لاجرم بر دل نشیند...

گروه سینما و تلویزیون: شکی نیست که دین تاثیرات زیادی بر زندگی انسان‌ها دارد. از سوی دیگر با توجه به این‌که ما در کشوری زندگی می‌کنیم که نظام آن دینی است، مسلما می‌‌توان با بهره بردن درست از رسانه به ترویج سبک زندگی دینی و فضائل اخلاقی برآمده از آن اقدام کرد. البته این مساله زمانی اتفاق می‌افتد که بتوانیم این مهم را در قالب‌های جذاب برای مخاطب باورپذیر کنیم.

به گزارش بولتن نیوز به نقل از جام جم آنلاین، چه بسا که بهترین قالب هم در این زمینه، سریال‌های تلویزیونی باشد که کارگردانان می‌توانند در شمایل آثار نمایشی، مکارم و فضایل اخلاقی را به شکل زیرپوستی و غیرشعاری به مخاطب انتقال بدهند. تردیدی وجود ندارد که در این راه ابتدا باید تصاویر واقعی از زندگی مردم نمایش داده شود، چراکه نشان دادن زندگی‌های اغراق‌‌آمیز، نه‌تنها سبک زندگی دینی و به تعبیر بهتر اسلامی ـ ایرانی را ترویج نمی‌‌کند، بلکه به نتیجه عکس هم منجر می‌شود.

به همین بهانه سراغ هنرمندان رفتیم و این مساله را با آنها در میان گذاشتیم که چطور می‌توان در قالب آثار نمایشی، سبک زندگی اسلامی ـ ایرانی و فضایل اخلاقی برآمده از آن را به دور از شعارهای ظاهری بسط و ترویج داد.

دادن حس خوب به مخاطب

برای تاثیر بیشتر این مساله در گام اول باید تمرکز روی فیلمنامه‌ها بیشتر شود. وقتی ما به یک قصه خوب برسیم، مسلما می‌‌توانیم در قاب تصویر به بهترین شکل آن را اجرایی کنیم.

بنابراین قبل از هر چیز باید روی فیلمنامه کار بیشتری کنیم و با بهره بردن از نویسندگان توانمند به نتایج مطلوب برسیم. نوع پرداخت به زندگی و شخصیت‌ها در فیلمنامه از اهمیت بسزایی برخوردار است.

جواد افشار که کارگردانی سریال‌هایی همچون مادرانه، کیمیا، پول کثیف، برادر، سی‌امین روز و... را در کارنامه دارد، در پاسخ به این سوال که برای ورود به فضایل اخلاقی در مجموعه‌های نمایشی بهتر است از چه راهکارهایی بهره ببریم، به جام‌جم توضیح داد: فکر می‌کنم بهترین راه برای ورود این است که این فضایل را در لابه‌لای رفتار شخصیت‌های قصه تعریف کنیم. البته باید مراقب باشیم این موضوع گل درشت نباشد، چرا که احساس ناخوشایند به مخاطب دست می‌دهد و پس می‌زند.

وی ادامه داد: البته نباید همه فضایل اخلاقی خوب را در یک کاراکتر قرار بدهیم و سفید مطلق باشد، زیرا همه آدم‌ها خاکستری هستند و کسی سفید یا سیاه مطلق نیست. در واقع همه نقاط مثبت و منفی را با هم دارند. بنابراین تقسیم مکارم اخلاقی در شخصیت‌های مختلف قصه باید به شکل درست طراحی شود، زیرا در غیر این صورت نتیجه عکس خواهیم گرفت.

این کارگردان تصریح کرد: وقتی کاراکترهای قصه باورپذیر باشند، طبیعی است که مقبولیت بیشتری هم نزد مخاطب پیدا می‌کنند و الگو می‌شوند. بنابراین در گام اول باید آموزه‌های اخلاقی در قصه به بهترین شکل طراحی و در گام دوم بدرستی اجرا شود.

لزوم نگاه عمیق

علی‌اکبر محلوجیان که نویسندگی فیلمنامه سریال‌هایی همچون پدر سالار، فرآت، زیر تیغ و... را در کارنامه دارد، در این باره می‌گوید: برای پرداختن به سبک زندگی اسلامی ـ ایرانی و فضایل اخلاقی در آثار نمایشی، باید نگاه عمیق داشنه باشیم و با اندیشه قصه را طراحی کنیم. اگر اندیشه پشت کار نباشد، قطعا کار به سمت کلیشه می‌رود و مخاطب هم به آن توجه نخواهد کرد.

