آیا گزارش های بین المللی درباره اقتصاد ایران قابل اتکاست؟

گروه اقتصادی: "مد" است و حال و هوای تیتر خوانی مردم ایران هم این مدگرایی را تشویق کرده که در یک پست اقتصادی بعد از بازنشر جدول خروجی یک گزارش بین المللی ( مثلا از ILO،هریتیج یا IMF) در یک جمله نتیجه گرفته می شود که نیاز اقتصاد ایران این است یا آن و یا ضعف اقتصاد ایران فلان است یا بهمان.

به گزارش بولتن نیوز، نکته ای وجود دارد و آن این که در یک تقسیم بندی عمومی هر گزارش بین المللی یا یک مرور عمومی است که در این صورت معمولا گرفتار ضعف اطلاعات و ساده سازی واقعیات است یا یک سفارش دهنده برای گزارش  مفصل وجود دارد که در این صورت به طور طبیعی نسبت به داده های ارائه شده توسط نهاد سفارش دهنده تحقیق( کارفرما) و نیازهای آن تورش وجود دارد. ذیلا دو نمونه از تجارب مستقیم نگارنده در باره نهادهای بین المللی را به صورت روایت تقدیم می کنم.

سالهای تحصیل ارشد، استاد محترم اقتصاد کلان( که الان یکی از اعضای مهم اقتصادی دولت است) از کلاس ما خواست تا هر نفر یکی از اجزای شاخص آزادی اقتصادی هریتیج را بررسی کنیم و گزارش مربوط به ان سال را درباره ایران بازخوانی کنیم. البته دیدگاه ایشان خدای ناکرده انتقاد از شاخص نبود و بیشتر هدف آن بود که بفهمیم دنیا به کجاها رسیده است و ما چه عقبیم و الخ. در انتهای ترم که کل شاخص ها مرور شد، بنظرم رسید در جاهایی رتبه بندی یا تغییرات امتیاز طی سالها با داده هایی که از مراجع رسمی  استخراج می شد همخوان نبود. یا تعریف بیش از حد عمومی و به اختیار کارشناس بود و مانند اینها. موضوع را با خود هریتیج هم تلفنی و هم با ای میل با کارشناس مربوطه در ان بنیاد پیگیری کردم. از جایی به بعد کارشناس مربوطه از من خواست که واقعا اگر چنین اطلاعاتی وجود دارد بسته کامل آن را برایش بفرستم! و در موارد متعدد تایید کرد که شاید این نحو تغییر امتیاز اط سالی به سال بعد درست نبوده باشد و غیره. او توضیح داد این محدودیت ها درباره یک بررسی جهانشمول طبیعی است و به لحاظ دسترسی ضعیف اطلاعاتی به ایران طبیعی تر( جالب آن که  همه داده های مورد استناد من روی پایگاه های رسمی آنلاین هم بود

امسال، به سفارش بانک مرکزی و با پرداخت عددی بسیار قابل توجه IMF گزارشی را درباره بحران بانکی در ایران تهیه کرده است. بررسی گزارش دو چیز را به وضوح نشان می داد. داده ها در بسیاری موارد غلط بود، بخش مهمی از ترازنامه سیستم بانکی کلا فراموش شده بود، نتایج بدون توجه به شرایط بین المللی هر کشور از جایی به جای دیگری تعمیم داده شده بود و غیره. جالب آن که وقتی یک گروه محترم و واقعا قابل اعتماد با همان روش IMF و با داده های کمی کاملتر به محاسبه اعداد پرداختند نتایج بسیار بسیار با خروجی IMF متفاوت بود.

معمولا در خود گزارش های بین المللی درباره محدودیت ها و ضعف های گزارش اشاره ای می شود یا دستکم روش تحقیق توضیح داده می شود که مخاطب با خداقلی از اطلاع فروض محدود کننده را دریاید. وقتی همه این گزارش را به یک جدول و یک پست تلگرامی "خوشخوان" تنزیل می کنیم باید یادمان باشد که کمی تا قسمتی به مخاطب دروغ می گوییم.

هدف از این نوشتار طبعا آن نیست که گفته شود گزارش های بین المللی لزوما غلط است اما می توان نتیجه گرفت که این گزارش ها - تازه اگر کامل خوانده شوند و محدودیت های گفته شده در نظر گرفته شود- شاید یکی از منابع داده باشد.

منبع: کانال اقتصاد سیاسی