تقواپیشه ترین مردم خواهی بود اگر به واجبات عمل کنی

گروه دین و اندیشه: حجت الاسلام دکتر سوزنچی از اساتید دانشگاه، هر روز یک آیه قرآن را با ترجمه و چند حدیث تفسیری و چند نکته در تدبر آن آیه منتشر می کند. بولتن نیوز نیز در راستای ترویج چنین اقدامات ارزشی، این سلسله مطالب را به صورت روزانه منتشر می کند.

به گزارش خبرنگار بولتن نیوز، در مطلب امروز به آیه 17 سوره لیل پرداخته شده و در آن آمده است:

وَ سَيُجَنَّبُهَا الْأَتْقَی 

سوره لیل (92) آیه 17

ترجمه

و آن تقواپیشه/تقواپیشه‌ترین از آن [آتش] دور داشته شود؛

حدیث

1) در جلسه قبل حدیثی از امام صادق ع در تاویل آیات این سوره گذشت. در ادامه‌اش فرموده‌اند:«آن [آتش] را برافروخته نمی‌کند مگر آن شقاوت‌پیشه/شقاوت‌مندترین» فرمودند این همان دشمن آل محمد ص است؛ «و آن تقواپیشه/تقواپیشه‌ترین از آن [آتش] دور داشته شود» فرمودند: آن امیرالمومنین ع و شیعه وی است.

تأويل الآيات الظاهرة في فضائل العترة الطاهرة، ص781

2) در جلسه قبل تر نیز حدیثی از امام صادق ع در تاویل آیات این سوره گذشت. در ادامه‌اش فرمودند: و اما اینکه «و آن تقواپیشه/تقواپیشه‌ترین از آن [آتش] دور داشته شود» منظور رسول الله ص است و هرکسی که از او پیروی کند ...

ایشان در این روایت آیه بعدی را مربوط به امیرالمومنین ع می‌دانند که ان‌شاءالله در ذیل آیه بعد خواهد آمد.

تأويل الآيات الظاهرة، ص782

3) از امام صادق ع روایت شده است که رسول الله ص فرمودند: به واجباتی که خداوند واجب فرموده عمل کن، تقواپیشه‌ترین مردم خواهی بود.

الكافي، ج‏2، ص82

 الأمالي( للصدوق)، ص201

4) ابوحمزه ثمالی از امام باقر ع داستان جویبر* را روایت کرده‌اند که در قسمتی از این حکایت، رسول الله ص به جویبر فرمودند: همانا دوست‌داشتنی‌ترین مردم نزد خداوند در روز قیامت اطاعت‌پیشه‌ترین و باتقواترینِ آنهاست؛ ای جویبر! من در میان مسلمانان کسی را برتر از تو نمی‌بینم مگر کسی که از تو باتقواتر و مطیع‌تر [در برابر دستورات خداوند] باشد.

الكافي، ج‏5، ص340                     

تدبر

1️⃣ قبلا توضیح داده شد که بهترین ترجمه کلمه تقوی، «خودنگهداری» (نگه داشتن خود از گناه) است. این آیه می‌گوید: اگر کسی

اهل انجام واجبات بود ️و خود را از گناه نگه داشت، خود را از آتش جهنم دور نگه داشته است.

2️⃣ چرا همچون آیه 15 که «أشقی» را فاعل قرار داده بود، اینجا «أتقی» را فاعل قرار نداد؟ (فعل «يُجَنَّبُ» مجهول است و «أتقی» نایب فاعل، و «ها» (= آن = اشاره به آتش) مفعول آن است. در واقع، اگر این فعل به صورت فعل معلوم می‌آمد، فاعلش مثلا خداوند بود و «أتقی» مفعول اول، و «ها» (=آتش) مفعول دوم قرار می گرفت.)

نظر شما چیست؟

اندکی بیندیشید و پاسخ خود را با پاسخ زیر مقایسه کنید.

به یاد داشته باشید درستی یکی منطقا دلیل بر نادرستی دیگری نیست.

هر پاسخی ممکن است به وجهی از مساله توجه کند.

فرد شقی خودش با عملش آتش را ایجاد کرده بود؛ اما فرد باتقوا در قبال آتش کاری (حتی فاصله گرفتن و دور شدن) انجام نداده است. او تنها و تنها مراقب خودش بوده است. با این مراقبت، خدا او را از آتش جهنم دور کرده است.

نکته تخصصی انسان‌شناسی

قدمه 1. در دنیا وقتی کسی در جامعه‌ای زندگی می‌کند، و به خاطر قصور و تقصیر عده‌ای، مشکلی (مثلا یک بیماری واگیردار؛ یا جنگی خانمان‌سوز یا ...)‌ متوجه جامعه می‌شود، تر و خشک را با هم می‌سوزاند.

مقدمه 2. آتش جهنم، ظاهر شدنِ باطنِ عمل دنیوی خود افراد است.

مقدمه 3. آتش جهنم به کسی که واقعا اهل تقوا باشد نمی‌رسد.

نتیجه: فرد واقعا متقی، اگرچه ظاهرا در میان افراد گناهکار زندگی می کند؛ اما چون مراقب خویش است، واقعا در میان آنها زندگی نمی‌کند؛ بلکه در عمق وجود خویش چنان از آنها فاصله گرفته که خداوند او را آتش عمل آنها دور نگه خواهد داشت.

شاید اینکه یکی از مراتب نهی از منکر را نهی از منکر قلبی دانسته‌اند و گفته‌اند انسان اگر نتواند به دست و زبان خویش جلوی منکر را بگیرد، دست کم باید به لحاظ قلبی از آن گناه بیزاری بجوید، برای همین است که آتش آن گناه به وی نزدیک نشود.

گامی در مسیر جامعه‌شناسی اسلامی

طبقه‌بندی رایج جوامع در تحلیل‌های غیر دینی (مثلا طبقه‌بندی بر اساس ملیت، شغل، نژاد، توسعه، و ...) طبقه‌بندی‌های اعتباری است؛ یعنی افراد ارتباط عمیق وجودی با هم ندارند، بلکه صرفا مجاورت، شباهت‌‌های ظاهری، و ... آنها را کنار هم گذاشته است.

از این رو، ممکن است دو نفر در یک طبقه و گروه قرار گیرند، اما در آخرت که باطن و حقیقت امور  آشکار می‌شود، کاملا از هم دور باشند. اما در تحلیل دینی، مهمترین طبقه‌بندی، ابتدا دسته‌بندی جوامع به جوامع ایمان و کفر و نفاق است و سپس دسته‌بندی بر اساس عمل صالحانه و فاسقانه؛ اینهاست که انسانها را عمیقا به هم گره می‌زند؛ و از این رو، این طبقه‌بندی‌ها در آخرت هم بروز خواهد کرد.