چرا کیفیت نگهداری آثار در موزه‌های تهران ضعیف است

به گزارش بولتن نیوز، منیژه هادیان دهکردی با بیان بخشی از مقاله اش در نشست تخصصی این پژوهشکده به نقش و اهمیت ثبت داده‌های ریزاقلیم یا دما و رطوبت نسبی در سنجش کیفیت نگهداری آثار تاریخی در محیط‌های موزه‌‌ای و مراکز اسناد اشاره کرد و گفت: این مقاله بخشی از نتایج بدست آمده از طرح پژوهشی-آموزشی «موزه سبز» و همچنین بازرسی‌های فنی موزه‌ها با روش ترموگرافی مادون قرمز است.

وی با بیان این نکته که کیفیت نگهداری آثار در موزه‌ها بستگی به متغیرهای متعددی از قبیل نور، دما، رطوبت نسبی، آلاینده‌های داخلی و خارجی ، آفات و نوع آثار موجود در آنها دارد تصریح کرد: ارایه گزارشات متعدد فرسایش آثار ناشی از شرایط ریز اقلیم در موزه‌ها منجر به ضرورت اندازه‌گیری میزان رطوبت نسبی (RH) و درجه حرارت (T) و نوسانات آنها در موزه‌ها شد.

دهکردی افزود: در نسل اول مطالعات ارزیابی کیفیت هوا در فضاهای داخلی از دماسنج و رطوبت‌سنج‌های اولیه و سپس ترموهیگروگراف‌ها برای ثبت این داده‌ها و آگاهی از وضعیت ریز اقلیم استفاده می‌شد،اگرچه این آگاهی از این داده ها الزامی بود اما اطلاعات زیادی را در اختیار حفاظتگران و موزه‌داران قرار نمی‌داد.

هادیان اظهار داشت: نیاز به درک بیشتر سازوکارهای فرسایش آثار به منظور دستیابی به روش‌هایی برای کاهش نرخ فرسایش و یا حتی پیشگیری از آسیب‌های وارده ضرورت استفاده از ابزارها و روش‌های علمی مکمل را بیشتر کرد.

به گفته این عضو هیأت علمی پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار فرهنگی - تاریخی، با روی کار آمدن روش‌هایی مثل ترموگرافی مادون قرمز این امکان ایجاد شد که تغییرات دمایی ناشی از تبادلات هوایی از طریق بازشوها، ارزیابی کیفیت عملکرد تاسیسات سرمایش و گرمایش در موزه‌ها و همچنین اثرات حرارتی روی آثار هویدا شود.

هادیان با بیان اینکه روش ترموگرافی مادون قرمز روشی بر پایه‌ فیزیک حرارت و فیزیک امواج الکترومغناطیسی بنا نهاده شده که برای تشخیص و شناسایی، ردیابی و اندازه‌گیری تابش حرارتی از سطح یک جسم به کار می‌رود تصریح کرد: این روش برای تشخیص عیوب تجهیزات الکتریکی و بازرسی‌های ساختاری بناها و اشیاء تاریخی و اثرات رطوبتی در آنها نیز بسیار مفید است.

وی خاطرنشان ساخت که این نوع بازرسی‌ طی طرح پژوهشی سال 96 در کاخ شمس‌العماره در کاخ موزه گلستان صورت گرفت.

هادیان گفت: با این وجود یک سوال اساسی برای متخصصان حفاظت از آثار همچنان باقی می‌ماند که شرایط ریز اقلیم فراهم شده برای آثار چه مدتی آنها را از تهدیدهای احتمالی حفظ می‌کند یا به عبارت دیگر شرایط فراهم شده چقدر تضمین‌کننده‌ کیفیت نگهداری آثار است.

وی افزود: برای پاسخ به این سوال موسسه‌ ماندگاری تصویر (IPI) شاخصی را برای ارزیابی مناسب بودن مخازن نگهداری فیلم‌های پلاستیکی پیدا کرد که برای سایر مواد آلی و حساس در فضاهای موزه‌ای نیز قابل استفاده بود، برای این کار با اندازه‌گیری مداوم دما و رطوبت نسبی به مدت یک ماه در فصل سرد و گرم در موزه و با انجام محاسبات لازم می‌توان طول عمر آثار با ماهیت آلی را بطور کمی و بر اساس سال در محل نگهداری آنها اندازه‌گیری کرد.

دهکردی با اشاره به اینکه با پایش مداوم در موزه‌ها می‌توان از کیفیت نگهداری آثار و شرایط فراهم شده برای آنها بطور دقیق اطمینان حاصل کرد، تصریح کرد: مطالعات انجام شده در 7 موزه در شهر تهران و نتایج بدست آمده در یک دوره پایش نشان داد که کیفیت نگهداری در بعضی از این موزه‌ها ضعیف و به لحاظ ریز اقلیم نیازمند ملاحظات خیلی بیشتری هستند.