کاهش حجم آبشارهای یخی در منطقه دماوند و علم‌کوه

گروه اجتماعی: عباس محمدی (مدیر انجمن دیده‌بان کوهستان)  درباره کاهش میزان حجم یخچال‌ها و برف‌چال‌ها گفت: از حدود ۲۵ سال پیش در ایران کاملا محسوس بود که آنچه به عنوان یخچال و برفچال در ایران داریم به صورت جدی در حال کاهش است. یک توده برفی یا یخی در برخی از کوه‌ها از آبان ماه تا اواخر تیرماه مشاهده می‌شد، اما حجم و گستردگی این یخچال‌ها و برف‌چال‌ها سال به سال کمتر می‌شود.

به گزارش بولتن نیوز به نقل از ایلنا، وی ادامه داد: در گذشته در توچال و کوه‌های شمال تهران لکه‌های برفی بود که برخی از این لکه‌های برفی تا مهرماه باقی ماند، اما در حال حاضر در توچال با توجه به اینکه بهار بسیار خوب و پربارشی داشتیم و زمستان نیز از نظر بارش نرمال بود، اما لکه‌های برفی روی کوه‌ها دیده نمی‌شود، یعنی بدون اینکه میزان بارش کم شده باشد، مقدار تبخیر و ذوب برف‌ها بیشتر شده است.

مدیر انجمن دیده‌بان کوهستان با بیان اینکه رود دره‌های استان تهران در حال خشک شدن است و آب بسیار کمی دارند، خاطرنشان کرد: وقتی ذوب برف‌ها بیشتر می‌شود، دائمی‌ بودن آب‌ها در جویبارها را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد، در حال حاضر به علت ذوب برف‌ها میزان حجم آب موجود در جویبارها در شمال تهران بسیار کاهش پیدا کرده است.

محمدی درباره کاهش حجم آبشار یخی در کوه دماوند گفت: آبشار یخی که به صورت دائمی در ارتفاع ۵ هزار متری کوتاه دماوند قرار داشت و حتی در مردادماه هم این منطقه تا دو الی سه سال گذشته نیز یکپارچه یخ بود، اما در تابستان امسال این آبشار یخی از وسط نصف شده و در حال فروپاشی است. علت این امر نیز به دلیل گرمای بی‌سابقه و طول مدت گرماست.

وی با اشاره به طولانی بودن و تداوم روزهای گرم در سال جاری تصریح کرد: متاسفانه طول دوره گرما در ایران و البته جهان بیشتر شده است. همچنین دمای بیش از حد دما در برخی از شهرها بی‌سابقه است، این موضوع بر یخچال‌ها و برف‌چال‌های طبیعی تاثیرگذار بوده و عمر و ماندگاری آنها کمتر شده است، از سوی دیگر سرعت تصعید برف نیز زیاد شده است یعنی به دلیل گرمای زیاد برف قبل از اینکه ذوب شده و به آب تبدیل شده و به عمق زمین رفته و سفره‌‌های آب زیرزمینی را تقویت کند، بخار می‌شود.

مدیر انجمن دیده‌بان کوهستان خاطرنشان کرد: یخچال‌های طبیعی در پنج منطقه دماوند و علم کوه در رشته کوه البرز، سبلان، زردکوه و اشتران کوه در منطقه زاگرس وجود دارند، البته بیش از یخچال‌ها، برف‌چال‌ها را در این مناطق داشتیم که ۸ الی ۷ ماه در این مناطق بودند، اما در حال حاضر به ۵ الی ۶ ماه کاهش یافته‌اند.

فصلی شدن رودخانه‌های دائمی طی چند سال آینده

محمدی با اشاره به پیمایش صحرایی صورت گرفته در خصوص یخچال‌ها گفت: در سال ۹۲ در یک پیمایش صحرایی که به پژوهشگاه آب ارائه شد، مشخص شد؛ حجم یخچال‌های طبیعی کشور نسبت به سی سال گذشته نصف شده است، در حال حاضر نیز با توجه به آمارهایی که کم و بیش وزارت نیرو منتشر می‌کند، میانگین آورد رودخانه‌ها که به طور مستقیم وابسته به برف و یخ کوهستان است، ۲۰ درصد کاهش داشته است، البته ۲۰ درصد کاهش در آورد رودخانه به معنی این نیست که میزان یخچال‌های طبیعی نیز به همین میزان کاهش داشته، بلکه قطعا یخچال‌ها و برف‌چال‌های طبیعی به میزان بیشتری کاهش داشته‌اند، چرا که یخ‌های قدیمی نیز در حال ذوب شدن هستند و این امکان وجود دارد که رودخانه‌های بزرگ کشور از جمله کارون تا پنج‌سال آینده فصلی شود و در تابستان دیگر هیچ‌‌آبی در این رودخانه نباشد.

