دولت قدم اول را برای مقابله با قاچاق سوخت برداشت

به گزارش بولتن نیوز، این عبارت که ایران در رتبه دوم ارزان‌ترین نرخ سوخت بین کشورهای دنیا ایستاده‌، تکراری و نخ‌نما شده است اما تبعات آن با نوسانات نرخ ارز طی چند ماه گذشته که افزایش فاصله نرخ بنزین در ایران نسبت به کشورهای همسایه را رقم زد، تبعاتی در پی داشت که کم‌تر کسی پیش‌بینی می‌کرد.

مرزهای ایران به محلی برای خرید و فروش سوخت، نه به‌صورت قانونی که به‌طور غیرقانونی تبدیل شده است. در ترکیه با جمعیت تقریبا مشابه ایران، روزانه هشت میلیون لیتر بنزین مصرف می‌شود و ما در حال رسیدن به مرز ۱۰۰ میلیون لیتر مصرف روزانه هستیم. یکی از دلایل این تفاوت فاحش، علاوه بر درست نبودن فرهنگ مصرف، اختلاف قیمت بنزین در ایران با کشورهای همسایه است. برای مثال نرخ بنزین در ایران ۰.۲۹ سنت و در ترکیه ۱.۱۶ دلار است. همین موضوع ولع قاچاقچیان را برای کسب سود، بیش‌تر می‌کند.

هرچند طی شش ماه گذشته، آمارهای مختلفی از سوی افراد مختلف درباره میزان قاچاق سوخت اعلام شده است، اما از آنجاکه این فرآیند بستری غیرقانونی داشته و سازوکار مشخصی ندارد، نمی‌توان آمار دقیقی از قاچاق سوخت اعلام کرد.

یارانه پنهان بنزین؛ روزی ۳۵ میلیون دلار

به گفته کارشناسان، قاچاق سوخت درحالی درحال انجام است که نرخ سوخت در ایران واقعی نیست و دولت مبلغ زیادی یارانه به سوخت اختصاص می‌دهد. به گفته مسئولان ‌اکنون روزانه ۳۵ میلیون دلار یارانه پنهان به بنزین اختصاص می‌یابد و در مجموع در شش ماه نخست امسال بیش از ۵.۵ میلیارد دلار یارانه به بنزین تعلق گرفته است. نکته نهفته در این موضوع این است که پرداخت ارقام هنگفت به عنوان یارانه بنزین که نیمی از آن به دهک‌های ثروتمند جامعه اختصاص می‌یابد و همین‌طور قاچاق بنزین با قیمت یارانه‌ای، هر دو از نمودهای بی‌عدالتی است.

پیش‌بینی می‌شود با ادامه روند کنونی مصرف بنزین در کشور با قیمت فعلی یارانه پنهانی که دولت باید بابت بنزین پرداخت کند، از ۳۵ میلیون دلار به ۴۵ میلیون دلار در روز افزایش خواهد یافت .با احتساب نرخ تسعیر ارز به میزان ۴۲۰۰۰ ریال، یارانه پنهان بنزین حدود ماهانه برای هر نفر ۴۶۰ هزار ریال بوده است که پیش‌بینی می‌شود در ماه‌های آینده این رقم به ۷۰۰ هزار ریال افزایش یابد. اگر جمعیت ایران را ۸۰ میلیون در نظر بگیریم و به هر فرد ماهانه ۴۶۰ هزار ریال یارانه بنزین پرداخت شود، یعنی دولت ماهانه ۳۶۸۰ میلیارد تومان یارانه پرداخت می‌کند.

بر اساس گزارش مرکز آمار ایران، برای سال ۱۳۹۵ بیش از ۵۰ درصد مبلغ یارانه پنهان به سه دهک پردرآمد کشور اختصاص یافته و باقی آن بین هفت دهک دیگر توزیع شده است. از ۳۰ میلیون دلار یارانه‌ای که دولت در سال ۱۳۹۵ برای بنزین پرداخت کرده، بیش از ۱۵ میلیون دلار از این یارانه بین سه دهک درآمدی بالا تقسیم شده و باقی مانده آن بین هفت دهک دیگر توزیع شده است.

قدم‌های اولیه برای احیای کارت سوخت

این آمار و ارقام وحشتناک بود که دولت را بر آن داشت تا برای مقابله با قاچاق سوخت چند سناریو را مورد بررسی قرار دهد که مهم‌ترین آن احیای کارت سوخت بود تا از این طریق مانیتورینگ مصرف امکان‌پذیر شود. با استفاده از کارت‌های هوشمند سوخت، مقدار مصرف با در نظر گرفتن جزئیاتی همانند مصرف سوخت در انواع خودروها یا پراکندگی مناطق کم‌مصرف و پرمصرف بررسی می‌شود که این نوع اطلاعات برای مدیریت مصرف سوخت کشور بسیار مهم است.

