در گروی رشد علوم انسانی است. هر آنچه به عنوان تمدن معاصر یاد می‌کنیم چه از وجه نظام سیاسی، اقتصادی و مناسبات اجتماعی و سبک زندگی مرهون علوم انسانی است. اگر امروز مشاهده می‌کنیم جوامع به سمت پارلمان، مشارکت عمومی، نقش‌آفرینی احزاب، به سمت نهادسازی‌های نظارتی و شکل‌دهی نظام بروکراتیک حرکت می‌کنند، خروجی‌های علوم انسانی است. این مسئله در عرصه اقتصادی، بانک‌ها،‌ بورس‌ها، رشد بازرگانی بین‌المللی و ... صدق می‌کند.

حجت‌الاسلام واعظی پیشرفت اقتصاد، معنویت‌گرایی، رشد گفتمان انقلاب اسلامی جهت برپایی عدالت، حل معضلات اجتماعی و ... را در گروی شکوفایی علوم انسانی معرفی کرد و افزود: همان گونه که خروجی علوم طبیعی، تکنولوژی است، خروجی علوم انسانی، نهادسازی‌های اجتماعی و سیستم‌سازی‌های حکمرانی است. اگر خواهان پیشرفت اسلامی هستیم، اگر خواهان جامعه‌ای عادلانه و عاری از فساد و جامعه‌ای مهدوی به عنوان آرمان اصلی انقلاب هستیم، این مسائل در گروی شکوفایی علوم انسانی اسلامی است.

وی حمایت علوم انسانی را از مهم‌ترین ضروریات جامعه برشمرد و در این باره گفت: همان گونه که علوم طبیعی در رشد تکنولوژیک جامعه حمایت و پشتیبانی می‌خواهد، علوم انسانی هم نیاز به حمایت دارد منتها جنس حمایت از علوم انسانی متفاوت است. جهت حمایت از علوم انسانی نیاز به خودآگاهی معرفتی داریم.

حجت‌الاسلام واعظی افزود: این حمایت در چهار مرحله صورت می‌گیرد: اول اینکه ماهیت علوم انسانی را بشناسیم؛ یعنی به درکی عمیق از ابعاد و لایه‌های علوم انسانی برسیم و جایگاه آن در نظام معرفتی بشر و تمدن‌سازی بشر بیابیم. دوم اینکه نیازمند خوانش انتقادی علوم انسانی موجود هستیم. یعنی از حالت انفعال و دلدادگی کور و تقلیدوار نسبت به علوم انسانی موجود بیرون بیاییم و به یک خوانش انتقادی دست یابیم. سوم اینکه به دنبال حل مسائل بومی باشیم. اساساً در جهان بیرون، نظریه‌پردازی‌ها و تولید علم جهت پاسخ دادن به پرسش‌هاست، در حوزه علوم انسانی این مسئله بیشتر اهمیت می‌یابد. اگر به تاریخ علوم توجه کنیم، معمولاً عالمان درگیر مسائل عینی عصر خود بودند و برای درمان مسائل عینی خود، مشغول نظریه‌پردازی می‌شوند؛ مثلاً آثار جان‌لاک دقیقاً مبتنی بر مسائل مربوط به قرن 17 انگلیس است. در واقع ایده لیبرالیسم از سوی جان‌لاک متأثر از فضای سیاسی او شکل گرفت. ما باید مسائل مربوط به حوزه‌های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی جامعه را بیابیم و راهکارهای مناسب در حل معضلات آن را ارائه دهیم. مرحله چهارم، شکل‌گیری و جدی‌تر شدن فرآیند تولید علم و نظریه‌پردازی برای حل مسائل موجود است. طرح ملی گفتمان علوم انسانی طرحی جهت حمایت از تحقق این مراحل است.