وی ادامه داد: اگر به شکل فی‌البداهه چیدمان داشته باشیم، به سمت ادا و اطوار پیش می‌رود و موفق نخواهیم شد. البته هر نویسنده‌ای قلم خود را دارد و نگاهش به زندگی مختص خودش است. به همین دلیل نویسندگان باید قبل از هر کاری مطالعه داشته باشند. شاید باورتان نشود اما خیلی‌ها فیلم بینوایان را دیده‌اند، اما کتابش را مطالعه نکرده‌اند. به همین دلیل کتاب خواندن کمک زیادی در این باره خواهد کرد.

محلوجیان تاکید کرد: سبک زندگی دینی را باید در لابه لای زندگی جست‌وجو کرد. ابتدا باید مسائل را تقسیم‌بندی کنیم و بعد از آن با بهره بردن از نظر کارشناسان بتوانیم سبک زندگی اسلامی ـ ایرانی را ترویج دهیم و یک رویه متعادل را شکل بدهیم. مسلما در حوزه درام می‌‌توان کارهای تاثیرگذاری انجام داد. ضمن این‌که در این حوزه می‌توانیم از کارشناسان مذهبی هم استفاده کنیم.

شعار ندهیم

داوود هاشمی که تهیه‌کنندگی مجموعه‌های مختلفی با موضوعات دینی، اخلاقی و ماورایی همچون «پنج کیلومتر تا بهشت»، «پنجمین خورشید»، «همه چیز آنجاست»، «خداحافظ بچه»، «پرستاران» و... را در کارنامه دارد، به خبرنگار ما گفت: در قالب فیلم و مجموعه‌های نمایشی‌،می‌توان در ارتباط با آموزه‌‌های دینی فرهنگسازی کرد و در لابه‌لای قصه، سبک زندگی اسلامی ـ ایرانی را به شکل غیرمستقیم آموزش داد. شاید این کار به ظاهر ساده باشد، اما دشواری‌های خودش را دارد.

وی ادامه می‌دهد: برای چنین تولیداتی باید از عوامل حرفه‌ای بهره برد تا آثار مناسبی را خلق کنیم و به مرور بتوانیم این سبک زندگی را ترویج دهیم. زمانی پرداخت به مفاهیم اخلاقی تاثیر دارد که شعاری نبوده و برای مخاطبان باورپذیر باشد.

مستقیم‌گویی در مسائل اخلاقی، ممنوع!

رسول نجفیان معتقد است: هر سریالی که به زندگی آدم‌ها بپردازد، مسلما فضایل اخلاقی در آن جاری خواهد بود و مورد توجه مردم هم قرار می‌گیرد. مشکل از جایی آغاز می‌شود که بخواهیم این موضوع را لقمه کنیم و به خورد مخاطب بدهیم، حتی اگر این لقمه بهترین غذای دنیا هم باشد، شاید یک یا دو لقمه اول مورد پسند باشد، اما از لقمه سوم جواب نمی‌دهد.

وی ادامه داد: بنابراین در پرداختن به فضایل اخلاقی نباید جهتگیری داشته باشیم. حرف‌های کلیشه‌ای و شعاری دیگر پاسخ نمی‌دهد. ضمن این‌که فیلمسازان باید مراقب باشند مسائل اخلاقی را فقط خلاصه به این موضوع نکنند که شخصیت‌های قصه سر سجاده نماز یا در مسجد باشند، زیرا این مباحث گسترده است. در عین حال مستقیم‌گویی هم باید ممنوع باشد، چراکه به هیچ وجه جواب نمی‌دهد. اگر از کسانی دعوت کنیم که دغدغه فرهنگ را داشته باشند، مطمئن باشید آنها به ارزش‌های واقعی زندگی می‌پردازند و مردم هم یاد خواهند گرفت.

چند نمونه موفق

تلویزیون یک رسانه تاثیرگذار بر زندگی مردم است و از طریق آثار نمایشی سعی دارد پیام‌های اثرگذار را به مخاطب انتقال بدهد. این رسانه فراگیر در طول این سال‌ها به واسطه سریال‌های تلویزیونی، سعی داشته زندگی اسلامی ـ ایرانی را ترویج دهد تا بتواند از این طریق الگویی صحیح و مناسب در اختیار مخاطبانش بگذارد. مسلما یکی از مواردی که در این زمینه نقش کلیدی دارد، قصه‌گویی مناسب است. در این خصوص می‌توان به مجموعه‌هایی مثل پایتخت، پرده‌نشین، روزهای بد بدر، مثل هیچ‌کس، روزهای زندگی، آینه و... اشاره کرد. کارگردانان این آثار تلاش کرده‌اند به دور از هر گونه شعارزدگی به مبحث سبک زندگی اسلامی ـ ایرانی بپردازند. البته این مقوله در اکثر سریال‌ها پیگیری می‌شود.