البته قدم‌های اولیه برای بازگرداندن کارت سوخت از زمستان سال گذشته با اطلاعیه شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی برداشته شد و شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی همان زمان اعلام کرد طبق مصوبه مجلس شورای اسلامی، استفاده از کارت سوخت برای متقاضیان سوخت‌گیری خودرو بار دیگر الزامی خواهد شد. ضمن اعلام این خبر هم‌چنین تاکید شد افرادی که کارت سوخت ندارند، باید به‌منظور جلوگیری از ایجاد مشکل، نسبت به اخذ کارت سوخت اقدام کنند.

روش‌های ثبت‌نام کارت سوخت المثنی

در نهایت ۲۸ آبان‌ماه بود که شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی در اطلاعیه‌ای از قطعی شدن بازگشت کارت سوخت خبر داد و اعلام کرد: مالکان خودروها و موتورسیکلت‌هایی که کارت سوخت خود را گم کرده‌اند، لازم است به ترتیبی که در رسانه‌ها توضیح داده خواهد شد، از تاریخ شنبه ۳ آذرماه، حداکثر تا شنبه ۲۴ آذرماه ۱۳۹۷ نسبت به ثبت درخواست خود برای دریافت کارت سوخت جدید اقدام کنند.

این شرکت هم‌چنین سه روش را برای ثبت نام کارت سوخت المثنی معرفی کرد. روش نخست ثبت نام مالکان خودرو یا موتور سیکلت فاقد کارت سوخت با مراجعه حضوری به دفاتر پلیس+۱۰ بود که از شنبه ۳ آذرماه با ارائه مدارک لازم طبق ضوابط جاری آغاز شد.

روش دوم مراجعه به سامانه خدمات دولت همراه به نشانی www.mob.gov.irو ورود به گزینه درخواست کارت سوخت‌المثنی و ثبت اطلاعات است که این سامانه از ۵ آذرماه در دسترس عموم قرار می‌گیرد و ثبت اطلاعات در این سامانه رایگان است ؛روش سوم نیز دریافت و نصب رایگان اپلیکیشن خدمات دولت همراه و ورود به گزینه درخواست کارت سوخت المثنی از امروز (۵آذر) است. نسخه‌های Android و IOS این اپلیکیشن از چهار منبع قابل دریافت است:
· سامانه خدمات همراه دولت (mob.gov.ir)
· ایران اپس(iranapps.ir)
· کافه بازار (cafebazaar.ir)
· اپ استور (appstore.ir)

نظر دولت و مجلس درمورد احیای کارت سوخت

در این راستا، بیژن زنگنه - وزیر نفت - در آخرین اظهار نظر خود درمورد احیای کارت سوخت با اعلام این‌که در استفاده مجدد از کارت سوخت می‌خواهیم جلوی قاچاق سوخت را بگیریم تاکید کرد که بحث‌مان اصلا افزایش قیمت یا سهمیه‌بندی بنزین نیست.

هم‌چنین نمایندگان بخش خصوصی در اتاق بازرگانی تهران و نمایندگان مجلس شورای اسلامی، حدود دو هفته پیش در نشست کمیسیون انرژی و محیط زیست اتاق تهران، راهکارهای مدیریت مصرف بنزین را بررسی کردند. در این نشست، طبق اعلام وزارت نفت، فریدون اسعدی - عضو کمیته انرژی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی - در گزارشی به وضع تولید و مصرف بنزین در کشور طی دوره‌های برنامه‎های توسعه اشاره کرد و افزود: اگر هدف سیاست‌گذاران در کشور صرفا مقابله با قاچاق بنزین است، رویکرد احیای کارت سوخت می‌تواند بهترین گزینه قلمداد شود و اگر کاهش و مدیریت مصرف سوخت را هدف‌گذاری کرده‌اند، سهمیه‌بندی به همراه روش‌های غیرنفتی کاهش تقاضا می‌تواند گزینه مناسب برای مواجهه با آن باشد.

به گفته جلال میرزایی - عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی - فرآورده‌های نفتی و به‌ویژه بنزین در ایران بدون ابزارهای کنترلی مصرف می‌شود و برخی افراد نیز صرفه‌جویی را سرلوحه کار قرار نمی‌دهند، از این رو استفاده از کارت هوشمند سوخت روشی موثر برای مهار مصرف افسارگسیخته این فرآورده است.

اما محمود واعظی - رئیس دفتر رئیس جمهوری - در این مورد گفت: یکی از راه‌های مهار جریان انتقال سوخت، استفاده از کارت هوشمند سوخت است. تصمیم گرفتیم این کارت به روش‌های مختلف مانند میزان استفاده هر خودرو از سوخت انجام شود.
احیای کارت سوخت به معنی سهمیه‌بندی بنزین نیست

به موازات انتشار اخبار احیای کارت سوخت، شایعه سهمیه‌بندی شدن بنزین نیز به گوش می‌رسد. شایعه‌ای که شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی در نخستین اطلاعیه خود آن را رد و اعلام کرد این اقدام به معنای سهمیه‌بندی و افزایش نرخ سوخت نبوده و لازم است هموطنان محترم به شایعات بی‌اساس در این مورد توجه نکنند. هم‌چنین زنگنه نیز بر این نکته تاکید کرد و گفت که سهمیه‌بندی مطرح نیست.