بدعت در قانونگذاری یا تفسیر به رأی قانون اساسی؟

گروه سیاسی: فاطمه سادات نقوی طی یادداشتی به واکاوی علت نامه عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی به علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی درباره FATF پرداخت که متن آن به شرح زیر است:

به گزارش بولتن نیوز به نقل از فارس، چند روز پیش وزیر راه و ترابری آقای دکتر آخوندی طی نامه ای به رئیس مجلس نسبت به تشکیل رکن جدیدی در ارکان حاکمیت کشور اظهار خطر نمود. ایشان به نقل از سخنگوی شورای نگهبان اعلام کردند که هیات عالی نظارت بر اجرای سیاست های کلی نظام جانشین رهبری است اختیارات ایشان را دارد و اختیارات لازم برای توقف لوایح مصوب را علی رغم نظر دولت و مجلس و پس از اعلام عدم مغایرت آن ها با شرع و قانون اساسی از شورای نگهبان را دارد. و در ادامه هشدار دادند که چنین اختیاری مسبوق به سابقه نیست و باید آن را امری فراتر از قانون اساسی دانست. در ادامه لازم است بار دیگر به قانون اساسی برگردیم و برخی اصول آن را مرور کنیم. اصل پنجاه و هفتم قانون اساسی اعلام می­دارد:« قوای حاکم در جمهوری اسلامی ایران عبارتند از قوه مقننه، قوه مجریه، قوه قضائیه که زیر نظر ولایت مطلقه امر و امامت امت بر طبق اصول آینده این قانون اعمال می گردند...» مقنن اساسی در راستای این اصل و به منظور تحقق ولایت و نظارت مقام رهبری بر سه قوه تعیین سیاست های کلی نظام پس از مشورت با مجمع تشخیص مصلحت نظام را در بند یک اصل صد و دهم از وظایف و اختیارات رهبری اعلام نمود و البته در بند دوم نظارت بر حسن اجرای این سیاست ها را نیز بر عهده خود این مقام قرار داد. به نظر می رسد جناب آخوندی تا اینجای کلام موافق هستند و تنها مشکل ایشان تفویض این اختیار به هیات عالی نظارت بر حسن اجرای سیاست­های کلی نظام است. قانون اساسی به صراحت در پایان اصل یک صد و دهم اعلام می کند که «رهبری می تواند بعضی از وظایف و اختیارات خود را به شخص دیگری تفویض کند.» ظاهراً در نظر وزیر راه رهبری حق تفویض این اختیار را ندارد. البته بعید است که ایشان به عنوان وزیری در دولت جمهوری اسلامی چنین دیگاهی داشته باشد. بلکه قاعدتاً معتقدند که چنین تفویض اختیاری صورت نگرفته است. این در حالی است که تفویض اختیار نظارت بر حسن اجرای سیاست های کلی نظام به مجمع امر تازه ای نیست. رهبری در طی حکمی در تاریخ 13/11/1379 مرقوم فرمودند« این جانب با توجه به اصول صد و ده قانون اساسی نظارت بر حسن اجرای سیاست های ابلاغی را بر عهده مجمع تشخیص مصلحت نظام نهاده ام و آن مجمع موظف است با ساز و کار مصوب گزارش نظارت خود را به اینجانب ارائه دهد.» متعاقب این حکم مجمع تشیص مصلحت مقررات حسن اجرای سیاست های کلی نظام را تصویب نمود که با اصلاحاتی در تاریخ 20/6/1384به تایید مقام رهبری رسید.

در ماده یکم این قانون نظارت بر حسن اجرای سیاست های کلی به موجب تفویض اختیار از جانب رهبری بر عهده مجمع می باشد. مطابق تبصره دوم ماده یک این قانون«نظارت بر حسن اجرای سیاست های کلی شامل نظارت بر اعمال سیاست های کلی در قوانین، مقررات و مراحل اجرایی است.» بنابراین تفویض اختیار نظارت بر حسن اجرای سیاست های کلی نظام به مجمع مبتنی بر حکم رهبری است و این امر در مصوبه مجمع که به تایید رهبری نیز رسیده است منعکس شده است. بنابراین چنین امری نه خلاف قانون اساسی است و نه موضوع جدیدی است.

تبصره ماده 7 قانون مذکور که در اصلاح مورخ 22/12/92 به این قانون افزوده شده آمده است:« در صورت لزوم، مجمع می­تواند تصمیم­گیری درباره­ی مغایرت یا عدم مغایرت مصوبات مجلس با سیاست­های کلی را به کمیسیون نظارت واگذار کند.» تمامی پانزده نفر عضو هیات عالی نظارت خود اعضای مجمع هستند که توسط خود اعضا برگزیده شده اند. البته طبق اعلام دبیر مجمع تشخیص تشکیل این هیات به دستور رهبری انجام گرفته است. بنابراین تشکیل هیات عالی نظارت از سوی مجمع در چارچوب قانون اساسی تفویض رهبری و مصوبه مجمع می­‌باشد.

جالب است بدانید که اولین اظهار نظر شورای نگهبان در خصوص مغایرت مصوبه مجلس با سیاست های کلی نظام مبتنی بر اظهار نظر مجمع در بررسی لایحه بودجه سال 87 صورت پذیرفت. در آن زمان شورا ضمن اظهار نظر در مورد لایحه بودجه اعلام داشت:«نظر به اینکه مجمع محترم تشخیص مصلحت نظام پیرو ابلاغیه مورخ 15/6/84 مقام معظم رهبری بر حسب نظارت تفویض شده از طرف معظم له طی نامه شماره 0101/53764 مورخ 29/11/1386 اعلام داشته به لایحه مذکور رسیدگی کرده و مواردی خلاف اصول سیاست های کلی نظام تشخیص داده که قهرا مغایر بند یک اصل 110 قانون اساسی است.

علیهذا نظریه مذکور جهت اقدام لازم به پیوست ارسال می گردد.» با توجه به توضیحات ارائه شده برخلاف تصور وزیر راه شورای نگهبان مصوبه را مطابق قانون اساسی اعلام نکرده است بلکه این مصوبه به علت مغایرت با سیاست های کلی نظام مغایر اصل 110 قانون اساسی است. بنابراین لزوم عدم مغایرت مصوبات مجلس با سیاست های کلی نظام امری بدیع نیست بلکه حفاظت از اصول صریح قانون اساسی است. آن چه بدیع است تحریف قانون اساسی و تفسیر به رأی اصول آن است.