تاثیر شبکه‌های اجتماعی در وضعیت بهداشتی نوجوانان

به گزارش بولتن نیوز، رسانه‌های نوین ارتباطی، نه‌تنها ارتباطات را به‌طورکلی متحول کرده، بلکه موجب ایجاد تغییر در روش‌های آموزش و یادگیری نیز شده‌اند. رسانه‌های اجتماعی به‌عنوان فناوری‌های نوین ارتباطی، گونه‌ای از رسانه‌ها هستند که بعد از رسانه‌های جمعی ظهور یافته و امکان تعامل میان تولیدکننده پیام و دریافت‌کننده آن را فراهم می‌آورند. بدین معنا که در این رسانه‌ها مخاطب یا گیرنده پیام صرفاً دریافت‌کننده پیام و منفعل نیست؛ بلکه نقشی پویا و فعال در تولید و به اشتراک‌گذاری محتوا ایفا می‌کند.

بر اساس گفته متخصصان، از فواید استفاده از رسانه‌های اجتماعی در آموزش آن است که این رسانه‌ها می‌توانند با ایجاد محیط یادگیری غیر رسمی‌تر، مشارکتی‌تر و تعاملی‌تر، فاصله و موانع ارتباطی بین معلم و یادگیرنده را کمتر کنند. هرچند رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی آسیب‌هایی نیز دارند، لیکن مطالعات انجام‌شده نشان می‌دهد کاربرد رسانه‌های اجتماعی آثار مثبتی دارد؛ ازجمله آن‌که باعث بهبود خودکارآمدی دانش‌آموزان، مشارکت فعال در تولید محتوا و ارتقای یادگیری از دانش به سطوح بالاتر شناختی، افزایش و تسهیل ارتباط بین معلم و دانش‌آموز، افزایش انگیزه و توجه به استعدادهای متفاوت دانش‌آموزان در یادگیری، یادگیری و یاد داری بیشتر در مقایسه با روش‌های سنتی و بهبود مهارت‌هایی از قبیل مهارت نوشتاری می‌شوند.

در همین راستا و به‌منظور بررسی بحث گروهی از طریق رسانه اجتماعی در مقایسه با بحث گروهی در کلاس درس و تأثیرات آن‌ها بر آگاهی، نگرش و رفتار بهداشتی دانش‌آموزان دختر نوجوان، محققین دانشگاه شهید چمران اهواز مطالعه‌ای پژوهشی را انجام داده‌اند که نتایج آن جالب توجه بوده است.

این پژوهش کاربردی، با مشارکت دختران نوجوان دانش‌آموز پایه هفتم شهر آبادان انجام شده است و در آن، برای گردآوری داده‌ها از پرسشنامه علمی ساخته‌شده توسط محققان استفاده شده است.

پژوهشگران فوق برای انجام مطالعه، افراد را در دو گروه «آزمایش» و «شاهد» قرار دادند. سپس برای هر گروه ۵ جلسه یک‌ساعته به‌منظور ارائه توضیح و ۵ جلسه یک‌ساعته به‌منظور بحث گروهی در نظر گرفته شد. بحث گروهی برای گروه شاهد در کلاس درس و برای گروه آزمایش در محیط رسانه اجتماعی (واتس اپ) صورت گرفت. موضوعات مطرح‌شده برای هر دو گروه نیز یکسان در نظر گرفته شد که عبارت بود از: آموزش بهداشت دوران بلوغ، کم‌خونی فقر آهن و تغذیه. بعد از انجام این جلسات نیز، شرکت‌کنندگان از طریق پرسش‌نامه به سوالات محققان پاسخ دادند.

نتایج به‌دست‌آمده از این پژوهش نشان می‌دهد با توجه به فواید بسیار زیاد بحث گروهی نظیر ایجاد تفکر انتقادی، ایجاد علاقه و آگاهی مشترک در زمینه خاص، تقویت قدرت بیان و استدلال، تقویت قدرت تجزیه‌وتحلیل و تصمیم‌گیری و همچنین با توجه به وجود محدودیت در کلاس درس برای انجام بحث گروهی، می‌توان از ظرفیت‌های رسانه‌های اجتماعی برای دستیابی به این اهداف مهم بهره گرفت و همچنین راه‌های استفاده صحیح از فناوری را به دانش‌آموزان آموخت و از این طریق، از اتلاف وقت و بیراهه رفتن آن‌ها پیشگیری کرد.

در این رابطه، سید عباس رضوی، استادیار گروه علوم تربیتی دانشگاه شهید چمران اهواز و همکارانش می‌گویند: «همان‌طور که یافته‌های این پژوهش نشان داد، نمرات آگاهی و دانش بهداشتی، نگرش نسبت به مسائل بهداشتی و همچنین رفتار بهداشتی دختران نوجوانی که از طریق رسانه اجتماعی آموزش‌دیده بودند در مقایسه با گروه شاهد به شکل معنی‌داری بالاتر بود».

آن‌ها در خصوص دلیل اثربخش بودن رسانه‌های اجتماعی در تحقیق فوق اعتقاد دارند: «این موضوع را می‌توان به شکل‌های مختلفی تبیین کرد. یکی از دلایل آن را باید در خصوصیات و رسانه‌های اجتماعی جستجو کرد. رسانه‌های اجتماعی بستری فراهم می‌کنند که به سبب ویژگی چندرسانه‌ای بودن، سادگی استفاده و تسهیل ارتباط با دیگران و همچنین یادگیری مستقل از زمان و مکان دارای جذابیت است. همچنین حضور در فضای مجازی و از طریق رسانه‌های اجتماعی نیازمند تعامل چهره‌به‌چهره نیست، بنابراین افراد احساس راحتی بیشتری می‌کنند و فرصت بیشتری برای اظهار نظر و مشارکت می‌یابند».

رضوی و همکارانش می‌افزایند: «شاید بتوان یکی دیگر از دلایل برتری نتایج گروه آزمایش (بحث گروهی در محیط رسانه اجتماعی) نسبت به گروه شاهد (بحث گروهی در کلاس) را استفاده از رویکرد ترکیبی در ارائه آموزش موضوعات بهداشتی دانست؛ زیرا استفاده از رویکردهای تلفیقی و به‌ویژه فناوری‌های نوین، مبتنی بر رایانه و شبکه، بهبود تجارب یادگیری را در پی دارد».

این یافته‌ها که بر اثرات مثبت و مفید استفاده از شبکه‌های اجتماعی در افزایش اطلاعات و بهبود نگرش بهداشتی دختران نوجوان اشاره دارند، در مجله «پژوهش در برنامه‌ریزی درسی» متعلق به دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان منتشر شده‌اند.