وی با بیان اینکه ما در حال ورود به دوره‌ای هستیم که رودخانه‌های بزرگ فصلی شوند، گفت: مهمترین اقدامات برای مقابله با این شرایط این است که در ابتدا خود را با تغییرات اقلیم هماهنگ کرده و سازگاری ایجاد کنیم، همچنین سیاست‌های غلط در حوزه آب را بپذیریم و آن را اصلاح کنیم.

مدیر انجمن دیده‌بان کوهستان تاکید کرد: وقتی صحبت از تغییر اقلیم می‌کنیم نباید سوء مدیریت که همچنان عامل اصلی کمبود آب در کشور است را نادیده بگیریم.

محمدی با بیان اینکه علاوه بر افزایش دما که یک واقعیت اجتناب‌ناپذیر است باید بپذیریم که طی ۳۰ الی ۴۰ سال گذشته با سوء مدیریت آب در کشور مواجه بوده‌ایم، تصریح کرد: در این ۱۰ الی ۱۲ سال گذشته سوءمدیریت آب در کشور تشدید شده است. معتقدم باید به سرعت در خصوص مدیریت آب چاره‌اندیشی شده و تجدیدنظر اساسی در روش‌های مدیریت آب شود. به طور مثال سدسازی‌های گسترده که صورت گرفته براساس آورد رودخانه‌ها انجام شده است، مهندسان سدسازی آورد رودخانه را برای احداث سد در یک دوره ۱۰ الی ۱۵ ساله محاسبه می‌کنند، در صورتی که پیش‌بینی‌ها حاکی از این است که آورد رودخانه‌ها از سی سال گذشته به طور مرتب کاهش داشته است.

وی با اشاره به احداث سد کرخه ادامه داد: سدی مانند کرخه را برای ۶ میلیارد مترمکعب آب در نظر گرفته‌اند، در حالی که از همان ابتدا مشخص بود که این سد هیچ وقت با این حجم از آب پر نخواهد شد، چرا که همچین آبی اساسا در این حوضه وجود ندارد و تنها یک سازه عظیم با هزینه چند میلیارد دلاری ایجاد شد که بلااستفاده است. سدهای کارون سه و شهید عباس‌پور نیز مشابه سد کرخه هستند و متاسفانه مهندسان و مدیران کشور در خصوص سد سازی واقعیت تغییر اقلیم را نادیده گرفته و نپذیرفتند که با کشور با تغییر اقلیم مواجه است.

مدیر انجمن دیده‌بان کوهستان با اشاره به احداث سد گتوند بر روی گنبدهای نمکی خاطرنشان کرد: اگر امروز در شهرهای اهواز، آبادان و خرمشهر و ... آب شور شده به دلیل این است که مدیران واقعیت تغییر اقلیم را نادیده گرفتند و از سوی دیگر سدهایی مانند گتوند را در مکان‌های نادرستی احداث کردند، یعنی اشتباه روی اشتباه مرتکب شدند.

محمدی با بیان اینکه انکار سوء مدیریت طی سی الی ۴۰ سال گذشته مشکلات بسیاری را برای ما فراهم آورده است، تصریح کرد: ایران یکی از کشورهایی است که نقش بسزایی در گسترش گازهای گلخانه‌ای دارد، اگرچه تولید ناخالص داخلی ما پایین است، اما مصرف سوخت و برق بی‌رویه باعث گرم شدن زمین شده است و بنابراین سوء مدیریت در منابع آب و انرژی در گرم شدن زمین موثر بوده است.

وی همچنین در خصوص پیامدهای اجتماعی ناشی از تغییرات اقلیم گفت: ۵۰ سال پیش در بلوچستان تعداد زیادی از مردم به دلیل خشکسالی به استان گلستان مهاجرت کردند. در حال حاضر نیز از ورزنه جمعیت زیادی به شهر اصفهان در حال مهاجرت هستند. همچنین عده بسیاری به دلیل از بین رفتن زمین‌های کشاورزی به سمت استان‌های شمالی گیلان و مازندران در حال مهاجرت هستند یا مهاجرت خواهند کرد که این وضعیت، بحران اجتماعی بسیار بزرگی را برای ما ایجاد خواهد کرد.